Hoạt động xúc tiến thương mại và mở rộng thị trường trong nước

Tính đến ngày 16 tháng 12 năm 2013,  Bộ Công Thương phê duyệt khoảng 505 đề án thuộc Chương trình Xúc tiến thương mại quốc gia với kinh phí nhà nước hỗ trợ là hơn 493,3  tỷ đồng, trong đó có hơn 251 đề án phát triển thị trường trong nước, miền núi, biên giới hải đảo với tổng kinh phí được phê duyệt hơn 180 tỷ đồng (chiếm khoảng 49,7% về số lượng đề án và hơn 36,4% tổng kinh phí).

Hoạt động đưa hàng Việt về nông thôn

Tại các địa phương, các Sở Công Thương trong 4 năm qua đã tổ chức được gần 1.700 đợt bán hàng về nông thôn với hơn 13.000 lượt doanh nghiệp tham gia với hơn 24.000 gian hàng, thu hút gần 3 triệu lượt người dân địa phương tới tham quan mua sắm và doanh thu mang lại là hơn 1,78 nghìn tỉ đồng. Đặc biệt, tại các tỉnh biên giới, các đợt bán hàng Việt không chỉ thu hút được người dân trên địa bàn tới tham quan mua sắm mà còn thu hút được đông đảo dân cư của các nước láng giềng như Lào, Campuchia…

Hoạt động Hội chợ, triển lãm hàng Việt

Theo thống kê tính từ khi thực hiện Cuộc vận động đến nay, các Sở Công Thương đã tổ chức thực hiện được 1.554 hội chợ, triển lãm, thu hút 72.450 lượt doanh nghiệp tham gia, với doanh thu bán hàng là khoảng 11.839 tỷ đồng. Các ngành hàng tham gia hội chợ, triển lãm rất đa dạng, phong phú gồm các mặt hàng truyền thống của địa phương, đồ may mặc, đồ dùng gia đình, sành sứ, hóa mỹ phẩm, thủ công mỹ nghệ, các mặt hàng văn hóa phẩm, chế biến, bánh kẹo, giầy dép, đồ gỗ nội thất…

Đến thời điểm cuối năm 2013, Cuộc vận động đã triển khai được 4 năm đã mang lại những kết quả tích cực, tạo tiền đề để triển khai  hiệu quả Cuộc vận động trong những năm tiếp theo. Một xu hướng đáng mừng hiện nay là người tiêu dùng Việt Nam nói chung ngày càng đánh giá cao hàng Việt Nam. Trong báo cáo sơ kết 3 năm triển khai thực hiện Cuộc vận động của Ban Chỉ đạo Trung ương Cuộc vận động thì đã có 71% người tiêu dùng tin tưởng vào hàng Việt Nam chất lượng cao. Trong hệ thống siêu thị của một số doanh nghiệp trong nước, hàng hoá sản xuất trong nước vẫn chiếm tỷ trọng lớn từ 80 - 90% là hàng sản xuất trong nước. Tại hệ thống các điểm bình ổn thị trường (trên 9.000 điểm) có tới gần 90% là hàng sản xuất trong nước. Theo kết quả khảo sát gần đây của Công đoàn ngành Công Thương, kể từ khi phát động Cuộc vận động, tỉ lệ nội địa hóa các sản phẩm đầu vào, nguyên  liệu cũng như thiết bị máy móc của các doanh nghiệp tăng bình quân 25%. Tại các vùng nông thôn, người dân đã bắt đầu quen dùng và ưa chuộng hàng sản xuất trong nước. Đồng thời, kết quả từ Cuộc vận động đã giúp cả nước hoàn thành xuất sắc các chỉ tiêu kinh tế như: Tổng mức lưu chuyển hàng hóa bán lẻ và dịch vụ 12 tháng năm 2013 ước đạt 2.617.963 tỷ đồng, tăng 12,6% so với năm 2012 (tính từ năm 2009 đến nay, hàng năm đều có mức tăng trưởng trên 10% so với năm kế trước); Chỉ số giá tiêu dùng (CPI cả nước) năm 2012 tăng 6,81% so với tháng 12 năm 2011, thấp xa  so với kế hoạch mà Quốc hội đã đề ra là dưới 10%, năm 2013 chỉ tăng 6,04% so tháng 12 năm 2012 và đây là năm có CPI tăng thấp nhất trong 10 năm trở lại đây. Đồng thời, Cuộc vận động cũng góp phần giảm tỉ lệ nhập siêu: Năm 2010, nhập siêu là 12,3 tỷ USD chỉ bằng 17,3% kim ngạch xuất khẩu, thấp hơn so với mục tiêu Chính phủ đề ra là không quá 20%; năm 2011, tỷ lệ này là 9,89% thấp hơn chỉ tiêu Chính phủ đề ra là không quá 16%. Đặc biệt, năm 2012 và năm 2013 cán cân thương mại đã liên tục đạt trạng thái xuất siêu (năm 2012 xuất siêu 287 triệu USD, năm 2013 xuất siêu 862 triệu USD (1).

