Trong bối cảnh đất nước đổi mới, hội nhập kinh tế quốc tế hiện nay, việc ban hành luật pháp, các văn bản, chính sách, trong đó có Luật Doanh nghiệp, Luật Đầu tư... đã tạo động lực và cơ hội thuận lợi cho sự ra đời và phát triển mạnh mẽ các doanh nghiệp, trong đó có doanh nghiệp do phụ nữ quản lý. Những năm qua, trung bình mỗi năm có thêm 50.000 doanh nghiệp mới đăng ký thành lập, đưa tổng số doanh nghiệp có đăng ký hiện nay lên 300.000, trong số đó có 25% doanh nghiệp do phụ nữ quản lý, gần 3 triệu hộ kinh doanh với khoảng 30% số hộ do phụ nữ điều hành, quản lý. Khu vực doanh nghiệp và hộ kinh doanh do phụ nữ quản lý đã góp phần quan trọng vào sự tăng trưởng kinh tế của đất nước, tạo ra hàng chục vạn việc làm mới cho người lao động, mở rộng quan hệ thương mại, đầu tư của Việt Nam với các nước trong khu vực và trên thế giới.

Ở Việt Nam, các doanh nghiệp nói chung đặc biệt là doanh nghiệp vừa và nhỏ, các hộ kinh doanh cá thể được hoạt động trong môi trường thuận lợi, được bảo đảm bởi hệ thống pháp lý đang trong quá trình hoàn thiện. Chính sách mở cửa, các quan hệ kinh tế thương mại với khu vực và thế giới ngày càng mở rộng... tạo nhiều cơ hội cho các doanh nghiệp phát triển. Phụ nữ là doanh nhân, bên cạnh những phẩm chất về tính sáng tạo, lòng quyết tâm, ... còn có những điểm mạnh, như sự nhạy cảm, tinh tế, khả năng xử lý tình huống mềm dẻo, linh hoạt.

Bên cạnh những thuận lợi căn bản như trên, doanh nghiệp do nữ làm chủ hiện nay vẫn còn không ít khó khăn, tồn tại:

Một là, sức cạnh tranh, trình độ quản lý ở một bộ phận nữ doanh nhân còn yếu, hạn chế về khả năng thích nghi với biến động của thị trường. Chất lượng đội ngũ chưa đồng đều, quy mô hoạt động cũng có sự chênh lệch, nhất là giữa vùng thành thị với nông thôn và miền núi; khả năng hòa nhập và sức cạnh tranh với các doanh nghiệp trong khu vực và thế giới còn nhiều hạn chế; trình độ ngoại ngữ và khả năng sử dụng các phương tiện khoa học - kỹ thuật hiện đại phục vụ công việc (ví dụ như sử dụng máy vi tính) chưa đáp ứng được yêu cầu hội nhập, nhất là doanh nhân nữ ở khu vực nông thôn, miền núi.

Hai là, các nữ doanh nhân còn gặp nhiều khó khăn đặc thù của giới, như nhận thức của xã hội chưa đầy đủ về vai trò phụ nữ, nhất là tư tưởng "trọng nam, khinh nữ" vẫn tồn tại ở không ít người gây cản trở cho hoạt động kinh doanh của chị em; sự phân công lao động trong gia đình còn mang nặng định kiến giới, nên chị em phải đảm đương cùng một lúc cả việc kinh doanh và công việc gia đình.

Ba là, bản thân không ít phụ nữ nói chung, nữ doanh nhân nói riêng còn thiếu tự tin, chủ động, mạnh dạn trong hoạt động kinh doanh.

Bốn là, mạng lưới nữ doanh nhân, hiệp hội doanh nhân nữ hiện nay chưa phát triển, nên chưa có nhiều hoạt động hỗ trợ doanh nghiệp do nữ làm chủ; chính sách phát triển doanh nghiệp chưa thực sự lồng ghép với chính sách bình đẳng giới một cách hiệu quả để bảo đảm sự công bằng, bình đẳng giới trong hoạt động kinh doanh, phát triển doanh nghiệp...

