Theo đó, Phó Thủ tướng yêu cầu Bộ Giao thông vận tải (GTVT) nghiên cứu tiếp thu ý kiến của Bộ Tài chính, đồng thời khẩn trương báo cáo cấp có thẩm quyền quyết định phương án tiếp tục triển khai hay dừng hoặc kết thúc dự án trên.

Khởi công năm 2005 với tổng mức đầu tư trên 7.600 tỷ đồng từ nguồn vốn trái phiếu Chính phủ, dự án đường sắt Yên Viên (Hà Nội) - Phả Lại - Hạ Long - Cái Lân (Quảng Ninh) đến nay vẫn chưa hẹn ngày về đích. Đây là tuyến đường sắt đầu tiên ở Việt Nam có thiết kế tốc độ cao với tàu khách 120km/h (tốc độ trung bình của đường sắt Việt Nam hiện là 50 km/h), tàu hàng 80 km/h.

Khi hoàn thiện toàn tuyến, tàu sẽ không phải mất 8 giờ đồng hồ chạy từ ga Yên Viên lên Kép (Bắc Giang) rồi vòng xuống Hạ Long như hiện nay; thay vào đó, hành trình tàu chạy thẳng từ Hạ Long đến Yên Viên sẽ còn khoảng 2 giờ (với tàu khách), từ 3 đến 4 giờ (với tàu hàng).

Tuy nhiên, trong số chiều dài gần 130km toàn tuyến (được chia thành 4 tiểu dự án), hiện mới chỉ có đoạn Hạ Long - cảng Cái Lân - cầu vượt Bàn Cờ (đều trên địa bàn Quảng Ninh) chiều dài khoảng 6 km với tổng mức đầu tư hơn 1.500 tỷ đồng được xây dựng hoàn thiện, còn lại hơn 120km bỏ dở dang từ năm 2011 do khó khăn về nguồn vốn. Tình trạng này khiến nhiều nhà ga đầu tư trăm tỷ đồng ở Quảng Ninh mặc dù đã đi vào hoạt động nhưng luôn vắng bóng tàu.

Trước đó, Bộ Giao thông vận tải đã đề xuất Thủ tướng phương án sử dụng số ray, ghi, tà vẹt, các loại phụ kiện liên kết đã mua sắm của dự án này vào các dự án cải tạo, nâng cấp tuyến đường sắt Hà Nội - TP. HCM. Ban Quản lý dự án đường sắt thì đề xuất bán chỉ định số lượng vật liệu này theo đơn giá bàn giao.

Tuy nhiên, Bộ Tài chính cho rằng đường sắt Yên Viên - Phả Lại - Hạ Long - Cái Lân là dự án sử dụng ngân sách nhà nước, theo quy định của Luật Quản lý, sử dụng tài sản công thì hàng nghìn tấn vật tư, thiết bị thừa này là tài sản công. Và tài sản công chỉ được thanh lý sau khi dự án kết thúc. Dù đường sắt Yên Viên - Phả Lại - Hạ Long - Cái Lân đã dừng thực hiện năm 2011 nhưng cơ quan có thẩm quyền chưa quyết định kết thúc dự án.

Việc bán chỉ định tài sản công, chỉ áp dụng với các tài sản có giá trị dưới 250 triệu đồng/đơn vị tài sản, theo Bộ Tài chính là có thể giúp tránh được tình trạng lãng phí vật tư, thiết bị. Tuy nhiên, đề xuất này thiếu căn cứ pháp lý và có thể xảy ra thất thoát nếu không thu hồi được theo giá trị ngân sách đã bỏ ra để mua. Bộ Kế hoạch và Đầu tư cũng khẳng định hiện không có căn cứ pháp lý để thực hiện việc bán chỉ định số vật tư, thiết bị khi dự án chưa kết thúc.

Bộ Tài chính do đó kiến nghị Thủ tướng giao Bộ Giao thông vận tải đánh giá hiệu quả đầu tư dự án, báo cáo cấp có thẩm quyền quyết định phương án tiếp tục triển khai hay dừng dự án. Trường hợp dừng đầu tư, Bộ này phải làm thủ tục kết thúc dự án làm căn cứ để thực hiện thanh lý tài sản./.

L. Chi