Ý chí tự cường. Trong bối cảnh hội nhập quốc tế ngày càng sâu rộng, tinh thần tự cường của người dân Thành phố Hồ Chí Minh ngày càng được thể hiện và phát huy mạnh mẽ trên cơ sở kế thừa và phát huy truyền thống dân tộc. Đây chính là là một trong những nguồn sức mạnh nội sinh, là nền tảng để mỗi cá nhân, gia đình, cộng đồng và cư dân Thành phố luôn phấn đấu vươn lên; ý thức được vai trò, trách nhiệm trong rèn luyện, phát huy tinh thần, ý chí, góp phần xây dựng quê hương, đất nước ngày càng giàu mạnh, văn minh.

Nhân ái, nghĩa tình. Lòng nhân ái, nghĩa tình của con người Thành phố Hồ Chí Minh được biểu hiện sống động qua những hành động “việc nhỏ nghĩa to” như sẵn sàng giúp đỡ những người có hoàn cảnh khó khăn, hoạn nạn; tích cực tham gia các hoạt động thiện nguyện, chung tay góp sức xây dựng quỹ “Vì người nghèo”, “Vì học sinh nghèo hiếu học”, nhân lên những giá trị nhân nghĩa, đạo lý của dân tộc... Những hành động thể hiện sự quan tâm, sẻ chia và lan tỏa tình yêu thương, góp phần tạo nên một xã hội văn minh, giàu tình người, là điểm sáng trong bức tranh văn hóa của Thành phố mang tên Bác.

Trung thực, ngay thẳng. Tính trung thực, ngay thẳng được coi là một giá trị quan trọng của người dân Thành phố Hồ Chí Minh, giúp xây dựng lòng tin và tạo nên môi trường sống tích cực, minh bạch, chân thành. Đức tính này là sự tiếp nối, “nâng tầm” của truyền thống ứng xử chân chất, thật thà, chất phác, của nếp sống, lối suy nghĩ bộc trực, thẳng thắn, không “rào trước đón sau”.

Trách nhiệm, kỷ cương. Đó là tinh thần nói đi đôi với làm; không né tránh nhiệm vụ, thoái thác nhiệm vụ, công việc được giao; là sự tự ý thức, tự xác định những việc cần làm với thái độ tự giác và tích cực, biểu hiện qua những hành động cụ thể trong cuộc sống thường nhật cũng như trong công việc chung. Đó là tinh thần giữ vững kỉ cương, chung tay góp sức vì những mục đích chung của cộng đồng và xã hội, nghiêm túc chấp hành pháp luật và các quy định chung...

Năng lực sáng tạo. Với đức tính chăm chỉ, cần cù, sáng tạo, cư dân Thành phố Hồ Chí Minh đã trở thành nguồn lực quan trọng đưa Thành phố trở thành một trong những trung tâm kinh tế năng động nhất cả nước. Thế hệ trẻ Thành phố không ngừng học hỏi, trau dồi kiến thức, đổi mới phương pháp làm việc để nâng cao hiệu quả công việc. Sự sáng tạo của người dân Thành phố được thể hiện qua việc ứng dụng khoa học kĩ thuật vào sản xuất, kinh doanh, nâng cao năng suất lao động; sáng tạo các sản phẩm, dịch vụ mới, đáp ứng nhu cầu thị trường; tìm ra giải pháp mới cho các vấn đề xã hội, góp phần phát triển cộng đồng; khuyến khích tinh thần học hỏi, sáng tạo trong mọi lĩnh vực.

Nói đến văn hóa Sài Gòn - Thành phố Hồ Chí Minh là nói đến văn hóa biển, văn hóa sông nước. Đó là lối sống nghĩa hiệp, hào phóng, luôn luôn đổi mới, luôn luôn thích ứng, sáng tạo để phát triển…

2. Việc xây dựng và phát huy giá trị văn hoá, con người tại Thành phố Hồ Chí Minh đóng vai trò then chốt, mang tính chiến lược, là nền tảng cho sự phát triển bền vững trên con đường hội nhập quốc tế. Theo đó:

Về mặt lý luận. Đảng bộ và chính quyền Thành phố luôn xác định con người là chủ thể, nguồn lực quan trọng nhất, là mục tiêu của sự phát triển. Xây dựng con người toàn diện về đạo đức, trí tuệ, thể chất là mục tiêu hàng đầu của mọi chiến lược phát triển. Việc phát huy giá trị văn hoá, con người sẽ tạo động lực thúc đẩy mọi hoạt động kinh tế - xã hội, góp phần nâng cao chất lượng cuộc sống, xây dựng Thành phố mang tên Bác ngày càng văn minh, tiến bộ.