Bên cạnh những kết quả đạt được, quá trình thực hiện Cuộc vận động vẫn còn một số khó khăn, tồn tại như sau:

- Việt Nam đã hội nhập sâu rộng vào nền kinh tế thế giới nên các sản phẩm được sản xuất trong nước phải đối mặt với sự cạnh tranh gay gắt của các sản phẩm nhập khẩu. Do đó, việc xây dựng và phát triển mở rộng hệ thống phân phối đòi hỏi phải có chiến lược bài bản và vốn đầu tư khá lớn, điều này gây trở ngại cho các doanh nghiệp nhỏ và vừa của Việt Nam trong việc xúc tiến mở rộng thị trường;

- Ban Chỉ đạo Trung ương Cuộc vận động (Ủy ban Trung ương Mặt trận Tổ quốc Việt Nam) cùng với Bộ Công Thương, Bộ Thông tin và Truyền thông đã thường xuyên đôn đốc, phối hợp với các địa phương, cơ quan, đơn vị trong công tác chỉ đạo, tuyên truyền, thông tin triển khai thực hiện Cuộc vận động. Tuy nhiên, một số Bộ, ngành và địa phương đã chưa thực sự vào cuộc, dẫn đến kết quả triển khai chưa đạt hiệu quả cao, chưa thực sự đột phá.

- Quá trình truyền thông cho Cuộc vận động trên các phương tiện thông tin chưa có sự đồng nhịp để tạo thành một chiến dịch truyền thông hiệu quả vì vậy chưa thực sự tác động mạnh vào tâm lý, hành vi người tiêu dùng; vẫn còn một bộ phận người dân sính hàng ngoại, hàng hiệu nhập khẩu;

- Nhìn chung tại các tỉnh, thành phố trọng điểm, các Sở Công Thương đã chủ động xây dựng chương trình hành động có gắn kết với các địa phương khác, tuy nhiên tại một số địa phương hoạt động triển khai vẫn còn mang tính riêng lẻ, độc lập, chưa gắn kết cho nên chưa phát huy hết sức mạnh của các địa phương lân cận;

- Hoạt động tổ chức hội chợ, triển lãm trên địa bàn các tỉnh còn thể hiện nhiều hạn chế, chưa thu hút được các doanh nghiệp có thương hiệu mạnh tham gia, chưa kết nối được giữa sản xuất, phân phối và tiêu dùng. Các chương trình đưa hàng Việt về nông thôn vẫn còn thiếu tính bền vững, chưa tạo lập được kênh phân phối vững chắc tại địa bàn này;

- Nhiều doanh nghiệp còn thiếu kinh nghiệm, kỹ năng bán hàng, đặc biệt là kỹ năng chăm sóc khách hàng, kinh nghiệm thực hiện xúc tiến thương mại nên hiệu quả trong hoạt động xúc tiến thương mại chưa cao;

- Năng lực của một số doanh nghiệp nội địa còn nhiều bất cập, chưa đáp ứng được nhu cầu tiêu dùng trong nước cả về số lượng, chất lượng, chủng loại và giá cả, chưa cạnh tranh được với hàng ngoại nhập.

