Tăng giá điện sẽ tránh được tình trạng “lấy thủy điện bù cho nhiệt điện”, khuyến khích đầu tư vào ngành điện.
Theo lộ trình, quý I-2009 sẽ tăng giá điện. Tuy nhiên, đến thời điểm này phương án tăng giá điện bao nhiêu % và thời điểm nào sẽ tăng giá vẫn chưa được công bố. Thứ trưởng Bộ Công thương Bùi Xuân Khu (ảnh) đã có cuộc trao đổi với báo chí xung quanh vấn đề này. Ông cho biết:
“Bộ đưa ra hai phương án, một là tăng 8,3%; hai là tăng trên 9%. Cả hai phương án đều dựa trên những yếu tố tác động đến giá điện và cân nhắc tác động của tăng giá điện đối với các ngành sản xuất kinh doanh mà điện là một trong những yếu tố đầu vào chính”.
Không lùi thời điểm tăng giá
. Trong bối cảnh khó khăn của nền kinh tế hiện nay, Bộ Công thương có đề nghị Chính phủ xem xét lùi thời điểm tăng giá điện không, thưa ông?
+ Tôi khẳng định là không có việc Bộ đề nghị hoãn hoặc lùi thời điểm tăng giá điện. Ngày 15-12 vừa qua, Bộ đã trình Chính phủ phương án tăng giá điện từ năm 2009 theo lộ trình. Tuy nhiên, mức tăng và thời điểm tăng giá cụ thể còn chờ Thủ tướng quyết.
. Phương án tăng giá mà Bộ trình Chính phủ có khác gì với phương án EVN trình Bộ?
+ Cả hai bản đều lấy tiêu chí theo lộ trình. EVN muốn tăng sớm hơn và cao hơn mức giá đề nghị của Bộ. Bộ phải căn cứ vào sức chịu đựng của doanh nghiệp. Cái đáng chú ý là dầu thô đang tụt giá sẽ ảnh hưởng đến giá các năng lượng khác. Đối với những nhà máy điện chạy dầu, nếu giá dầu xuống thì cũng dễ tính toán.
. Bộ xây dựng phương án tăng giá điện dựa trên cơ sở nào?
+ Chúng tôi xác định giá điện thế giới bình quân bảy cent, nếu mình tăng ngay lên bảy cent thì không được mà phải tính toán khả năng chịu được của doanh nghiệp, của người tiêu dùng. Giá trong nước trong nhiều năm chỉ có năm cent nhưng hiện nay USD trượt giá. Nếu tăng khoảng trên dưới 7% thì giá cũng chỉ khoảng trên năm cent thôi. Chúng ta cần nâng dần đến mức tương đồng giá trong khu vực để tránh được việc bù chéo. Hiện nay các nước đang trả cho sản xuất thấp hơn giá điện sinh hoạt, mình thì ngược lại, sản xuất trả đắt hơn sinh hoạt do mức sống người dân còn thấp.
. Theo lộ trình, giá điện sẽ tăng khoảng 7%. Nhưng trong tình hình hiện nay, việc tăng giá có tính lại theo hướng thấp hơn?
+ Không thể tính như thế. Ngành điện đã có từ vài chục năm nay, thủy điện giá rẻ và đã hết khấu hao, có lãi. Các nhà máy nhiệt điện mới như Cà Mau bán tám cent mà thị trường mình bán có năm cent, tức mình lỗ ba cent. Do đó, chúng ta phải lấy thủy điện bù cho nhiệt điện. Với mức độ như bù năm 2008, ngành điện đã âm. Điều này sẽ không khuyến khích các nhà đầu tư vào ngành điện, sẽ càng thiếu điện triền miên. Cho nên buộc phải tăng giá điện chứ không thể chỉ nhìn trước mắt.
Cũng nói thêm rằng nếu tăng giá điện chỉ dưới 7% trở xuống thì Thủ tướng giao cho Bộ Công thương quyết định, còn tăng trên mức này thì trình Thủ tướng quyết.
Tăng theo lộ trình, tránh gây sốc
. Ông từng nói thời điểm giá dầu lên đến 147 USD, nếu tiếp tục giữ giá thêm 1-2 tháng nữa sẽ cạn ngân sách. Từ kinh nghiệm của xăng dầu, theo ông thì cần làm gì khi xây dựng lộ trình giá đối với điện cũng như các mặt hàng quan trọng khác?
+ Từ kinh nghiệm xăng dầu vừa qua, việc tăng giá phải có lộ trình, tăng một cách đảm bảo ổn định, không gây sốc. Chính phủ đã giao Bộ Công thương xây dựng đề án 10 mặt hàng chiến lược, trong đó có giá điện, theo hướng khi có biến động thì ứng phó thế nào, dự trữ ra sao, các doanh nghiệp tham gia đến đâu, địa phương làm gì để tránh xảy ra khủng hoảng... Dự kiến trong quý I sẽ trình Thủ tướng đề án này.
. Liệu tăng giá điện có mâu thuẫn gì với việc kích thích tiêu dùng và kéo theo giảm GDP, thưa ông?
+ Dứt khoát sẽ có tác động đến GDP. Và nếu nhìn trực diện thì có vẻ như mâu thuẫn vì theo nguyên lý, suy thoái thì phải giảm giá. Nhưng nếu tăng khoảng 8% thì chi phí hàng hóa chỉ tăng vài phần trăm, vì điện chỉ chiếm mấy phần trăm trong giá thành thôi. Ngoài ra, như tôi đã nói trên, muốn đảm bảo mức tăng trưởng 6,5% thì cũng cần cân nhắc kỹ việc tăng giá hay chưa.
. Theo ông, trong điều kiện suy thoái thì điều kiện nào là thích hợp nhất để tăng giá điện?
+ Lộ trình là sẽ tăng trong quý I-2009. Nếu Chính phủ mạnh tay nới rộng kích cầu đầu tư thì có thể tăng theo lộ trình, nếu nguồn lực hạn chế thì có thể lui đến một thời gian nữa.
. Xin cám ơn Thứ trưởng!