NHỮNG KẾT QUẢ NỔI BẬT

Năm 2023, trong bối cảnh nền kinh tế đang gặp nhiều khó khăn, thách thức, nhưng toàn ngành Xuất bản đã không ngừng nỗ lực, cố gắng, tiếp tục phát huy truyền thống, có những bước phát triển, thực hiện tốt nhiệm vụ chính trị.

Công tác chỉ đạo, quản lý hoạt động xuất bản có nhiều đổi mới rõ nét, đi vào chiều sâu. Kịp thời tham mưu xây dựng, bổ sung, hoàn thiện các quy định quan trọng của Đảng, pháp luật của Nhà nước nhằm đổi mới tổ chức thực hiện, nâng cao chất lượng công tác lãnh đạo, chỉ đạo hoạt động xuất bản.

Dấu ấn nổi bật là Ban Tuyên giáo Trung ương đã chủ trì, phối hợp với Bộ Thông tin và Truyền thông, Hội Xuất bản Việt Nam tham mưu Ban Bí thư Trung ương Đảng ban hành Quy định số 100-QĐ/TW ngày 28/2/2023 về trách nhiệm, quyền hạn và việc bổ nhiệm, miễn nhiệm, khen thưởng, kỷ luật lãnh đạo nhà xuất bản; tổ chức Hội nghị quán triệt triển khai thực hiện Quy định 100-QĐ/TW đến cấp ủy cơ quan chủ quản nhà xuất bản, lãnh đạo nhà xuất bản. Tổ chức lấy ý kiến của các cơ quan, đơn vị. Trên cơ sở đó, Ban Tuyên giáo Trung ương ban hành Hướng dẫn số 115-HD/BTGTW ngày 15/9/2023 về việc thực hiện một số điều trong Quy định số 100-QĐ-TW. Từ đó, tạo sự thống nhất trong nhận thức, tổ chức triển khai đồng bộ, hiệu quả quy định của Đảng và pháp luật về xuất bản; công tác bổ nhiệm, miễn nhiệm lãnh đạo nhà xuất bản được đảm bảo đúng quy trình, quy định, dân chủ, bài bản, chặt chẽ, công khai, minh bạch; lựa chọn được đội ngũ lãnh đạo nhà xuất bản đáp ứng yêu cầu, đòi hỏi ngày càng cao đối với cán bộ làm công tác xuất bản.

Công tác thể chế hóa, xây dựng, triển khai văn bản quy phạm pháp luật, chính sách phát triển ngành được cơ quan quản lý nhà nước quan tâm thực hiện như: rà soát, đánh giá về tình hình thi hành Luật Xuất bản; xây dựng báo cáo trình Chính phủ để xây dựng Luật sửa đổi, bổ sung Luật Xuất bản.

Cũng trong năm 2023, Ban Tuyên giáo Trung ương phối hợp với Bộ Thông tin và Truyền thông, Hội Xuất bản Việt Nam và các cơ quan có liên quan tổ chức thành công Đại hội đại biểu Hội Xuất bản Việt Nam khóa V, nhiệm kỳ 2023 - 2028. Sự thành công của Đại hội góp phần tạo ra động lực mới, khí thế mới cho toàn ngành Xuất bản. Lễ trao Giải thưởng Sách Quốc gia lần thứ 6 được tổ chức trang trọng, ý nghĩa để ghi nhận, tôn vinh, cổ vũ, động viên những tác giả, tác phẩm, nhà xuất bản có những tác phẩm tiêu biểu về nội dung tư tưởng, văn hóa và tri thức.

Công tác quy hoạch, kiện toàn cán bộ lãnh đạo, công tác đào tạo, bồi dưỡng cán bộ nhà xuất bản được cơ quan chỉ đạo, quản lý, cơ quan chủ quản đặc biệt quan tâm, chú trọng. Đây là điểm sáng nổi bật trong công tác chỉ đạo, quản lý xuất bản năm 2023. Trên cơ sở triển khai thực hiện Quy định 100-QĐ/TW, các cơ quan chủ quản đã khẩn trương, tích cực, chủ động thực hiện công tác quy hoạch, kiện toàn các chức danh lãnh đạo của nhà xuất bản trực thuộc, tạo sự thống nhất trong hoạt động quản lý, chỉ đạo, điều hành nhà xuất bản. Số nhà xuất bản còn thiếu chức danh lãnh đạo nhà xuất bản trong thời gian dài, sau khi được cơ quan chỉ đạo lưu ý, nhắc nhở, đến nay, đã và đang tiến hành các bước, quy trình công tác cán bộ, đảm bảo điều kiện hoạt động, kiện toàn bộ máy tổ chức của đơn vị.

