Chương trình xây dựng nông thôn mới, mục tiêu về đích sớm của thành phố Lào Cai đang được tập trung chỉ đạo quyết liệt, với rất nhiều lợi thế, đó là sự quyết tâm của cả hệ thông chính trị từ thành phố đến cơ sở, đặc biệt là sự đồng thuận của các tầng lớp nhân dân. Đến với các xã của thành phố Lào Cai trong thời điểm này, đều thấy không khí sôi động của người dân ở các thôn, bản tham gia các phong trào thi đua trong từng công việc, từng công trình, tranh thủ thời gian, tranh thủ sự ủng hộ của các cấp, các ngành, góp phần làm chuyển biến nhanh chóng diện mạo cũng như đời sống người dân ở nông thôn thành phố Lào Cai.

Góp công, góp sức xây dựng nông thôn mới

Thành phố Lào Cai có 5 xã thực hiện xây dựng nông thôn mới, riêng xã Vạn Hòa được chọn làm điểm phát động chung của tỉnh đầu năm 2011. Từ khi phát động, phong trào xây dựng nông thôn mới ở thành phố Lào Cai đã có nhiều chuyển biến và đạt được những thành quả tích cực. Khi  giao thông được xác định là khâu đột phá, thành phố đã tập trung chỉ đạo và thi công xây dựng các đường liên thôn, ngõ xóm. Đến nay, toàn thành phố đã mở mới 12 tuyến, kiên cố hóa 53 tuyến giao thôn liên thôn, đường trục thôn và và giao thông nội đồng có chiều dài hơn 71km với mức đầu tư riêng cho giao thông đầu năm 2013 hơn 109,1 tỉ đồng. Trong đó. nguồn vốn ngân sách 78,63 tỷ đồng, nguồn vốn xã hội hóa là 30,46 tỷ đồng. Đáng chú ý là ngoài nguồn kinh phí hỗ trợ nguyên vật liệu của Nhà nước, nhân dân đã đóng góp ngày công, vật chất và tiền mặt trên 20,1 tỷ đồng và trên 1ha đất để mở rộng đường, xây dựng các điểm văn hóa, trường học.

Điển hình tại thôn Dốc Đỏ 2, xã Cam Đường, gia đình ông Mai Khắc Chung hiến 2500m2 đất, gia đình ông Vũ Văn Mùi hiến 3800 m2 để làm đường, xây dựng điểm văn hóa. Tại xã Tả Phời, gia đình ông Chảo Láo Sử - Bí thư chi bộ thôn Phìn Hồ đã hiến trên 500m2 đất và công san gạt để mở rộng điểm trường của thôn. Ông Nông Văn Chang ở xã Cam Đường, người đã hiến 300m2 đất để mở mới tuyến đường Dốc Đỏ tâm sự: “Lúc đầu, chúng tôi cũng rất băn khoăn nhưng được chính quyền, Ban tuyên vận xã giải thích nên đã hiểu được về cái lợi của xây dựng nông thôn mới, hiến đất gia đình sẽ mất đi phần đất canh tác quan trọng nhưng được lợi cho cả xóm, trong đó có chính gia đình mình, làm nông thôn mới cũng là làm cho mình mà”...

Cùng với sự tham gia nhiệt tình của người dân, các doanh nghiệp đã chung tay đóng góp xây dựng nông thôn mới; cho đến nay, thành phố Lào Cai đã nhận được sự tham gia của 35 doanh nghiệp ủng hộ. Trong đó, các doanh nghiệp đã đóng góp trực tiếp bằng tiền mặt, ứng vật tư, máy móc, nhân công trước với giá thấp để thi công các hạng mục công trình giao thông liên thôn và các công trình cơ sở vật chất trường học, y tế, nhà văn hóa. Tiêu biểu là cả thành phố tập trung hỗ trợ xã Tả Phời làm tuyến đường giao thôn vùng cao Làng Cuống- Phìn Hồ trong thời gian 4 tháng với chiều dài 17,2 km, trong đó có nhiều cái "nhất" như:  huy động lực lượng đông nhất, tuyến đường nông thôn dài nhất, địa hình thi công khó khăn nhưng đã thi công nhanh nhất với chất lượng tốt có tổng kinh phí trên 40 tỷ đồng (nhân dân các xã phường đóng góp 11 tỷ đồng) đã mở ra triển vọng mới về phát triển kinh tế - xã hội, khai thác tiềm năng ở các thôn vùng cao.

