Đại hội lần thứ XIII của Đảng đã đề ra các nhiệm vụ cho công tác đối ngoại là “Phát huy vai trò tiên phong của đối ngoại trong việc tạo lập và giữ vững môi trường hòa bình, ổn định; kiên quyết, kiên trì bảo vệ vững chắc độc lập, chủ quyền, thống nhất, toàn vẹn lãnh thổ của Tổ quốc; huy động các nguồn lực bên ngoài để phát triển đất nước; nâng cao vị thế và uy tín của đất nước; đồng thời đóng góp vào phong trào đấu tranh chung của các lực lượng tiến bộ trên thế giới”.
Đại hội đã xác định: “chủ động và tích cực hội nhập quốc tế toàn diện, sâu rộng, linh hoạt, hiệu quả; xây dựng nền ngoại giao toàn diện, hiện đại với ba trụ cột là đối ngoại đảng, ngoại giao nhà nước và đối ngoại nhân dân”.
Xác định vị thế, tâm thế mới
Tại Hội nghị Đối ngoại toàn quốc lần đầu tiên vào tháng 12/2021, đồng chí Tổng Bí thư Nguyễn Phú Trọng nêu rõ các tư tưởng chỉ đạo, nguyên tắc, phương hướng và nhiệm vụ của đối ngoại; khẳng định “đối ngoại ngày nay không chỉ là sự tiếp nối của chính sách đối nội, mà còn là một động lực mạnh mẽ cho sự phát triển của quốc gia dân tộc”, nhấn mạnh trường phái đối ngoại, ngoại giao thời đại Hồ Chí Minh, mang đậm bản sắc “cây tre Việt Nam”; yêu cầu ngành đối ngoại cần xác định vị thế, tâm thế mới, đổi mới tư duy, mạnh dạn sáng tạo để đáp ứng những yêu cầu trong giai đoạn mới.
Trên cơ sở chủ trương xây dựng nền ngoại giao toàn diện, hiện đại với ba trụ cột là đối ngoại đảng, ngoại giao nhà nước và đối ngoại nhân dân được đề ra tại Đại hội XIII, Nghị quyết 34-NQ/TW của Bộ Chính trị (khóa XIII) đã cụ thể hóa vai trò của mỗi trụ cột. Trong đó, đối ngoại đảng đóng vai trò nòng cốt trong định hướng chiến lược chủ trương, đường lối đối ngoại; phát triển quan hệ tốt đẹp với các chính đảng, góp phần xây dựng, củng cố nền tảng chính trị, tạo thuận lợi cho quan hệ của Việt Nam với các nước và các đối tác.
Trong bối cảnh ba năm đầu nhiệm kỳ Đại hội XIII, tình hình thế giới, khu vực có nhiều biến động lớn, nhanh chóng, mặt phức tạp gia tăng, tác động đa chiều, sâu sắc đến thế giới, khu vực và Việt Nam, được sự lãnh đạo, chỉ đạo sát sao, thường xuyên, kịp thời của Bộ Chính trị, Ban Bí thư, đứng đầu là đồng chí Tổng Bí thư Nguyễn Phú Trọng, đối ngoại đảng đã phát huy mạnh mẽ tinh thần chủ động, sáng tạo, đạt nhiều kết quả thực chất, góp phần tăng cường nền tảng chính trị cho quan hệ song phương với các nước, nâng cao vị thế của Đảng ta và đất nước ta trên trường quốc tế.
Quan hệ đối ngoại đảng trong nửa đầu nhiệm kỳ Đại hội XIII có nhiều chuyển biến mạnh, được đẩy mạnh toàn diện, có trọng tâm, trọng điểm, góp phần đưa quan hệ của ta với các đảng đối tác đi vào chiều sâu, ổn định, đóng góp tích cực, quan trọng vào thành tựu chung trong công tác đối ngoại của đất nước đó là củng cố môi trường hòa bình, ổn định, phòng chống thành công đại dịch Covid-19, thúc đẩy phục hồi kinh tế sau dịch, tạo thêm các điều kiện thuận lợi để thu hút nguồn lực bên ngoài, phát triển kinh tế - xã hội trong nước và nâng cao hơn nữa vị thế quốc tế của Đảng và đất nước ta.
