PGS. TS. Lê Hải Bình

Ủy viên dự khuyết Ban Chấp hành Trung ương Đảng,

Phó Trưởng Ban Tuyên giáo Trung ương,

Phó Trưởng Ban Thường trực Ban Chỉ đạo công tác thông tin đối ngoại

Những thành tựu trong phát triển, vị thế đất nước không ngừng được nâng cao trong năm 2023 và giai đoạn nửa nhiệm kỳ Đại hội XIII của Đảng là động lực, điều kiện và là minh chứng cho chất lượng và hiệu quả của công tác thông tin đối ngoại.

1. Năm 2023, năm giữa nhiệm kỳ thực hiện Nghị quyết Đại hội đại biểu toàn quốc lần thứ XIII, dưới sự lãnh đạo của Đảng, điều hành của Nhà nước và sự đồng lòng của Nhân dân, Việt Nam vẫn vững vàng trong một “thế giới trải qua những biến động to lớn, diễn biến nhanh chóng, phức tạp, khó dự báo”(1). Nổi bật là xung đột Nga -Ukraine kéo dài, xung đột tại dải Gaza bùng phát khiến tình hình an ninh thế giới bị đe dọa nghiêm trọng. Kinh tế thế giới tiếp tục đối diện với nguy cơ suy thoái, tăng trưởng thấp hơn dự kiến. Các vấn đề biến đổi khí hậu, an ninh lương thực, an ninh năng lượng… và nhất là “chiến tranh thông tin” tiếp tục diễn biến phức tạp. Tình hình Biển Đông trong năm 2023 tuy không xảy ra xung đột lớn nhưng xuất hiện nhiều diễn biến mới phức tạp liên quan nhiều cường quốc trong và ngoài khu vực, tiềm ẩn nguy cơ đe dọa hòa bình, an ninh khu vực. 

Trong bức tranh màu xám của tình hình thế giới và khu vực, Việt Nam là một “điểm sáng” nổi bật khi cơ đồ, tiềm lực, vị thế và uy tín quốc tế không ngừng được nâng cao. Việt Nam được báo chí, truyền thông quốc tế coi là điểm sáng tích cực về phát triển kinh tế, ổn định chính trị, tham gia có trách nhiệm vào các cơ chế toàn cầu, xử lý hài hòa, cân bằng quan hệ với các nước lớn(2). Đóng góp vào thành tựu chung của cả nước, có sự góp sức rất lớn của công tác thông tin đối ngoại.

Trong năm 2023, công tác chỉ đạo, lãnh đạo, định hướng thông tin đối ngoại đã được thực hiện bài bản, chủ động, kịp thời, đồng bộ và hiệu quả. Các cơ quan, đơn vị, địa phương, cấp ủy các cấp quan tâm, chú trọng, coi đây là một nhiệm vụ quan trọng, ưu tiên, nhằm thực hiện thắng lợi các mục tiêu, nhiệm vụ chính trị tại đơn vị, địa phương. Trong năm 2023, công tác chỉ đạo, lãnh đạo định hướng đã được thực hiện tốt trên cả ba khía cạnh: xây dựng, bổ sung, hoàn thiện các văn bản pháp lý quan trọng; tăng cường hoạt động tập huấn, định hướng, hướng dẫn và thường xuyên đôn đốc, kiểm tra, giám sát nghiêm việc thực hiện các chỉ đạo, định hướng. Trong đó, điểm nổi bật của công tác thông tin đối ngoại trong năm là Ban Tuyên giáo Trung ương - cơ quan thường trực của Ban Chỉ đạo công tác thông tin đối ngoại Trung ương đã chủ trì, phối hợp với các cơ quan, đơn vị thành viên của Ban Chỉ đạo hoàn thiện “Báo cáo Tổng kết 10 năm thực hiện Kết luận số 16-KL/TW ngày 14/2/2012”, tham mưu Bộ Chính trị ban hành Kết luận số 57-KL/TW ngày 15/6/2023 về “Tiếp tục nâng cao chất lượng, hiệu quả công tác thông tin đối ngoại trong tình hình mới” (Kết luận số 57-KL/TW). Đây là văn bản quan trọng mang tính chiến lược, khẳng định chủ trương nhất quán của Đảng về vai trò, tầm quan trọng của công tác thông tin đối ngoại; có tính chất định hướng chiến lược, là cơ sở để các cơ quan, đơn vị triển khai xây dựng, hoàn thiện cơ chế, chính sách, bộ máy triển khai công tác thông tin đối ngoại. 