Tiến hành nhiều biện pháp thúc đẩy hoạt động và sự phát triển của nữ doanh nhân

Việc phát huy vai trò của Hội Liên hiệp Phụ nữ Việt Nam trong hỗ trợ thúc đẩy nữ doanh nhân phát triển là rất cần thiết, nhằm góp phần thực hiện mục tiêu tăng trưởng kinh tế - xã hội, thúc đẩy tiến trình hội nhập kinh tế quốc tế và thiết thực bảo đảm sự bình đẳng giới ở Việt Nam. Trong những năm qua, Hội đã tích cực tiến hành nhiều hoạt động thiết thực nhằm củng cố, phát triển và tăng cường vị trí, vai trò của đội ngũ doanh nhân nữ cả về số lượng và chất lượng thông qua các biện pháp, hình thức sau:

Thứ nhất, tác động, tạo môi trường chính sách, luật pháp thuận lợi cho hoạt động và phát triển của doanh nghiệp do doanh nhân nữ quản lý.

Hội Liên hiệp Phụ nữ Việt Nam đã tiến hành các nghiên cứu, khảo sát và tổ chức các hội thảo đánh giá tình hình và nhu cầu của nữ doanh nhân. Tuyên truyền, vận động, tổ chức hội thảo và đào tạo nhằm nâng cao nhận thức về bình đẳng giới cho các nhà hoạch định và thực thi chính sách. Những kết quả nghiên cứu, khảo sát và ý kiến từ các diễn đàn nói trên đã được Hội chuyển tới các cấp hoạch định chính sách, các nhà đầu tư, tổ chức tài trợ và giới truyền thông; đồng thời kiến nghị với Nhà nước xây dựng, bổ sung hoàn thiện luật pháp, chính sách về kinh tế nói chung và doanh nghiệp nói riêng nhằm bảo đảm tính nhất quán và bình đẳng giới trong các văn bản này. Các ý kiến của Hội đã được Nhà nước ghi nhận và thể hiện trong các văn bản luật pháp, chính sách liên quan đến kinh tế, doanh nghiệp như Nghị định số 90/2001/NĐ-CP của Chính phủ về trợ giúp phát triển doanh nghiệp nhỏ và vừa đã ghi rõ "Chú trọng ưu tiên chương trình trợ giúp các doanh nghiệp nhỏ và vừa do doanh nhân nữ quản lý".

Thứ hai, hỗ trợ cho doanh nghiệp do doanh nhân nữ quản lý tiếp cận tài chính tín dụng.

Hội Liên hiệp Phụ nữ các cấp đã thiết lập được cơ chế phối hợp với các ngân hàng nhằm hỗ trợ phụ nữ vay vốn đầu tư phát triển kinh tế hộ và khởi sự, phát triển doanh nghiệp. Cơ chế phối hợp này được thể chế hóa dưới hình thức nghị quyết liên tịch, trong đó Hội đóng vai trò trung gian, cầu nối giữa phụ nữ và ngân hàng, tín chấp cho phụ nữ vay vốn đầu tư cho sản xuất kinh doanh, phát triển kinh tế hộ và doanh nghiệp. Với cách làm này, hiện nay Hội đang tín chấp cho phụ nữ vay vốn từ các ngân hàng với số vốn gần 15 ngàn tỉ đồng, trong đó riêng nguồn vốn từ Quỹ quốc gia hỗ trợ việc làm trên 160 tỉ đồng, tập trung cho phụ nữ đầu tư phát triển kinh tế hộ và doanh nghiệp nhỏ, khuyến khích doanh nghiệp tạo việc làm cho lao động nữ, góp phần tích cực chuyển dịch cơ cấu kinh tế. Hằng năm, 50 ngàn lao động nữ đã được tạo việc làm từ nguồn vốn này. Ngoài ra, Hội đã tích cực khai thác các nguồn tài trợ quốc tế, tăng nguồn vốn cho phụ nữ đầu tư sản xuất kinh doanh.