Bộ Chính trị, Ban Bí thư đã ban hành nhiều văn bản chỉ đạo quan trọng về đối ngoại, nổi bật là Nghị quyết số 34-NQ/TW ngày 09/01/2023 của Bộ Chính trị về một số định hướng, chủ trương lớn triển khai đường lối đối ngoại Đại hội XIII của Đảng. Đây là Nghị quyết toàn diện đầu tiên của Bộ Chính trị về công tác đối ngoại kể từ Nghị quyết số 13 (Khóa VI) vào tháng 5/1988.
Cùng với đó, Bộ Chính trị, Ban Bí thư cũng ban hành nhiều chỉ thị, đề án quan trọng khác về đối ngoại và các lĩnh vực khác liên quan đến đối ngoại như quốc phòng, an ninh, kinh tế… nhằm tạo sự thống nhất trong nhận thức và triển khai đồng bộ, hiệu quả Nghị quyết Đại hội XIII của Đảng như: Chỉ thị số 12-CT/TW ngày 05/01/2022 của Ban Bí thư về tăng cường sự lãnh đạo của Đảng, nâng cao hiệu quả đối ngoại nhân dân trong tình hình mới; Chỉ thị số 15-CT/TW ngày 10/8/2022 của Ban Bí thư về công tác ngoại giao kinh tế phục vụ phát triển đất nước đến năm 2030; Chỉ thị số 24-CT/TW ngày 13/7/2023 của Bộ Chính trị về bảo đảm vững chắc an ninh quốc gia trong bối cảnh hội nhập quốc tế toàn diện, sâu rộng; Kết luận số 12-KL/TW ngày 12/8/2021 của Bộ Chính trị về công tác người Việt Nam ở nước ngoài trong tình hình mới; Kết luận số 53-KL/TW ngày 28/4/2023 của Bộ Chính trị về hội nhập quốc tế và đối ngoại quốc phòng đến năm 2030 và những năm tiếp theo. Bộ Chính trị cũng đã tiến hành Tổng kết 10 năm thực hiện Nghị quyết Trung ương 8 khóa XI và ban hành kế hoạch thực hiện Nghị quyết Trung ương 8 khóa XIII (Nghị quyết số 44-NQ/TW ngày 27/11/2023) về Chiến lược bảo vệ Tổ quốc trong tình hình mới.
Nhiều kết quả quan trọng
Hoạt động đối ngoại của lãnh đạo chủ chốt và lãnh đạo cấp cao được triển khai tích cực, đạt nhiều kết quả quan trọng, nhất là trong việc củng cố các khuôn khổ quan hệ ổn định, tạo động lực thúc đẩy và làm sâu sắc quan hệ hợp tác nhiều mặt giữa Việt Nam với các nước, giải quyết nhiều vấn đề đối ngoại lớn.
Từ đầu nhiệm kỳ Đại hội XIII đến nay, các đồng chí lãnh đạo chủ chốt đã tiến hành hơn 180 hoạt động đối ngoại song phương và đa phương quan trọng, trong đó có gần 50 chuyến thăm và chủ trì đón gần 50 đoàn cấp cao nước ngoài vào thăm Việt Nam và khoảng 90 hoạt động đối ngoại trực tiếp, trực tuyến khác, tham dự gần 30 hội nghị quốc tế trực tuyến. Đặc biệt, đồng chí Tổng Bí thư Nguyễn Phú Trọng đã trực tiếp thực hiện gần 100 hoạt động đối ngoại, trong đó có những hoạt động đối ngoại đặc biệt quan trọng, có ý nghĩa lịch sử, tạo nền tảng quan trọng và định hướng lâu dài trong quan hệ Việt Nam với các nước như: Chuyến thăm chính thức Trung Quốc (tháng 10/2022), đón Tổng thống Hoa Kỳ Joe Biden thăm Việt Nam (tháng 9/2023), đón Chủ tịch Đảng nước Nga Thống nhất cầm quyền, Phó Chủ tịch Hội đồng An ninh quốc gia Nga Dmitry Medvedev…
Hoạt động đối ngoại của đồng chí Thường trực Ban Bí thư, các đồng chí Ủy viên Bộ Chính trị, Ban Bí thư, Phó Chủ tịch nước, Phó Thủ tướng Chính phủ, Phó Chủ tịch Quốc hội, Ủy viên Trung ương Đảng diễn ra hết sức sôi động, hiệu quả trên cả kênh đối ngoại Đảng, ngoại giao Nhà nước và đối ngoại nhân dân đã góp phần tăng cường tin cậy chính trị với các đối tác, tranh thủ các nguồn lực cho phát triển, tạo điều kiện thuận lợi bảo đảm yêu cầu về quốc phòng, an ninh, đẩy mạnh phối hợp xử lý các vấn đề quốc tế, nâng cao vị thế và uy tín của đất nước trên trường quốc tế. Hoạt động đối ngoại của các cơ quan đảng ở Trung ương, các tỉnh, thành ủy, nhất là ở các địa phương giáp biên, các tổ chức chính trị - xã hội được triển khai đồng bộ, hiệu quả đã đóng góp tích cực vào những kết quả chung của công tác đối ngoại đảng và thành tựu chung trong công tác đối ngoại của đất nước.