Chủ tịch nước Võ Văn Thưởng và Phu nhân cùng Tổng thống Hàn Quốc Yoon Suk Yeol và Phu nhân xem album ảnh ghi lại chuyến thăm 3 ngày tại Việt Nam của Tổng thống Hàn Quốc. (Ảnh: TTXVN)

Ngay sau khi Kết luận được ban hành, với phương châm chủ động, tích cực,  Hội nghị toàn quốc nghiên cứu, triển khai Kết luận số 57-KL/TW được tổ chức thành công với nhiều điều mới sáng tạo, đánh dấu lần đầu tiên một hội nghị được tổ chức dưới hình thức trực tiếp tại điểm cầu Trung ương, trực tuyến song song tới 63 tỉnh, thành phố và đặc biệt là hơn 90 cơ quan đại diện Việt Nam ở nước ngoài. Chất lượng học tập, quán triệt được nâng lên, vừa đảm bảo tính hiệu quả, tiết kiệm. Cùng với đó, nhiều văn bản chỉ đạo, hướng dẫn của các cơ quan chức năng đã được ban hành, hướng tới các mục tiêu: Tuyên truyền, quán triệt, nâng cao nhận thức trong các cấp uỷ đảng và cán bộ, đảng viên; Nâng cao hiệu quả thông tin tới nhân dân trong nước, bạn bè quốc tế, cộng đồng người Việt Nam ở nước ngoài về chủ trương, đường lối, chính sách của Đảng, Nhà nước; Tăng cường, khuyến khích sáng tạo, đổi mới, tạo cơ sở cho triển khai công tác tuyên truyền tại các ban, bộ, ngành địa phương trong năm 2023 và những năm tiếp theo.

Công tác chỉ đạo, định hướng đảm bảo được tính chủ động, kịp thời bám sát diễn biến tình hình trong nước, quốc tế. Công tác theo dõi, nắm bắt dư luận trong và ngoài nước ngày càng được chú trọng, công tác trao đổi thông tin và phối hợp trong chỉ đạo định hướng ngày càng cụ thể, kịp thời, “đúng và trúng” trọng tâm cần tập trung thông tin, tuyên truyền theo từng thời điểm, sự kiện. Đặc biệt là số lượng và chất lượng các đề án, kế hoạch tuyên truyền về hoạt động đối ngoại của lãnh đạo cấp cao Đảng, Nhà nước, sự kiện đối ngoại quan trọng. Một kết quả rất đáng khích lệ là các tài liệu thông tin nội bộ cho cấp ủy các cấp về các sự kiện đột xuất, phức tạp, nhạy cảm của tình hình quốc tế, công tác bảo vệ biên giới lãnh thổ được triển khai thường xuyên, bài bản, nhanh chóng, thông tin đầy đủ, toàn diện, chuyên sâu. Trong đó, có những tài liệu được xây dựng với thời gian rất ngắn, song vẫn bảo đảm chất lượng cao, qua đó đáp ứng sâu sắc yêu cầu chiếm lĩnh mặt trận thông tin. Điều này đã góp phần đáp ứng được nhu cầu về nguồn thông tin chính thống của các cơ quan, đơn vị, địa phương; tạo điều kiện thuận lợi cho các cơ quan báo chí truyền thông khai thác, triển khai nhiệm vụ và góp phần thống nhất tư tưởng cho cán bộ, đảng viên, nhân dân. 

Bám sát nội dung chỉ đạo trong Kết luận số 57-KL/TW, nội dung thông tin đối ngoại được triển khai theo hướng ngày càng đa dạng, phong phú, toàn diện, đảm bảo đúng định hướng. Trong đó, trọng tâm là chủ trương, đường lối của Đảng; giới thiệu, lan toả mạnh mẽ đến cộng đồng quốc tế lịch sử, truyền thống, hình ảnh đất nước, con người, văn hoá, thành tựu của công cuộc đổi mới, các giá trị, tư tưởng cao đẹp của dân tộc Việt Nam; những cơ sở lịch sử, pháp lý về chủ quyền lãnh thổ của Việt Nam, quan hệ hữu nghị truyền thống lâu đời với các nước láng giềng có chung đường biên giới... Đáng chú ý là việc thúc đẩy thông tin về lý luận, thực tiễn về chủ nghĩa xã hội và con đường đi lên chủ nghĩa xã hội ở Việt Nam, vai trò lãnh đạo của Đảng. Nội dung thông tin, tuyên truyền còn chú trọng tới việc tiếp thu có chọn lọc tinh hoa văn hoá, các giá trị tiến bộ mang tính phổ quát của nhân loại, kinh nghiệm quốc tế... đáp ứng kịp thời nhu cầu thông tin trong nước; lan tỏa mạnh mẽ những đánh giá tích cực của chính giới, dư luận, cộng đồng quốc tế về Việt Nam; chủ động xây dựng nguồn thông tin khách quan, đa chiều và tạo dựng mặt trận công luận quốc tế ủng hộ Việt Nam.

