Liên hoan nghi lễ chầu văn Hà Nội lần đầu tiên sẽ được tổ chức từ ngày
25/9-5/10; với sự tham gia của các nhóm chầu văn hiện đang hoạt động tại 29
quận, huyện trên địa bàn Thủ đô Hà Nội.
Theo Sở Văn hóa, Thể thao và Du lịch Hà Nội, Liên
hoan sẽ được chia thành hai vòng. Vòng cấp quận/huyện diễn ra từ ngày 25-30/9;
được tổ chức thành bốn cụm, tại các địa điểm: Đền Lâm Du (Bồ Đề, Long Biên), đền
Yên Phú (Liên Trì, Thanh Trì), đền Cây Quế (Trung Hòa, Cầu Giấy) và đền Kim
Giang (Kim Giang, Thanh Xuân).
Mười tiết mục đặc sắc thể hiện tinh thần
của nghi lễ chầu văn và bám sát với thực tế sẽ được lựa chọn để trình diễn tại
vòng 2 của liên hoan (diễn ra dự kiến trong hai ngày 4 và 5-10) tại Rạp Công
nhân (42 Tràng Tiền, Hà Nội).
Phó Giám đốc Sở Văn hóa, Thể thao và Du
lịch Hà Nội-ông Nguyễn Khắc Lợi cho biết: "Tất cả các buổi sơ khảo nghi lễ chầu
văn đều được tổ chức tại các đền cổ ở Hà Nội để giữ nguyên không gian trình diễn
phù hợp của nghi thức này."
"Tuy nhiên, vòng hai của liên hoan được tổ
chức tại Rạp Công nhân bởi đây là địa điểm có đủ điều kiện về chỗ ngồi, nơi gửi
xe, bảo đảm an ninh... Để khắc phục hạn chế về không gian trình diễn, trong điều
kiện lớn nhất có thể, Ban tổ chức sẽ tạo dựng một sân khấu gần gũi với không
gian hầu đồng với bàn thờ, các mô hình…; để người trình diễn có thể thể hiện
được hết những tinh túy của nghệ thuật chầu văn," ông Nguyễn Khắc Lợi cho biết
thêm.
Thông tin từ Ban tổ chức cũng cho hay, thay vì việc chấm điểm, trao
giải... như các liên hoan nghệ thuật khác, liên hoan lần này sẽ chỉ trao tặng
các thanh đồng kỷ niệm chương, danh hiệu hoặc chứng nhận… như một sự ghi nhận
những đóng góp của những người tham gia trình diễn tại một sự kiện chính thức và
quy mô lớn như liên hoan này.
Liên hoan do Sở Văn hóa, Thể thao và Du
lịch Hà Nội tổ chức với mục đích: Kiểm kê và bước đầu tư liệu hóa di sản văn hóa
phi vật thể hát chầu văn tại Hà Nội; từ đó, góp phần xây dựng hồ sơ nghi lễ chầu
văn ở Hà Nội, trình Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch để đưa nghi lễ chầu văn của
người Việt thành phố Hà Nội vào Danh mục di sản văn hóa phi vật thể cấp quốc
gia.
Cùng với đó, liên hoan được tổ chức còn nhằm “góp phần định hướng
cho hình thức trình diễn nghệ thuật mang màu sắc tâm linh đang có dấu hiệu biến
tướng trong xã hội hiện nay,” giáo sư Ngô Đức Thịnh, Giám đốc Trung tâm Nghiên
cứu và Bảo tồn Văn hóa tín ngưỡng, thành viên Ban tổ chức liên hoan bày
tỏ.
Theo giáo sư, hiện
nay, ở nhiều địa phương, trình diễn hầu đồng và hát văn đã bị biến tướng theo
hướng mê tín dị đoan, làm mất đi giá trị văn hóa, nghệ thuật của loại hình này
và gây rối loạn ý nghĩa của nó trong đời sống xã hội.
Trong khuôn khổ của
liên hoan, tọa đàm “Bảo tồn và phát huy những giá trị quý báu của Nghi lễ Chầu
văn trong đời sống đương đại” sẽ được tổ chức vào chiều ngày 5/10 với sự tham
gia của các nhà khoa học, quản lý văn hóa, các đội chầu văn, thanh đồng, cung
văn.
Là loại hình nghệ thuật ca hát cổ truyền, chầu văn còn gọi là hát
văn (hát bóng), có xuất xứ ở vùng đồng bằng Bắc Bộ, tập trung chủ yếu tại tỉnh
Nam Định và một số vùng quanh Hà Nội.
Xuất phát từ hình thức diễn xướng
dân gian trong các lễ hội, chầu văn ra đời gắn liền với nghi thức hầu đồng của
tín ngưỡng Tứ phủ (Đạo Mẫu) và tín ngưỡng thờ Đức Thánh Trần (Đức Thánh Vương
Trần Hưng Đạo)-một tín ngưỡng dân gian Việt Nam.
Bằng cách sử dụng âm
nhạc mang tính tâm linh với các lời văn trau chuốt, nghiêm trang, chầu văn được
coi là hình thức ca hát mang ý nghĩa chầu thánh. Hát chầu văn bao gồm bốn hình
thức biểu diễn: Hát thờ, hát thi, hát hầu và hát văn nơi cửa đền.
Hiện
nay, nghi lễ chầu văn của người Việt đã được đưa vào danh mục di sản văn hóa phi
vật thể cấp quốc gia, để nghiên cứu lập hồ sơ trình UNESCO công nhận là Di sản
Văn hóa Thế giới./.
Phương Mai
(Vietnam+)