Về mặt thực tiễn. Việc không ngừng nâng cao nhận thức, ý thức trách nhiệm và tinh thần yêu nước của con người Thành phố Hồ Chí Minh là yếu tố then chốt để xây dựng, phát triển thành phố ngày càng giàu mạnh. Trong bối cảnh mới, mỗi người dân Thành phố Hồ Chí Minh còn có vai trò quan trọng trong việc quảng bá hình ảnh, mở rộng giao lưu văn hóa, hợp tác kinh tế với các thành phố lớn, quốc gia trên thế giới. Vì vậy, nâng cao trình độ học vấn, kỹ năng ngoại ngữ và bản lĩnh văn hóa cho thế hệ trẻ ở Thành phố này là điều kiện cần thiết để tăng cường giao lưu, hội nhập quốc tế hiệu quả.

Về mặt kinh tế. Con người là yếu tố then chốt trong việc tạo ra giá trị kinh tế. Khi cư dân Thành phố có mặt bằng phẩm chất đạo đức tốt, trình độ học vấn - kỹ năng cao, ý thức lao động sáng tạo, năng động sẽ là những nhân tố quyết định đến việc nâng cao năng suất lao động, thúc đẩy phát triển kinh tế, nâng cao sức cạnh tranh của Thành phố trên thị trường quốc tế. Nói cách khác, một môi trường văn hóa, văn minh, nguồn nhân lực chất lượng cao, đạo đức nghề nghiệp tốt sẽ tạo nên những lực hút hấp dẫn các nhà đầu tư trong và ngoài nước đến với Thành phố Hồ Chí Minh.

Về mặt xã hội. Mỗi người dân ở Thành phố Hồ Chí Minh có ý thức chấp hành pháp luật, sống chan hòa, đoàn kết sẽ góp phần xây dựng một xã hội ổn định, an ninh trật tự được đảm bảo. Khi con người có đời sống tinh thần phong phú, được tiếp thu những giá trị văn hóa lành mạnh sẽ góp phần nâng cao chất lượng cuộc sống, đồng thời sáng tạo, gìn giữ và phát huy bản sắc văn hóa của dân tộc. Việc xây dựng và phát huy giá trị văn hoá, con người góp phần thúc đẩy phát triển kinh tế - xã hội một cách toàn diện, bền vững, nâng cao đời sống vật chất và tinh thần cho người dân, hướng đến mục tiêu xây dựng Thành phố Hồ Chí Minh trở thành một thành phố đáng sống. Bên cạnh đó, cũng cần chú ý việc phát huy giá trị văn hoá, con người gắn với bảo vệ môi trường, sử dụng hiệu quả tài nguyên thiên nhiên, góp phần phát triển kinh tế bền vững. Ý thức văn minh đô thị, giữ gìn những giá trị văn hóa gắn với bảo vệ môi trường xanh, sạch, đẹp là yếu tố quan trọng để Thành phố Hồ Chí Minh trở thành một thành phố văn minh, hiện đại, sánh vai với các thành phố lớn trên thế giới, góp phần phát triển du lịch.

Về mặt con người. Việc xây dựng và phát huy giá trị văn hoá, con người tại Thành phố Hồ Chí Minh góp phần vào việc xây dựng con người Việt Nam phát triển toàn diện về đạo đức, trí tuệ, thể chất và tinh thần, đáp ứng yêu cầu phát triển của đất nước trong giai đoạn mới. Khi đó, mọi người có cơ hội học tập, rèn luyện, phát triển bản thân, sống trong môi trường an toàn, lành mạnh và có cơ hội thụ hưởng các dịch vụ xã hội tốt nhất. Đây là chìa khóa để Thành phố Hồ Chí Minh đạt được mục tiêu phát triển bền vững, văn minh, hiện đại, nghĩa tình.

Thành phố đứng trước cơ hội lớn, tạo đột phá mạnh mẽ, xây dựng thành phố văn minh, hiện đại, nghĩa tình, vươn lên tầm cao mới.

3. Đảng bộ, chính quyền Thành phố Hồ Chí Minh luôn xác định việc xây dựng và phát huy giá trị văn hoá, con người là một trong nhiệm vụ trọng yếu hàng đầu, là động lực thúc đẩy sự phát triển bền vững Thành phố trên mọi lĩnh vực. Hiện nay Thành phố đang nỗ lực triển khai đồng bộ các giải pháp thiết thực, chú trọng công tác bồi dưỡng, phát huy phẩm chất tốt đẹp của con người Sài Gòn - Gia Định.