Thứ ba, nâng cao kiến thức và kỹ năng quản lý cho doanh nhân nữ.

Song song với hỗ trợ vốn, hoạt động đào tạo nhằm nâng cao kiến thức và kỹ năng quản lý doanh nghiệp đã được Hội Liên hiệp Phụ nữ Việt Nam tích cực tập trung chỉ đạo thực hiện. Chương trình đào tạo của Hội tập trung đào tạo giảng viên chủ chốt và nữ chủ doanh nghiệp. Nội dung đào tạo hướng vào hai cấp độ: đào tạo khởi sự doanh nghiệp và đào tạo quản trị kinh doanh.

Kết quả là, trong những năm qua, các cấp Hội từ Trung ương đến địa phương đã đào tạo được hơn 500 giảng viên chủ chốt về quản trị doanh nghiệp. Đến nay, Hội Liên hiệp Phụ nữ Việt Nam đã có một đội ngũ giảng viên về doanh nghiệp và đào tạo được gần 500.000 lượt doanh nhân nữ, trong đó có doanh nhân nữ ở 20 tỉnh, thành đã được đào tạo ban đầu về tư vấn doanh nghiệp nhỏ. Trường Cán bộ phụ nữ trực thuộc Hội đã thành lập Khoa Phụ nữ và doanh nghiệp để nghiên cứu, giảng dạy về doanh nghiệp. Tại các trung tâm dạy nghề và giới thiệu việc làm của Hội Liên hiệp Phụ nữ cấp tỉnh, thành, nội dung đào tạo doanh nghiệp cũng được đưa vào giảng dạy. Bộ tài liệu chuẩn về đào tạo giảng viên và nữ chủ doanh nghiệp của Hội đã được hoàn thiện. Đây là cơ sở, đồng thời là bước tiến quan trọng giúp từng bước hình thành đội ngũ nữ doanh nhân được đào tạo về kiến thức, kỹ năng chuyên ngành, hướng đến mục tiêu bảo đảm yêu cầu về tính chuyên nghiệp trong hoạt động và tổ chức của đội ngũ nữ doanh nhân trong thời kỳ hội nhập ngày nay.

Thứ tư, phát triển mạng lưới doanh nhân nữ.

Trong những năm qua, Hội Liên hiệp Phụ nữ cả nước đã nỗ lực xúc tiến nhằm phát triển mạng lưới doanh nhân nữ thông qua mô hình câu lạc bộ doanh nhân nữ. Hiện nay trên phạm vi cả nước, Hội đã thành lập được mạng lưới gồm 759 câu lạc bộ doanh nhân nữ với 24.674 thành viên, trong đó có 7 hiệp hội doanh nhân nữ cấp tỉnh, thành được thành lập từ mô hình các câu lạc bộ. Thông qua hoạt động của các câu lạc bộ và hiệp hội, nữ doanh nhân được tập huấn nâng cao kiến thức và kỹ năng quản lý doanh nghiệp, được cung cấp thông tin, trao đổi kinh nghiệm; có điều kiện kết nối kinh doanh và đề xuất nhu cầu, nguyện vọng chính đáng tới các cấp thẩm quyền, đồng thời, tham gia tích cực hơn vào các hoạt động xã hội, từ thiện và phong trào chung của Hội. Từ sự thành công của mô hình nói trên, hiện nay, Trung ương Hội Liên hiệp Phụ nữ Việt Nam đang xúc tiến thành lập Hiệp hội nữ doanh nhân tại cấp Trung ương, nhằm tạo thành tổ chức, diễn đàn tập trung, giúp đội ngũ doanh nhân nữ thể hiện nguyện vọng, chia sẻ kinh nghiệm, hướng tới sự thống nhất và chuyên nghiệp hơn trong hoạt động kết nối, tập hợp, học hỏi và hỗ trợ, giúp đỡ lẫn nhau giữa các thành viên.