Công tác lãnh đạo, chỉ đạo xây dựng, phê duyệt kế hoạch, đề tài của đơn vị xuất bản được các cơ quan chủ quản sát sao thực hiện. Từ đó, các nhà xuất bản tổ chức được nhiều ấn phẩm có chủ đề chuyên sâu, gắn với chức năng, nhiệm vụ của đơn vị, khẳng định vị thế, thương hiệu của nhà xuất bản; phục vụ hiệu quả việc thực hiện đưa Nghị quyết Đại hội XIII của Đảng vào cuộc sống và các nghị quyết Hội nghị Trung ương, các chỉ thị, kết luận, quy định của Bộ Chính trị, Ban Bí thư; các vấn đề phát triển kinh tế, xã hội; xây dựng, chấn hưng phát triển văn hóa, quảng bá hình ảnh, đất nước con người Việt Nam được quan tâm, chú trọng, tạo được sức lan tỏa tích cực; vấn đề gìn giữ, bảo đảm quốc phòng, an ninh; bảo vệ nền tảng tư tưởng của Đảng, phòng chống tham nhũng tiếp tục được triển khai mạnh mẽ, ngày càng đi vào chiều sâu, hiệu quả cao.

Điển hình, trong năm qua, dấu ấn lớn nhất của ngành Xuất bản là việc hoàn thành biên soạn, xuất bản một số sách phục vụ nhiệm vụ chính trị của Đảng, Nhà nước, đặc biệt là các ấn phẩm của đồng chí Tổng Bí thư Nguyễn Phú Trọng như: “Kiên quyết, kiên trì đấu tranh phòng, chống tham nhũng, tiêu cực, góp phần xây dựng Đảng và Nhà nước ta ngày càng trong sạch, vững mạnh”; “Một số vấn đề về đường lối quân sự, chiến lược quốc phòng trong sự nghiệp xây dựng và bảo vệ Tổ quốc Việt Nam xã hội chủ nghĩa trong thời kỳ mới”; “Cả nước đồng lòng, tranh thủ mọi thời cơ, vượt qua mọi khó khăn, thách thức, quyết tâm thực hiện thắng lợi Nghị quyết Đại hội XIII của Đảng”; “Phát huy truyền thống đại đoàn kết dân tộc, xây dựng đất nước ta ngày càng giàu mạnh, văn minh, hạnh phúc; Xây dựng và phát triển nền đối ngoại, ngoại giao Việt Nam toàn diện, hiện đại, mang đậm bản sắc “cây tre Việt Nam”” của Nhà xuất bản Chính trị Quốc gia Sự thật... Nhiều nhà xuất bản xây dựng các tủ sách chuyên đề, các đầu sách, bộ sách khẳng định thương hiệu của nhà xuất bản, như: Tổng hợp Thành phố Hồ Chí Minh, Trẻ, Kim Đồng, Phụ nữ Việt Nam, Khoa học tự nhiên và Công nghệ, Khoa học xã hội…

Công tác truyền thông, phát triển văn hóa đọc và chuyển đổi số của nhà xuất bản ngày càng được các cơ quan chủ quản quan tâm đầu tư. Đẩy mạnh ứng dụng chuyển đổi số, ứng dụng công nghệ thông tin trong hoạt động quản lý, điều hành nhà xuất bản, góp phần nâng cao hiệu quả làm việc của đơn vị. Sách điện tử được các nhà xuất bản chú trọng, đầu tư nhiều hơn, tăng khả năng tiếp cận đến với bạn đọc. Công tác phát triển văn hóa đọc trong cộng đồng ngày càng được đẩy mạnh, tạo sức lan tỏa mạnh mẽ thông qua việc tổ chức thành công các hoạt động nhân dịp Ngày Sách và Văn hóa đọc Việt Nam; Giải thưởng Sách Quốc gia; hoạt động của các phố sách, đường sách tại các tỉnh, thành, địa phương thực sự trở thành những điểm hẹn văn hóa, không gian sinh hoạt văn hóa có ý nghĩa với cộng đồng.

