Hội thảo nhằm mục đích nhận diện những thách thức về già hóa dân số ở Việt Nam và chia sẻ những bài học kinh nghiệm thích ứng với già hóa dân số và chăm sóc người cao tuổi giữa Nhật Bản và Việt Nam; thảo luận về các ý tưởng hợp tác khả thi giữa Việt Nam và Nhật Bản cho một xã hội già hóa dân số.

Dự Hội thảo có TS. Phạm Vũ Hoàng, Phó Tổng cục trưởng Tổng cục Dân số (Bộ Y tế Việt Nam), TS. Kenji Shibuya, Giám đốc điều hành cao cấp Hiệp hội Y tế Tiên tiến Nhật Bản (Mej); Giáo sư Sasaki Shohei, Bí thư thứ nhất Đại sứ quán Nhật Bản tại Việt Nam; các chuyên gia, doanh nghiệp, nhà quản lý lĩnh vực y tế của Việt Nam và Nhật Bản.

Phát biểu tại Hội thảo, TS. Phạm Vũ Hoàng cho biết, già hóa dân số là một hiện tượng mang tính toàn cầu và là một trong những biến đổi nhân khẩu lớn nhất trên hành tinh hiện nay. Các quốc gia trên thế giới đều đang có sự gia tăng cả về quy mô và tỷ lệ người cao tuổi trong dân số, nhất là những nước đang phát triển.

Việt Nam bắt đầu giai đoạn già hóa dân số từ năm 2011 và là một trong những quốc gia có tốc độ già hóa dân số nhanh trên thế giới. Năm 2011, số người cao tuổi Việt Nam (trên 65 tuổi) chiếm 7% tổng dân số, năm 2021 chiếm 8,3%. Theo dự báo, số người cao tuổi của Việt Nam sẽ tăng lên 16,8 triệu người vào năm 2039 và đạt 25,2 triệu người vào năm 2069. Việt Nam sẽ bước vào thời kỳ dân số già từ năm 2036 (14,2%). Sau 20 năm (2036-2055), Việt Nam sẽ bước vào thời kỳ dân số siêu già. Tỷ trọng nhóm dân số già năm 2056 và năm 2069 lần lượt chiếm 21,1% và 21,5%. Nếu như năm 2019, cứ 2 trẻ em thì có một người cao tuổi thì 50 năm sau (năm 2069), cứ 2 trẻ em sẽ có 3 người cao tuổi.

Già hóa dân số mang đến cả cơ hội và thách thức cho sự phát triển kinh tế - xã hội. Về cơ hội, già hóa dân số có thể thúc đẩy sự phát triển các lĩnh vực như bảo hiểm, ngân hàng, dinh dưỡng, du lịch, đổi mới công nghệ và ứng dụng khoa học công nghệ vào sản xuất hoặc quản lý trong bối cảnh thiếu lực lượng lao động… Tuy nhiên, già hóa dân số cũng đặt ra những thách thức nghiêm trọng về tăng trưởng kinh tế, an sinh xã hội, lao động, thiết kế cơ sở hạ tầng… đặc biệt là trong lĩnh vực chăm sóc sức khỏe. Người cao tuổi thường mắc nhiều bệnh không lây nhiễm cần điều trị suốt đời như huyết áp, tim mạch, đái tháo đường, sa sút trí tuệ…

Nhật Bản là một quốc gia có dân số siêu già hiện nay. Nhóm dân số cao tuổi của Nhật Bản năm 2022 là 36,2 triệu người, chiếm 29% tổng dân số. Dự báo đến năm 2030, nhóm dân số cao tuổi sẽ tăng lên là 37,3 triệu người nhưng lại chiếm tới 31% tổng dân số Nhật Bản (do mức sinh giảm, quy mô dân số cũng giảm) và sẽ tiếp tục tăng lên đến gần 40% tổng dân số vào năm 2060.

Nhật Bản cũng là quốc gia có nhiều kinh nghiệm trong việc xây dựng một xã hội dân số già như việc tái cấu trúc hệ thống y tế, chăm sóc lão khoa, xây dựng và quản trị cơ sở chăm sóc người cao tuổi, xây dựng các chế độ chính sách an sinh xã hội, lao động, thiết kế cơ sở hạ tầng và việc phát huy vai trò, chăm sóc người cao tuổi... Những kinh nghiệm từ thực tế Nhật Bản sẽ là những bài học quý báu cho Việt Nam trong việc xây dựng xã hội chủ động thích ứng với già hóa dân số.

Hội thảo được chia thành phiên chính là thảo luận chính sách và trao đổi kinh nghiệm thực tế.

Phiên họp thảo luận chính sách bao gồm các nội dung như: Những thách thức của già hóa dân số Việt Nam; Cách tiếp cận toàn diện cho một xã hội dân số già ở Nhật Bản… Nội dung của phiên họp này tập trung vào tổng quan (bao gồm cả xu hướng) về già hóa và tình trạng sức khỏe của người cao tuổi Việt Nam. Già hóa dân số không chỉ mang đến thách thức mà còn là cơ hội phát triển kinh tế - xã hội như bảo hiểm, tài chính - ngân hàng, y tế, dinh dưỡng, du lịch... là những nội dung được thảo luận trong phiên này. Phiên này cũng đi sâu thảo luận về những kinh nghiệm và bài học rút ra trong việc thích ứng và xây dựng xã hội dân số già ở Nhật Bản như sự phát triển hệ thống bảo hiểm y tế, điều dưỡng, các yếu tố xã hội, phát triển kinh doanh liên quan đến việc giải quyết vấn đề sức khỏe người cao tuổi và xã hội già hóa. 

Phiên họp trao đổi kinh nghiệm thực tế có nội dung chăm sóc Người cao tuổi dựa vào cộng đồng làm trung tâm. Phiên thảo luận tập trung vào thực trạng chăm sóc lão khoa ở Việt Nam, vai trò và sự tham gia của khu vực tư nhân trong chăm sóc người cao tuổi cũng như chăm sóc người cao tuổi dựa vào cộng đồng với ví dụ từ thành phố Hồ Chí Minh, các ví dụ liên quan đến ngành công nghiệp chăm sóc sức khỏe ở Nhật Bản, các vấn đề phát triển kinh doanh ở Việt Nam từ góc độ thiết kế kinh doanh và phát triển nguồn nhân lực. Các nội dung thảo luận cũng hướng tới lộ trình tăng cường hợp tác giữa Việt Nam và Nhật Bản; thảo luận về những ý tưởng dự án hợp tác cho một xã hội già hóa dân số; làm thế nào để kêu gọi tất cả các bên liên quan cùng nhau hợp tác xây dựng một xã hội già hóa khỏe mạnh và năng động ở Việt Nam.

Giao Tuyến