Để nâng cao hơn nữa hệ giá trị văn hoá, con người tại Thành phố Hồ Chí Minh, cần sự chung tay góp sức của các cấp chính quyền, các tổ chức đoàn thể và mỗi cá nhân; đẩy mạnh công tác tuyên truyền, giáo dục về đạo đức, lối sống văn hóa cho người dân; tạo môi trường thuận lợi để người dân phát huy những phẩm chất tốt đẹp; đồng thời cần có những biện pháp kịp thời, đủ sức răn đe trong giải quyết những vấn đề còn tồn tại như tệ nạn xã hội, bạo lực gia đình, ô nhiễm môi trường… Trước mắt, cần tập trung thực hiện tốt hơn nữa các giải pháp chủ yếu sau:

Một là, tăng cường công tác giáo dục và tuyên truyền, đẩy mạnh giáo dục về đạo đức, lối sống thế hệ trẻ và các tầng lớp nhân dân. Nội dung giáo dục cho học sinh, sinh viên cần được đổi mới hơn nữa, chú trọng vào giáo dục thực tiễn, rèn luyện kỹ năng sống và hình thành nhân cách.

Hai là, không ngừng nâng cao vai trò nêu gương. Cán bộ, đảng viên phải nêu gương sáng về đạo đức, lối sống, ý thức trách nhiệm để người dân noi theo. Chú trọng xây dựng đội ngũ cán bộ, đảng viên có trình độ chuyên môn cao, phẩm chất đạo đức tốt, gương mẫu trong công việc và cuộc sống.

Ba là, phát huy vai trò của gia đình. Cha mẹ cần dành thời gian quan tâm, giáo dục những giá trị tốt đẹp, bồi dưỡng nhân cách và kỹ năng sống cho con cái.

Bốn là, xây dựng môi trường xã hội lành mạnh, văn minh để khuyến khích con người phát huy những giá trị tốt đẹp.

Năm là, phát huy vai trò của các tổ chức xã hội. Các tổ chức xã hội cần tổ chức nhiều hoạt động giáo dục, tuyên truyền về đạo đức, lối sống cho các thành viên; tạo điều kiện cho các thành viên tham gia các hoạt động tình nguyện, giúp đỡ cộng đồng, góp phần xây dựng môi trường xã hội lành mạnh. Tiếp tục nhân rộng những mô hình hiệu quả trong thời gian qua, như chương trình “Thành phố nghĩa tình” - một chiến dịch đã huy động sự tham gia của đông đảo người dân trong các hoạt động giúp đỡ người nghèo, người già neo đơn, trẻ em mồ côi..., góp phần xây dựng cộng đồng đoàn kết, tương thân tương ái.

Sáu là, phát huy hiệu quả công nghệ thông tin. Sử dụng có chất lượng công nghệ thông tin vào việc giáo dục, tuyên truyền những giá trị văn hoá, con người, tạo môi trường học tập trực tuyến cho học sinh, sinh viên. Phát triển các ứng dụng di động giúp người dân dễ dàng tiếp cận thông tin về đạo đức, lối sống, các giá trị văn hóa tốt đẹp.

Bảy là, nâng cao chất lượng dịch vụ văn hóa, thể thao. Tiếp tục đầu tư xây dựng các thiết chế văn hóa, thể thao hiện đại, đáp ứng nhu cầu vui chơi giải trí lành mạnh của người dân. Tổ chức nhiều hoạt động văn hóa, thể thao phong phú, đa dạng, thu hút đông đảo người dân tham gia. Nghiên cứu phát triển những mô hình (như mô hình “đường sách Hồ Chí Minh”) có tác dụng thiết thực trong việc góp phần xây dựng và phát huy giá trị văn hoá, con người tại Thành phố mang tên Bác; góp phần lan tỏa văn hóa đọc, tạo môi trường học tập và rèn luyện cho học sinh, sinh viên và người dân.

Tám là, tăng cường công tác nghiên cứu khoa học về các giải pháp giáo dục, bồi dưỡng con người Thành phố trong giai đoạn mới; có chính sách đãi ngộ hợp lý cho các nhà giáo, nhà khoa học, các cá nhân có thành tích trong công tác giáo dục và bồi dưỡng con người.

*

Xây dựng, phát huy giá trị văn hoá, con người Thành phố Hồ Chí Minh không chỉ là một mục tiêu mà còn là một chiến lược; là nguồn lực nội sinh đưa Thành phố mang tên Bác đạt đến những kết quả tích cực ở nhiều lĩnh vực khác nhau trong đời sống xã hội. Đây là một quá trình lâu dài, là một phần tất yếu để tạo nên sức hấp dẫn cho Thành phố này. Vì vậy, cần có sự chung tay góp sức của các cấp ủy đảng, chính quyền, các tổ chức đoàn thể và toàn thể nhân dân. Mỗi cá nhân có ý thức rèn luyện và phát huy những giá trị tốt đẹp của bản thân sẽ là nhân tố quan trọng góp phần lan tỏa trong cộng đồng tinh thần xây dựng Thành phố ngày càng văn minh, hiện đại, nghĩa tình, xứng đáng với vị trí và tầm quan trọng trong công cuộc đổi mới, phát triển đất nước./.

TRẦN ĐỨC THƯƠNG