Chuyển đổi mạnh mẽ trong sản xuất

Xây dựng nông thôn mới nhằm không ngừng nâng cao đời sống nhân dân, do đó việc tập trung phát triển sản xuất được là một nhiệm vụ quan trọng. Với quan điểm đó, thành phố Lào Cai đã chỉ đạo quy hoạch lại sản xuất, đưa cây trồng, vật nuôi có hiệu quả như: rau, hoa, chăn nuôi cá hồi, cá tầm nước lạnh vào sản xuất. Các cấp ủy Đảng đã nhận thức sâu sắc và tập trung cho phát triển sản xuất bền vững, tăng thu nhập, nâng cao đời sống nhân dân, coi đây là nhiệm vụ hàng đầu, là nhân tố quyết định sự thành công của chương trình. Từ đó, định hướng cho nhân dân xây dựng nông thôn mới “từ nhà ra vườn, từ đường ra đồng” tạo diện mạo mới cho từng thôn bản. Thực hiện mục tiêu đó, các xã triển khai cho các thôn đăng ký và thực hiện cải tạo vườn tạp; tích cực sản xuất tăng vụ, phát triển các cây trồng mới như cây lê tai nung, cây chè; triển khai dự án trồng 100ha lúa chất lượng cao tại xã Hợp Thành; triển khai trồng rau an toàn, thâm canh nuôi trồng thủy sản trên địa bàn các xã... Kết quả đã thực hiện trồng được 70 ha cây lê tai nung tại vùng cao xã Tả Phời, 4,5 ha cây cam Vinh tại xã Cam Đường; thực hiện tăng vụ trên đất ruộng 01 vụ và đất nương đồi được 430 ha; triển khai trồng mới 15 ha chè tại xã Tả Phời, Hợp Thành; trồng mới 20ha cây keo Úc tại xã Cam Đường; triển khai mô hình chuyên canh rau tạị xã Vạn Hòa với 16 ha.

Với các biện pháp thiết thực, hiệu quả từ các mô hình chuyển đổi đã được khẳng định, theo đó giá trị đạt được trên 90 triệu đồng/ha canh tác. Nếu như năm 2010, thu nhập bình quân đầu người khu vực nông thôn mới đạt 11,8 triệu đồng/người/năm thì đến năm 2013 đã đạt 19 triệu đồng/ người/năm. Riêng xã Vạn Hòa đạt trên 25 triệu/người; tỷ lệ hộ nghèo cũng giảm theo từng năm, dự kiến năm 2013 còn dưới 5%. Thành phố đang tiếp tục dồn lực, quyết tâm chỉ đạo đôn đốc các xã tập trung thực hiện nhanh các tiêu chí còn lại, phấn đấu đến hết năm 2014 phải hoàn thành mục tiêu xây dựng nông thôn mới. Để cụ thể hóa quyết tâm trên, mới đây, thành phố đã chọn thêm xã Đồng Tuyển để chỉ đạo hoàn thành các tiêu chí trong năm 2013, riêng với những xã còn lại, mỗi xã chọn một số tiêu chí có khả năng thực hiện để nâng cao số lượng tiêu chí xây dựng nông thôn mới hoàn thành năm 2013.

Đổi thay diện mạo nông thôn

Thực hiện chương trình xây dựng nông thôn mới, diện mạo khu vực nông thôn của thành phố Lào Cai đã có nhiều thay đổi rõ rệt, nổi bật là xã Vạn Hoà, toàn bộ các tuyến đường giao thông nông thôn đều đã được bê tông hóa rộng rãi, đi lại thuận tiện. Cùng với những công trình như trường học, nhà văn hóa xã, nhà ở trong các khu dân cư cũng được chỉnh trang, xây dựng với mô hình nhà sạch vườn đẹp đã đem lại bộ mặt tươi mới, khang trang cho xóm làng. Ông Phạm Quang Trung Bí thư Đảng uỷ xã Vạn Hoà cho biết, qua hơn 3 năm triển khai xây dựng nông thôn mới toàn xã đã bê tông hóa nhiều tuyến đường giao thông liên thôn, làm mới và xây dựng thêm 7 điểm văn hóa thôn, xã hội hóa chiếu sáng nhiều đường ngõ, xóm, nhân dân xây dựng hơn 200 công trình vệ sinh, vấn đề môi trường của các khu dân cư được đảm bảo, theo tiến độ, đến hết tháng 11/2013 xã cơ bản hoàn thành 19/19 tiêu chí nông thôn mới.