Hằng năm, Trung ương Hội và Hội Liên hiệp Phụ nữ các tỉnh, thành đã phối hợp với Phòng Thương mại công nghiệp Việt Nam, Công ty quảng cáo và tổ chức hội chợ (Bộ Thương mại), Sở Kế hoạch và Đầu tư, các trung tâm tư vấn doanh nghiệp... tổ chức các hoạt động xúc tiến thương mại như tham dự hội thảo, hội nghị quốc tế; tổ chức triển lãm, hội chợ "Phụ nữ Việt Nam phát triển kinh tế và hội nhập"; hội nghị, hội chợ, triển lãm "Doanh nhân nữ châu Á - Thái Bình Dương"; hội thảo "Văn hóa trong kinh doanh"; hội nghị "Mạng lưới các nhà lãnh đạo nữ APEC"; "Hội nghị thượng đỉnh phụ nữ toàn cầu 2008"; tham gia chọn và trao giải thưởng "Bông hồng vàng", "Chiếc nón vàng" v.v.. cho các doanh nhân nữ thành đạt. Thông qua những hoạt động này, các cấp Hội đã hỗ trợ các doanh nhân nữ quảng bá, xúc tiến thương mại, tìm kiếm liên kết hợp tác, đầu tư, trao đổi kinh nghiệm và cung cấp thông tin.

Thứ năm, hỗ trợ xã hội.

Để hài hòa, cân bằng công việc doanh nghiệp và gia đình cho nữ doanh nhân, Hội Liên hiệp Phụ nữ các cấp đã tổ chức hướng dẫn phụ nữ kiến thức, kỹ năng tổ chức cuộc sống gia đình, vận động phụ nữ và cộng đồng xây dựng gia đình no ấm, bình đẳng, tiến bộ, hạnh phúc; tuyên truyền, nâng cao nhận thức về bình đẳng giới, vai trò và trách nhiệm của nam giới trong gia đình. Các hội thảo, tọa đàm về "Doanh nghiệp với công việc gia đình và xã hội", "Bình đẳng giới trong kinh doanh", "Nam giới chia sẻ trách nhiệm với phụ nữ và gia đình"... được tổ chức ở nhiều nơi, kết hợp với hoạt động của nữ doanh nhân được Hội tuyên truyền, quảng bá... đã góp phần không nhỏ nâng cao nhận thức, trách nhiệm và ý thức chia sẻ trách nhiệm của gia đình, xã hội đối với công việc và đời sống của nữ doanh nhân.

Hướng tới xây dựng đội ngũ nữ doanh nhân phát triển mạnh đủ khả năng hội nhập, cạnh tranh trên trường quốc tế

Trong bối cảnh Việt Nam hội nhập kinh tế quốc tế sâu rộng với nhiều cơ hội và thách thức mới, Hội Liên hiệp Phụ nữ Việt Nam xác định: không ngừng khuyến khích, cổ vũ phụ nữ tích cực làm giàu, khởi sự, phát triển doanh nghiệp; từng bước xây dựng và hình thành được đội ngũ nữ doanh nhân làm việc, hoạt động có tính chuyên nghiệp cao, nhạy bén, sáng tạo. Để đạt được mục tiêu hiện đại hóa, chuyên nghiệp hóa hoạt động của đội ngũ nữ doanh nhân, đòi hỏi nữ doanh nhân phải hội tụ đủ đức và tài, có khả năng giao tiếp bằng tiếng nước ngoài và sử dụng thành thạo vi tính phục vụ công việc. Để góp phần đạt mục tiêu chung đến năm 2010 nước ta có khoảng 500.000 doanh nghiệp có khả năng thích ứng, hội nhập và cạnh tranh tốt, đáp ứng nhu cầu hội nhập quốc tế, Hội tập trung vào các hoạt động sau nhằm tăng cường sự phát triển của nữ doanh nhân, nâng cao vị thế doanh nghiệp do doanh nhân nữ quản lý:

1 - Nghiên cứu, tham vấn luật pháp, chính sách, chương trình về phát triển kinh tế, doanh nghiệp, việc làm và dạy nghề cho phụ nữ. Tổ chức và tham gia các diễn đàn để kiến nghị, đề xuất các chính sách, bảo đảm các chính sách, luật pháp liên quan đến phát triển doanh nghiệp có lồng ghép giới.