Tuy nhiên, bên cạnh kết quả đạt được là chủ yếu, công tác chủ quản xuất bản vẫn còn tồn tại nhiều bất cập, hạn chế. Đó là tình trạng buông lỏng quản lý ở một số cơ quan chủ quản dẫn đến vẫn còn những xuất bản phẩm có chất lượng yếu kém, có những nội dung vi phạm về tư tưởng chính trị; tình trạng thiếu hụt cán bộ khi cần bổ nhiệm, kiện toàn lãnh đạo nhà xuất bản vẫn còn diễn ra; vấn đề bất cập trong mô hình hoạt động của đơn vị xuất bản; tình trạng bán giấy phép xuất bản, tỷ lệ sách liên kết chiếm phần lớn của một số nhà xuất bản vẫn là vấn đề nhức nhối; nguy cơ tụt hậu về công nghệ ở một số nhà xuất bản. Có thể nói, những hạn chế, thách thức đều đã được nhận diện, đã được phản ánh nhiều lần, chỉ ra từ lâu, nhưng việc giải quyết, khắc phục vẫn chưa thực sự mang lại hiệu quả như mong đợi.

SẮP XẾP NGÀNH XUẤT BẢN, IN VÀ PHÁT HÀNH THEO HƯỚNG TINH GỌN, CHẤT LƯỢNG, HIỆN ĐẠI HÓA

Hội nghị giao ban cơ quan chủ quản nhà xuất bản năm 2023. Trong ảnh: Phó Trưởng ban Tuyên giáo Trần Thanh Lâm phát biểu chỉ đạo.

Bước sang nửa nhiệm kỳ tiếp theo thực hiện Nghị quyết Đại hội XIII của Đảng và bắt đầu sớm cho công tác chuẩn bị cho Đại hội Đảng các cấp và Đại hội XIV của Đảng; tình hình thế giới và trong nước tiếp tục diễn biến nhanh chóng, phức tạp, khó dự đoán; kinh tế thế giới suy thoái nghiêm trọng và có thể còn kéo dài. Để công tác xuất bản thực hiện được nhiệm vụ “Sắp xếp ngành xuất bản, in và phát hành theo hướng tinh gọn, chất lượng, hiện đại hoá” như Đại hội lần thứ XIII của Đảng đề ra, trong thời gian tới, các cơ quan chủ quản xuất bản, các nhà xuất bản cần quan tâm để triển khai thực hiện một số nhiệm vụ trọng tâm như sau:

Một là, tiếp tục nâng cao năng lực lãnh đạo của Đảng, sự quản lý của Nhà nước đối với lĩnh vực xuất bản, tăng cường phối hợp, tạo sự thống nhất trong lãnh đạo, chỉ đạo hoạt động xuất bản.

Ban Tuyên giáo Trung ương phối hợp với Bộ Thông tin và Truyền thông rà soát việc triển khai thực hiện Quy định 100-QĐ/TW của Ban Bí thư Trung ương Đảng; tăng cường công tác chấn chỉnh hoạt động đối với hoạt động của nhà xuất bản, đặc biệt đối với những sai phạm về nội dung xuất bản phẩm. Tiến hành tổng kết 20 năm triển khai thực hiện Chỉ thị số 42-CT/TW ngày 25/8/2004 của Ban Bí thư Trung ương Đảng khóa IX về “Nâng cao chất lượng toàn diện của hoạt động xuất bản”, kịp thời tham mưu cho Ban Bí thư Trung ương Đảng ban hành văn bản mới thay thế đáp ứng được yêu cầu, nhiệm vụ của hoạt động xuất bản trong tình hình mới. Chủ trì, phối hợp các cơ quan liên quan tiến hành rà soát, đánh giá, chuẩn hóa khung chương trình đào tạo xuất bản, trong đó chú trọng công tác bồi dưỡng lý luận chính trị cho sinh viên chuyên ngành Xuất bản.