Một trong những vấn đề các xã tập trung triển khai đó là thành lập mới và duy trì các tổ thu gom rác thải hiện có, đến nay đã thành lập được 26 tổ thu gom rác thải ở các xã Vạn Hòa, Đồng Tuyển, Cam Đường; huy động nhân dân đóng góp, cơ quan, đơn vị hỗ trợ để xây dựng ga rác, mua xe chở rác; các xã trực tiếp hợp đồng với Công ty Môi trường đô thị vận chuyển và xử lý rác. Các xã cũng chú trọng công tác tuyên truyền, thay đổi tư duy vận động nhân dân làm và sử dụng nhà vệ sinh, đến ngày 18/9/2013 các xã đã thực hiện 767/848 nhà vệ sinh, trong đó 3 xã: Vạn Hòa, Đồng Tuyển, Cam Đường hoàn thành 100% số hộ có nhà vệ sinh; các xã Tả Phời, Hợp Thành sẽ hoàn thành trong tháng 10/2013. Đến các xã đang thực hiện xây dựng nông thôn mới đường làng ngõ xóm đã phong quang, nhiều thôn kiểu mẫu đã duy trì được mô hình nhà sạch, vườn đẹp và trở thành mẫu hình sinh động đối với người dân.

Tuy nhiên, trong quá trình xây dựng nông thôn mới, tiến độ triển khai các nhiệm vụ trọng tâm ở một số lĩnh vực còn chậm như cải tạo vườn tạp, xây dựng thôn kiểu mẫu; việc triển khai làm đường giao thông ở một số ít thôn; công tác tuyên truyền vận động nhân dân làm nhà vệ sinh chưa đạt mục tiêu đề ra; một bộ phận nhân dân chưa tích cực và chủ động trong việc chuyển đổi cơ cấu cây trồng vật nuôi; việc triển khai xây dựng nhà văn hóa thôn, cơ sở vật chất văn hóa của các xã còn chậm như xã Hợp Thành, Tả Phời, Cam Đường; công tác chỉnh trang nhà ở đạt được tỉ lệ thấp, đây cũng là những nội dung đang được các xã rà soát và đề ra các giải pháp chỉ đạo khắc phục.

Kinh nghiệm và quyết tâm mới

Nhìn lại qua hơn 3 năm thực hiện xây dựng chương trình mục tiêu quốc gia nông thôn mới, bên cạnh những thuận lợi, khó khăn cũng không ít, song thành phố Lào Cai đã sớm nhìn nhận những vấn đề gai góc để có được những giải pháp tích cực. Bài học kinh nghiệm rút ra về phong trào xây dựng nông thôn mới ở thành phố Lào Cai là, trước hết phải tập trung làm tốt công tác tuyên truyền, từ đó nâng cao nhận thức của nhân dân, người dân phải nhận thức rõ đó là việc của mình, làm cho mình. Đồng thời thành phố đã phân công cụ thể các phòng ban, các phường tham gia hỗ trợ từng thôn với nhiệm vụ cụ thể. Thứ hai, từng xã chỉ đạo các thôn, tổ dân phố phải làm tốt công tác tuyên truyền nâng cao nhận thức cho mỗi cán bộ, đảng viên; cả các cơ quan, đơn vị, trên địa bàn và cả cộng đồng dân cư cùng đồng lòng góp công, góp của xây dựng nông thôn mới. Trên cơ sở các tiêu chí các xã chỉ đạo lấy thôn, cụm dân cư, hộ gia đình làm hạt nhân và nòng cốt để xây dựng nông thôn mới, huy động sức mạnh của cả hệ thống chính trị.

Trong các yếu tố thành công, vai trò người đứng đầu là hết sức quan trọng. Theo đó, người đứng đầu phải nhiệt tình, có quyết tâm cao, khắc phục tư tưởng trông chờ, ỷ ại vào cấp trên. Đồng thời, từng địa phương, cơ sở, từng thôn phải chọn những người có uy tín, tâm huyết gương mẫu thực hiện phong trào xây dựng nông thôn mới, tham gia tuyên truyền, vận động nhân dân cùng thực hiện. Cùng đó, một yếu tố không thể coi nhẹ  trong quá trình thực hiện là phải thường xuyên đánh giá sơ kết, tổng kết rút kinh nghiệm các khâu công việc, tiến độ thực hiện, phát huy kết quả, khắc phục những thiếu sót, biểu dương những thôn, đơn vị, cá nhân có thành tích đóng góp nhiều công sức cho tập thể. Chú trọng xây dựng, nhân rộng mô hình mới, cách làm hay, sáng tạo biết tháo gỡ những khó khăn, vướng mắc, huy động được sức mạnh tổng hợp của các tầng lớp nhân dân, cùng chung sức, đồng lòng xây dựng nông thôn mới.

Phát huy kết quả đạt được, với quyết tâm và cách làm sáng tạo, thành phố Lào Cai sẽ có 2 xã sớm về đích trong thực hiện các mục tiêu xây dựng nông thôn mới năm 2013 và quyết tâm hoàn thành ở các xã còn lại trong năm 2014./.

Nông Đức Ngọc