Sáng 2/11, trong chương trình chuyến thăm chính thức Việt Nam của Thủ tướng Vương quốc Hà Lan Mark Rutte, mặc dù lịch trình bận rộn, song Thủ tướng Phạm Minh Chính và Thủ tướng Mark Rutte dành thời gian cùng đạp xe dạo phố để cảm nhận mùa thu Hà Nội.

Phương thức thông tin sinh động, phù hợp, thu hút được sự quan tâm, chú ý của dư luận trong và ngoài nước.  Điểm nổi bật trong năm 2023 là công tác chuyển đổi số, ứng dụng công nghệ thông tin, truyền thông mạng xã hội đã có nhiều bước tiến quan trọng, nâng cao hiệu quả công tác thông tin đối ngoại. Việc ứng dụng, làm chủ công nghệ thông tin, thúc đẩy chuyển đổi số và tận dụng hiệu quả truyền thông mạng xã hội được thể hiện trên nhiều khía cạnh khác nhau. Thứ nhất, các cơ quan, đơn vị, báo chí truyền thông tích cực xây dựng nội dung trên các nền tảng mạng xã hội như Facebook, YouTube, Twitter, chú trọng xây dựng và tăng số lượng sản phẩm truyền thông đa phương tiện. Gần 50 cơ quan đại diện Việt Nam ở nước ngoài đã thiết lập các tài khoản trên các nền tảng mạng xã hội phổ biến, ứng dụng nhắn tin đa phương tiện, thông tin được triển khai đồng bộ hóa trên các nền tảng mạng xã hội. Đáng chú ý là việc phát triển nền tảng quốc gia về thông tin đối ngoại (3) nhằm cập nhật, cung cấp thông tin một cách nhanh chóng, đa chiều về Việt Nam. Ngoài tính năng cung cấp thông tin chính thức, nền tảng liên tục cập nhật thông tin quảng bá các địa phương; tổng hợp những hình ảnh, video đẹp về Việt Nam; số hóa Việt Nam trên không gian số; giới thiệu những gương mặt tiêu biểu của công chúng; đây cũng là một diễn đàn rộng mở để công chúng trong nước và quốc tế có thể bày tỏ những quan điểm, góc nhìn của mình về đất nước, con người Việt Nam. Thứ hai, nâng cao trách nhiệm xã hội và tập hợp các công ty truyền thông lớn, cộng đồng các nhà sáng tạo nội dung trên mạng, các nhân vật có sức ảnh hưởng (KOLs) để dẫn dắt dư luận, truyền thông. 

Những thành tựu trong phát triển, vị thế đất nước không ngừng được nâng cao trong năm 2023 và giai đoạn nửa nhiệm kỳ Đại hội XIII của Đảng là động lực, điều kiện và là minh chứng cho chất lượng và hiệu quả của công tác thông tin đối ngoại. Kết quả đó có được là do Lãnh đạo cấp cao, các cấp ủy đảng, chính quyền các cấp, ngành quan tâm sát sao, sự thống nhất trong chỉ đạo, đồng thời huy động sự tham gia tích cực, đồng bộ của cả hệ thống chính trị và các tổ chức, cá nhân ở trong và ngoài nước. Các địa phương, cơ quan, đơn vị đã chủ động triển khai những nhiệm vụ trên với nhiều hình thức sáng tạo, phù hợp, kịp thời đưa thông tin đến với đông đảo các tầng lớp nhân dân và bạn bè quốc tế. Từ đó, góp phần hiệu quả thống nhất tình hình tư tưởng nhân dân, củng cố niềm tin vào sự lãnh đạo của Đảng, Nhà nước, bảo vệ vững chắc chủ quyền biên giới lãnh thổ. Đặc biệt, dư luận trong và ngoài nước đều đánh giá cao đường lối đối ngoại rộng mở, đa phương hóa, đa dạng hóa của Việt Nam; bày tỏ khâm phục nỗ lực của Đảng, Nhà nước ta trong công tác điều hành, đề ra nhiều giải pháp tháo gỡ khó khăn trong phục hồi kinh tế, ổn định vĩ mô, kiềm chế lạm phát.