- Nguồn ngân sách nhà nước cho hoạt động Xúc tiến thương mại còn nhiều hạn chế, không ổn định trong khi nhu cầu của cộng đồng doanh nghiệp ngày càng lớn, số lượng doanh nghiệp ngày càng nhiều.

- Vẫn còn một số doanh nghiệp lợi dụng khuyến mại để thực hiện hành vi gian lận thương mại, tiêu thụ các mặt hàng tồn, hàng cũ, hàng nhái, sắp hết hạn sử dụng làm ảnh hưởng đến lợi ích, lòng tin của người tiêu dùng, từ đó làm giảm đi ý nghĩa thiết thực của Cuộc vận động;

 - Lực lượng quản lý thị trường gặp rất nhiều khó khăn do phương thức, thủ đoạn vi phạm ngày càng tinh vi, đối tượng vi phạm ngày càng đa dạng, chế tài xử lý vi phạm chưa đủ sức răn đe, trang thiết bị, phương tiện và nguồn nhân lực của Quản lý thị trường, kinh phí giám định, tiêu hủy hàng giả, hàng xâm phạm quyền sở hữu trí tuệ chưa được đảm bảo.

Kến nghị, đề xuất với Ban Chỉ đạo Trung ương Cuộc vận động

- Ban Chỉ đạo Trung ương Cuộc vận động tiếp tục chỉ đạo các đơn vị liên quan, các địa phương đẩy mạnh công tác tuyên truyền để nâng cao nhận thức của cộng đồng về chủ trương của Cuộc vận động. Thường xuyên duy trì các chuyên trang, chuyên mục về Cuộc vận động trên các phương tiện thông tin đại chúng; hướng dẫn lồng ghép nội dung Cuộc vận động trong các hội nghị, các cuộc sinh hoạt của các tổ chức, đoàn thể. Đồng thời, tăng cường công tác kiểm tra, đôn đốc, hướng dẫn việc thực hiện Cuộc vận động tại các Bộ, ngành và địa phương trên cả nước;

- Nghiên cứu tổ chức tổng kết 5 năm thực hiện Cuộc vận động (2009 -2014);

- Đề nghị Ban Chỉ đạo Trung ương Cuộc vận động tiếp tục đề xuất với Chính phủ cần tăng cường đầu tư, bố trí nguồn lực, kinh phí để triển khai các nhiệm vụ và giải pháp thực hiện Cuộc vận động tại Thông báo Kết luận 264-TB/TW ngày 31 tháng 7 năm 2009 của Bộ Chính trị . Đồng thời có ý kiến ủng hộ Đề án Phát triển thị trường trong nước gắn với Cuộc vận động do Bộ Công Thương chủ trì, phối hợp với Ban Thường trực Trung ương Cuộc vận động, các Bộ, ngành, doanh nghiệp liên quan xây dựng và kiến nghị Thủ tướng Chính phủ sớm phê duyệt Đề án.

- Ban Chỉ đạo Trung ương Cuộc vận động chỉ đạo Ban Chỉ đạo Cuộc vận động các cấp, các ngành, địa phương, các tổ chức thành viên của Mặt trận Tổ quốc tiếp tục đẩy mạnh triển khai thực hiện Cuộc vận động.

Hoạt động triển khai trong thời gian tới

Trong thời gian tới, để tiếp tục triển khai thực hiện tốt hơn nữa Cuộc vận động, Bộ Công Thương để đẩy mạnh triển khai thực hiện các nhiệm vụ chính sau:

- Chủ động phối hợp với Ban Chỉ đạo Trung ương Cuộc vận động triển khai các hoạt động được phân công theo Kế hoạch triển khai Cuộc vận động hàng năm;

- Phối hợp các Bộ ngành, liên quan triển khai hiệu quả các nhiệm vụ được phân công tại Chỉ thị số 24/CT-TTg;

- Ban Chỉ đạo Chương trình hành động của Bộ Công Thương theo dõi và đôn đốc các đơn vị trực thuộc tiếp tục triển khai thực hiện có hiệu quả Cuộc vận động./.

------------

(1) - Số liệu do Tổng cục Hải quan công bố, tính đến hết ngày 15 tháng 12 năm 2013.

Thanh Xuân