Quan hệ với các nước láng giềng tiếp tục được củng cố về chiều sâu, tin cậy chính trị được tăng cường, có những tiến triển mới. Với Trung Quốc, quan hệ Đối tác hợp tác chiến lược toàn diện được tăng cường. Chuyến thăm chính thức Trung Quốc của Tổng Bí thư Nguyễn Phú Trọng vào tháng 10/2022 là sự kiện chính trị đối ngoại đặc biệt quan trọng, đạt kết quả tốt đẹp trên tất cả phương diện, đánh dấu một bước phát triển mới của quan hệ hai đảng, hai nước. Quan hệ hợp tác với Lào và Campuchia tiếp tục phát triển sâu rộng. Trong nửa đầu nhiệm kỳ đã diễn ra hai cuộc gặp giữa ba nhà lãnh đạo cao nhất ba Đảng của Việt Nam-Campuchia - Lào tại Hà Nội, trong đó cuộc gặp vào tháng 9/2021 là cuộc gặp lịch sử đầu tiên sau 30 năm. Trao đổi đoàn cấp cao diễn ra sôi động, tin cậy chính trị và hiệu quả hợp tác giữa Việt Nam với Lào và Campuchia được thúc đẩy mạnh mẽ, đặc biệt trong năm 2022 là Năm Đoàn kết Hữu nghị Việt Nam-Lào, Năm Hữu nghị Việt Nam- Campuchia.
Bí thư Trung ương Đảng, Trưởng ban Đối ngoại Trung ương Lê Hoài Trung tiếp Phó Thủ tướng, Bộ trưởng Ngoại giao Thái Lan Parnpree Bahiddha-Nukara, ngày 25/10/2023.
Quan hệ với các nước lớn, đối tác quan trọng tiếp tục được thúc đẩy. Với Mỹ, hai bên triển khai nhiều hoạt động đối ngoại cấp cao. Đặc biệt, trong chuyến thăm Việt Nam của Tổng thống Joe Biden (tháng 9/2023), hai bên nhất trí nâng cấp quan hệ Việt Nam-Hoa Kỳ lên Đối tác chiến lược toàn diện vì hòa bình, hợp tác và phát triển bền vững. Khuôn khổ quan hệ mới này sẽ đem lại những cơ hội và lợi ích thiết thực cho cả hai nước cũng như đóng góp vào hòa bình, ổn định, hợp tác và phát triển ở khu vực và trên thế giới. Với Nga, tiếp xúc cấp cao được thực hiện trên cả kênh Đảng, Nhà nước, Quốc hội. Với EU, các chuyến thăm chính thức một số nước EU của Lãnh đạo ta đạt nhiều kết quả tốt đẹp, thúc đẩy quan hệ với các nước EU ngày càng đi vào chiều sâu, hiệu quả, bền vững. Quan hệ Việt Nam-Nhật Bản đã được nâng cấp lên Đối tác chiến lược toàn diện nhân chuyến thăm chính thức Nhật Bản của Chủ tịch nước Võ Văn Thưởng và kỷ niệm 50 năm thiết lập quan hệ ngoại giao hai nước (tháng 11/2023). Quan hệ Việt Nam-Hàn Quốc được tăng cường sau khi hai nước nâng cấp lên Đối tác chiến lược toàn diện năm 2022. Quan hệ với Ấn Độ ngày càng đi vào thực chất. Quan hệ với các nước bạn bè, đối tác truyền thống ở châu Á, châu Phi, Mỹ Latinh tiếp tục phát triển tốt đẹp. Nhiều hoạt động đối ngoại với Cuba được triển khai thiết thực, hiệu quả.