2 - Phối hợp, liên kết tăng cường các hoạt động hỗ trợ đào tạo, cung cấp tín dụng, tư vấn, thông tin... cho doanh nghiệp do doanh nhân nữ quản lý. Mở rộng đào tạo nâng cao chất lượng nguồn nhân lực nữ trong doanh nghiệp.

3 - Tiếp tục thí điểm và mở rộng mô hình chia sẻ chi phí trong dịch vụ hỗ trợ phát triển kinh doanh của Hội nhằm tăng cường số lượng, chất lượng các dịch vụ và sự bền vững của chương trình.

4 - Xúc tiến việc thành lập Hiệp hội nữ doanh nhân cấp Trung ương trực thuộc Hội Liên hiệp Phụ nữ Việt Nam, đồng thời phát triển hơn nữa mạng lưới câu lạc bộ, hiệp hội nữ doanh nhân trong cả nước, nhằm thu hút, tập hợp đông đảo chị em làm công tác kinh doanh tham gia, nắm bắt được nhu cầu, nguyện vọng chính đáng của họ, tập hợp họ thành một khối đoàn kết, thống nhất, có thể tương trợ, giúp đỡ lẫn nhau khi cần thiết; và hội này là "cầu nối" thúc đẩy, xúc tiến việc mở rộng hoạt động kinh doanh của chị em vươn tới tầm khu vực và quốc tế. Nâng cấp trang điện tử của Hội về nữ doanh nhân Việt Nam nhằm tạo ra kênh thông tin "mở" kịp thời và hiệu quả đến các doanh nghiệp trong và ngoài nước, đồng thời phối hợp với các đơn vị, ban, ngành hữu quan tổ chức hội chợ, triển lãm nhằm giới thiệu, quảng bá rộng rãi thương hiệu, sản phẩm của các doanh nghiệp do nữ làm chủ...

5 - Mở rộng quan hệ, kết nối với mạng lưới doanh nghiệp nữ trong khu vực và thế giới, tạo cơ hội để nữ doanh nhân Việt Nam liên kết, xúc tiến thương mại, trao đổi, học hỏi lẫn nhau thông qua nhiều hình thức đa dạng, như: tổ chức các cuộc hội thảo, hội nghị trao đổi kinh nghiệm; tổ chức các đoàn công tác, đoàn giao lưu giữa doanh nhân nữ nước ta với doanh nhân nữ các nước trên thế giới...

6 - Đề xuất chính sách, phối hợp tăng cường các hoạt động hỗ trợ tạo điều kiện cho nữ doanh nhân cân bằng bền vững giữa công việc gia đình và kinh doanh.

7 - Tăng cường các hình thức tuyên truyền nhằm nâng cao hơn nữa nhận thức của xã hội về vai trò của phụ nữ thông qua các phương tiện truyền thông đại chúng, các lớp tập huấn, các buổi nói chuyện, lồng ghép tuyên truyền vào hoạt động của các dự án... nhằm đạt mục đích xã hội, đặc biệt là gia đình cần chủ động ủng hộ, chia sẻ và tích cực tạo điều kiện giúp đỡ chị em vừa hoàn thành tốt công việc xã hội (kinh doanh) vừa đảm đương tốt việc gia đình. Không chỉ tuyên truyền các gương phụ nữ kinh doanh giỏi, mà còn đề ra hình thức tôn vinh họ, từ đó tạo động lực thi đua, phấn đấu trong đội ngũ doanh nhân nữ, cũng như trong toàn xã hội, để thúc đẩy nhanh, mạnh quá trình đổi mới, làm giàu chính đáng cho đất nước, góp phần thiết thực củng cố và tăng cường vị thế của nước ta trên trường quốc tế./.

Ủy viên Trung ương Đảng, Chủ tịch Hội Liên hiệp Phụ nữ Việt Nam


(Tạp chí Cộng sản điện tử)