Theo Báo cáo Điều tra kinh tế - xã hội Khu vực châu Á - Thái Bình Dương năm 2012, do Ủy ban Kinh tế châu Á - Thái Bình Dương của Liên hợp quốc (ESCAP) thực hiện, công bố ngày 10/5 vừa qua tại Hà Nội, Việt Nam thuộc nhóm nước “đang cố gắng theo kịp” các nền kinh tế phát triển mà tăng trưởng chủ yếu nhờ vào công nghiệp hóa và chuyển đổi cơ cấu kinh tế.

Trong một thập kỷ qua, Việt Nam đã thu hẹp được một bước khoảng cách thu nhập so với các nước có thu nhập cao và tăng được năng lực sản xuất. Tuy nhiên, thực tế mức thu nhập và các chỉ số về kinh tế, xã hội khác của Việt Nam vẫn còn thua khá xa so với các nước có thu nhập cao. Trong đó, việc mở rộng nhanh chóng tín dụng và nguồn cung tiền (M2) trong những năm gần đây, cùng với những diễn biến mất giá của tiền tệ đã khiến nền kinh tế Việt Nam bị lạm phát cao 18% trong năm 2011.

Mặc dù những quan ngại về lạm phát cao của năm 2011 đã được giải tỏa phần nào khi trong quý I/2012 chỉ số lạm phát đã giảm xuống 14,1% và dự báo với các biện pháp bình ổn vĩ mô của Chính phủ, tình hình lạm phát của Việt Nam có thể sẽ giảm xuống mức một chữ số vào nửa cuối năm 2012. Qua 4 tháng đầu năm 2012, các chỉ số kinh tế vĩ mô đã ổn định hơn, lạm phát đang có xu hướng giảm, M2 và dư nợ tín dụng giảm mạnh, lãi suất ngân hàng đã “hạ nhiệt”, tỷ giá ổn định hơn, dự trữ ngoại hối tăng… Song, ESCAP vẫn cho rằng, mức độ ổn định của nền kinh tế Việt Nam vẫn mong manh bởi tăng trưởng GDP trong quý I/2012 chỉ đạt 4% là mức tăng thấp nhất kể từ năm 2003 đến nay; hầu hết các ngành sản xuất, kinh doanh vẫn gặp nhiều khó khăn trong cả sản xuất và tiêu thụ sản phẩm, trong đó phải kể đến các ngành công nghiệp chế biến, chế tạo, xây dựng…, đặc biệt hàng tồn kho của ngành công nghiệp chế biến tăng cao 34,9%.

Vấn đề đặt ra đối với nền kinh tế Việt Nam hiện nay, theo ESCAP là niềm tin vào điều hành chính sách đang phục hồi nhưng còn chưa vững chắc; nền tảng kinh tế vĩ mô chưa được cải thiện một cách căn bản; lạm phát và lãi suất ngân hàng tuy đã giảm nhưng vẫn còn cao; dự trữ ngoại hối tăng nhưng còn mỏng; nợ xấu và vấn đề thanh khoản trong hệ thống ngân hàng vẫn chưa được giải quyết căn bản; xếp hạng tín nhiệm của Việt Nam trên thị trường tài chính quốc tế vẫn thấp; chất lượng tăng trưởng chưa cao, sản xuất kinh doanh còn gặp nhiều khó khăn cả ở khâu đầu vào và đầu ra; giá cả tiêu dùng tăng cao.

Để giải quyết những vấn đề này, các chuyên gia ESCAP cho rằng, Việt Nam nên đa dạng hóa nền kinh tế, tạo các cơ hội việc làm có năng suất và tăng cường tiêu dùng trong nước. Những hành động này không chỉ giúp giảm nghèo mà còn thúc đẩy tổng cầu và hỗ trợ tăng trưởng thông qua việc thực hiện tăng tiền công cho người lao động tương xứng với năng suất và tạo cơ hội cho nhiều người nghèo hơn được tham gia vào các hoạt động kinh tế có năng suất.

Trong bối cảnh giá cả trên thị trường thế giới đã có xu hướng tăng cao kể từ năm 2000 do tăng trưởng nhanh từ các nền kinh tế mới nổi làm tăng nhu cầu các sản phẩm sơ cấp và sản phẩm trung gian cho các hoạt động sản xuất, thương mại và vận tải. Trong khi đó, các nước nghèo thường tập trung vào các sản phẩm sơ cấp khiến bị mất đi nhiều cơ hội công nghiệp hóa. Việt Nam cũng như một số quốc gia khác trong khu vực còn phải đối mặt với nguy cơ giá lương thực tăng cao ảnh hưởng tới những nhóm người dễ bị tổn thương làm tăng nghèo đói và các vấn đề an sinh xã hội. Để có thể làm giảm giá lương thực lâu dài cách tốt nhất là làm tăng năng suất nông nghiệp. Trong đó, cần tập trung mở rộng, đa dạng hóa các cơ hội việc làm phi nông nghiệp ngay tại nông thôn trong các chuỗi giá trị nông nghiệp (phát triển chế biến, vận tải và phân phối…) để mở rộng thị trường trong nước cho các sản phẩm nông nghiệp và khuyến khích tăng năng suất nông nghiệp.

Cùng với những tiến bộ đạt được trong việc chuyển đổi cơ cấu kinh tế, Việt Nam cần tiếp tục hỗ trợ phát triển nông thôn và thực hiện “cuộc cách mạng xanh” sử dụng nhiều tri thức dựa trên nền tảng công nghệ mới và giống mới, trợ giá cho các nguồn cung ứng đầu vào như phân bón, cung cấp tín dụng cho nông dân./.

Lan Ngọc