Quan hệ với các đảng cầm quyền ở các nước láng giềng có chung biên giới và các nước xã hội chủ nghĩa có bước tiến quan trọng, tiếp tục định hướng chiến lược tổng thể và tạo động lực mạnh mẽ thúc đẩy chiều sâu quan hệ giữa Việt Nam với các nước. Quan hệ với các đảng cầm quyền, đảng tham chính và các đảng có vai trò quan trọng tại các nước lớn, đối tác quan trọng, các nước trong khu vực; các đảng cộng sản, công nhân và bạn bè truyền thống được duy trì và thúc đẩy, có bước đột phá mới, tăng cường nền tảng chính trị cho quan hệ song phương giữa Việt Nam và các nước phát triển ổn định và bền vững. Đảng ta đã tham gia, đóng góp tích cực tại các cơ chế đa phương chính đảng như Cuộc gặp quốc tế giữa các Đảng Cộng sản và công nhân quốc tế (IMCWP), Diễn đàn São Paulo, Hội nghị quốc tế các đảng chính trị châu Á (ICAPP) và những hội nghị quốc tế quan trọng do các đảng bạn tổ chức.
Đối ngoại đảng và ngoại giao nhà nước, đối ngoại nhân dân được triển khai đồng bộ, hiệu quả, có bước phát triển mới với sự kết hợp chặt chẽ và đồng bộ hơn, qua đó phát huy sức mạnh tổng hợp, thực hiện hiệu quả các mục tiêu đối ngoại của đất nước.
Bí thư Trung ương Đảng, Trưởng Ban Đối ngoại Trung ương Lê Hoài Trung.
Công tác thông tin đối ngoại được Trung ương Đảng quan tâm chỉ đạo, nổi bật là Bộ Chính trị đã ban hành Kết luận 57-KL/TW ngày 15/6/2023 về tiếp tục nâng cao chất lượng, hiệu quả công tác thông tin đối ngoại trong tình hình mới. Thông qua các hoạt động đối ngoại của Đảng và Nhà nước, đặc biệt là các hoạt động đối ngoại cấp cao, ta đã chia sẻ với các chính đảng, đối tác quốc tế thông tin về tình hình Việt Nam, chủ trương, đường lối của Đảng Cộng sản Việt Nam, trong đó có đường lối đối ngoại, quan điểm, lập trường của Việt Nam về các vấn đề quốc tế và khu vực. Bên cạnh đó, công tác thông tin về kinh tế đối ngoại, tuyên truyền chủ quyền biển đảo, biên giới lãnh thổ quốc gia, về vấn đề Biển Đông, các vấn đề tôn giáo, dân tộc, dân chủ, nhân quyền… được triển khai trên kênh thông tin đối ngoại đảng và đối ngoại nhân dân theo phương châm “Chủ động, đồng bộ, kịp thời, sáng tạo, hiệu quả”. Qua đó, bạn bè quốc tế ngày càng nắm bắt kịp thời, đầy đủ thông tin về đất nước, con người Việt Nam, gia tăng ủng hộ Việt Nam.
Những kết quả quan trọng của công tác đối ngoại trong nửa nhiệm kỳ Đại hội XIII thể hiện đường lối đối ngoại đúng đắn của Đảng, Nhà nước, được sự quan tâm, lãnh đạo và chỉ đạo đúng đắn, sáng suốt của Bộ Chính trị, Ban Bí thư, Ban Chấp hành Trung ương, sự vào cuộc của cả hệ thống chính trị, trong đó có sự tham gia, phối hợp tích cực của các cơ quan, bộ ngành liên quan trong thực hiện nhiệm vụ đối ngoại. Cùng với sự ủng hộ to lớn của bạn bè, đối tác quốc tế, những kết quả đạt được trong nửa đầu nhiệm kỳ Đại hội XIII là cơ sở quan trọng để công tác đối ngoại tiếp tục góp phần tích cực vào việc triển khai các nhiệm vụ trọng tâm trong nửa cuối nhiệm kỳ và thực hiện thắng lợi Nghị quyết của Đại hội XIII của Đảng.
Lê Hoài Trung
Bí thư Trung ương Đảng, Trưởng Ban Đối ngoại Trung ương