Báo chí truyền thông tiếp tục khẳng định bản lĩnh cách mạng, kỷ luật trong tuyên truyền về đối ngoại trong năm 2023. Mạng xã hội cũng có sự chuyển biến tích cực trong phát hiện, phê phán các sản phẩm văn hóa xuyên tạc, vi phạm chủ quyền lãnh thổ của Việt Nam. Sự chủ động trong công tác định hướng thông tin, kịp thời trong dự báo đã tạo điều kiện thuận lợi để báo chí truyền thông trong nước có được ưu thế “đi trước” truyền thông quốc tế trong nhiều sự kiện đối ngoại quan trọng mà Việt Nam đóng vai trò chủ nhà. Bên cạnh đó, chất lượng, độ tin cậy của thông tin ngày càng nâng cao khiến nhiều trang thông tin nước ngoài đã sử dụng, trích dẫn, đăng tải thông tin từ nguồn báo chí trong nước (đặc biệt là các cơ quan báo chí chủ lực). 

Các nữ sĩ quan Việt Nam thuộc Đội công binh số 2 lên đường làm nhiệm vụ gìn giữ hòa bình

2. Năm 2024, bên cạnh những thời cơ, thuận lợi, dự báo tình hình thế giới, trong nước sẽ còn nhiều khó khăn, thách thức. Trong đó, thách thức sẽ có phần nổi trội. Dự báo tình hình thế giới và khu vực sẽ tiếp tục chiều hướng phức tạp, không loại trừ khả năng phát sinh nhiều diễn biến mới, phức tạp, khó dự báo, ảnh hưởng trực tiếp tới an ninh, chủ quyền và tư tưởng của cán bộ, đảng viên và nhân dân. Việc bảo đảm quốc phòng - an ninh, hoàn thành các chỉ tiêu kinh tế - xã hội giai đoạn 2021-2025 đòi hỏi quyết tâm rất cao và nỗ lực lớn của toàn Đảng, toàn dân và toàn quân ta. Các bất ổn hiện tại của tình hình thế giới sẽ ảnh hưởng trực tiếp và gián tiếp tới bối cảnh trong nước, đồng thời là cơ sở để các đối tượng, thế lực thù địch, cơ hội gia tăng chống phá. 

Bối cảnh và điều kiện đó đặt ra yêu cầu, đòi hỏi công tác thông tin đối ngoại, cần được tiếp tục triển khai chủ động, đồng bộ, linh hoạt, thích ứng tốt trước những diễn biến mới. 

Một là tiếp tục chủ động, tích cực, sáng tạo trong triển khai thực hiện Nghị quyết Đại hội XIII của Đảng, các nghị quyết hội nghị Trung ương; các chỉ đạo của đồng chí Tổng Bí thư và lãnh đạo chủ chốt tại các hội nghị toàn quốc và các chủ trương, chỉ thị, nghị quyết của Đảng, Nhà nước về thông tin đối ngoại. Đặc biệt là các nhiệm vụ trong Kết luận số 57-KL/TW, coi đây là “kim chỉ nam” trong triển khai thực hiện nhiệm vụ thông tin đối ngoại. Nghiên cứu, làm rõ những quan điểm chỉ đạo mới trong Kết luận để xây dựng kế hoạch triển khai hiệu quả, thiết thực.

Hai là công tác thông tin đối ngoại cần phải triển khai toàn diện, đồng bộ trên tất cả các mặt trận, toàn hệ thống chính trị, đảm bảo cao nhất mục tiêu cao nhất là lợi ích quốc gia - dân tộc, giữ vững môi trường hòa bình, ổn định, tranh thủ nguồn lực để tiến hành thắng lợi các mục tiêu chiến lược mà Đại hội XIII của Đảng đã đề ra. Đồng thời, khẳng định vai trò lãnh đạo của Đảng, tính ưu việt của chế độ, của con đường đi lên xã hội chủ nghĩa của Việt Nam; làm nổi bật thông điệp về sự “chủ động và tích cực hội nhập quốc tế toàn diện, sâu rộng” mà Đại hội XIII đề ra, bản sắc đối ngoại “cây tre Việt Nam”. Trong đó, tiếp tục tăng cường thông tin, lan toả nội dung các cuốn sách của Đồng chí Tổng Bí thư, nhất là cuốn sách về lý luận con đường đi lên xã hội chủ nghĩa và về đối ngoại Việt Nam. Chủ động và linh hoạt tận dụng các trang thông tin, mạng xã hội, để tăng tính lan tỏa của thông tin, hình ảnh, hệ giá trị quốc gia, hệ giá trị văn hoá, hệ giá trị gia đình và hệ giá trị con người Việt Nam, phát huy hiệu quả các nguồn lực cho sự phát triển các ngành công nghiệp văn hóa; các chủ trương, quan điểm giải quyết các vấn đề chủ quyền, biên giới quốc gia bằng các biện pháp hòa bình, trên cơ sở của luật pháp quốc tế. 

Ba là chủ động đấu tranh phản bác những quan điểm sai trái, luận điệu xuyên tạc; xử lý nghiêm và kiên quyết giảm, tiến tới xóa bỏ tình trạng báo chí truyền thông đăng tải thông tin sai sự thật, không theo định hướng. Trong đó, quan tâm xây dựng lực lượng phản ứng nhanh trên không gian mạng, chủ động cung cấp thông tin, làm rõ các nội dung còn sai lệch, chưa đầy đủ về tình hình, quan điểm, chủ trương của Việt Nam cho cộng đồng, bạn bè quốc tế. 

Bốn là tiếp tục tranh thủ và phát huy hơn nữa lợi thế của hệ thống các cơ quan đại diện Việt Nam ở nước ngoài, các cơ quan đại diện các nước, tổ chức quốc tế, phóng viên thường trú nước ngoài cũng như cộng đồng người nước ngoài đang sinh sống, học tập và lao động tại Việt Nam, tranh thủ tiếng nói của các chuyên gia, phóng viên quốc tế có uy tín, thân thiện, ủng hộ Việt Nam. Chú trọng tới địa bàn còn chưa có điều kiện tuyên truyền, vận động như Trung Đông, châu Phi, mở rộng và chú trọng tới nhóm đối tượng phi nhà nước như các tập đoàn, công ty đa quốc gia có hoạt động trong lĩnh vực liên quan tới biển, biên giới.

Năm là tăng cường công tác đào tạo, tập huấn nghiệp vụ, bồi dưỡng kiến thức về thông tin đối ngoại cho đội ngũ cán bộ chuyên trách, lực lượng tuyên truyền viên, báo cáo viên các cấp, phóng viên, biên tập viên các cơ quan báo chí trung ương và địa phương. Tăng cường nguồn lực Nhà nước, khuyến khích, động viên các nguồn lực xã hội; tạo điều kiện cho hoạt động của các cơ quan báo chí thường trú ở nước ngoài; củng cố, nâng cao hiệu quả hệ thống cụm thông tin đối ngoại ở cửa khẩu, biên giới. 

Năm 2024 là năm có ý nghĩa quan trọng trong việc thực hiện thắng lợi Nghị quyết Đại hội XIII của Đảng. Với những kết quả, thành tựu đã đạt được từ đầu nhiệm kỳ đến nay, nhất là trong năm 2023, trong thời gian tới, mặc dù phải tiếp tục đối mặt với không ít những khó khăn, thách thức mới nhưng với quyết tâm, khát vọng và ý chí của dân tộc, đất nước Việt Nam với thế và lực mới chắc chắn sẽ tiếp tục vững bước trên chặng đường hoàn thành thắng lợi các mục tiêu mà Đại hội XIII của Đảng đã đề ra. Công tác thông tin đối ngoại quyết tâm giữ vững vai trò tiên phong,“là bộ phận quan trọng của công tác chính trị, tư tưởng và công tác đối ngoại Đảng, ngoại giao nhà nước, đối ngoại nhân dân”, hoàn thành sứ mệnh mang hình ảnh đất nước Việt Nam, Đảng Cộng sản Việt Nam vang xa, bay cao như dáng Rồng Giáp Thìn trên trường quốc tế./.