Về phía cơ quan quản lý nhà nước, trên cơ sở các văn bản quy định của Đảng, đề nghị Bộ Thông tin và Truyền thông đẩy mạnh hoàn thiện thể chế pháp luật về xuất bản, trong đó mục tiêu quan trọng nhất là đề xuất với các cơ quan có thẩm quyền sửa đổi, bổ sung Luật Xuất bản 2012 và các văn bản quy phạm pháp luật phù hợp với sự vận động của hoạt động xuất bản trong tình hình mới. Tập trung rà soát, đánh giá việc thực hiện quy hoạch ngành xuất bản, nghiên cứu, sắp xếp nhà xuất bản theo hướng tinh gọn, chất lượng, hiện đại. Xây dựng các mô hình và cơ cấu mới phù hợp với sự phát triển của công nghiệp xuất bản hiện đại, tập trung xây dựng tiềm lực và năng lực của hoạt động xuất bản, nâng cao hiệu quả kinh tế của xuất bản, trở thành bộ phận quan trọng của ngành công nghiệp văn hóa. Tăng cường công tác thanh tra, kiểm tra, xử lý sai phạm; tăng cường quản lý hoạt động xuất bản điện tử.

Về phía tổ chức Hội, Hội Xuất bản Việt Nam cần phát huy vai trò, trách nhiệm tổ chức Hội trong xây dựng nền xuất bản lành mạnh; đẩy mạnh xây dựng văn hóa đọc trong cộng đồng, tổ chức Giải thưởng Sách Quốc gia xứng tầm là giải thưởng danh giá và uy tín nhất trong lĩnh vực văn hóa, góp phần lan tỏa văn hóa đọc, bồi đắp tri thức văn hóa và đạo đức, xây dựng văn hóa, con người Việt Nam; tiếp tục đẩy mạnh công tác hội nhập quốc tế, góp phần thúc đẩy hoạt động xuất bản tiếp cận với ngành công nghiệp xuất bản hiện đại của quốc tế.

Hai là, các cơ quan chủ quản xuất bản thực hiện tốt nhiệm vụ chính trị, lãnh đạo, chỉ đạo đơn vị xuất bản trực thuộc tập trung nghiên cứu, chủ động xây dựng kế hoạch, đề tài, bảo đảm trọng tâm, trọng điểm; sáng tạo, đổi mới các hình thức xuất bản phẩm tạo sức lan tỏa mạnh mẽ để phục vụ: (1) Nhiệm vụ chính trị trọng tâm, chủ trương, chính sách của Đảng và Nhà nước, giải pháp chỉ đạo, điều hành của Chính phủ về các vấn đề trọng yếu, liên quan đến đời sống chính trị, kinh tế, văn hóa, xã hội của đất nước. (2) Xuất bản các ấn phẩm kỷ niệm các ngày lễ lớn của đất nước. Năm 2024 là năm có nhiều sự kiện kỷ niệm lớn, trọng đại của đất nước, như: Kỷ niệm 94 năm Ngày thành lập Đảng Cộng sản Việt Nam (3/2/1930 - 3/2/2024); 79 năm thành lập Nước Việt Nam Dân chủ Cộng hòa, nay là Nước Cộng hòa xã hội chủ nghĩa Việt Nam (2/9/1945 - 2/9/2024); 49 năm Ngày Giải phóng miền Nam thống nhất đất nước (30/4/1975 - 30/4/2024); 70 năm Chiến thắng lịch sử Điện Biên Phủ (7/5/1954 - 7/5/2024); 80 năm Ngày thành lập Quân đội nhân dân Việt Nam (22/12/1944 - 22/12/2024)…; (3) Bảo vệ nền tảng tư tưởng của Đảng, đấu tranh chống lại các quan điểm sai trái, thù địch; các xuất bản phẩm phục vụ công tác xây dựng, chỉnh đốn Đảng về chính trị, tư tưởng, đạo đức, tổ chức và cán bộ góp phần ngăn chặn, đẩy lùi sự suy thoái về tư tưởng chính trị, đạo đức, lối sống; (4) Phát hiện, cổ vũ nhân tố mới, cách làm hay, những vấn đề mới nảy sinh trong cuộc sống; (5) Đẩy mạnh xuất bản những ấn phẩm tuyên truyền về thông tin đối ngoại, an ninh, quốc phòng, bảo vệ chủ quyền biển đảo.

Ba là, cấp ủy, tổ chức Đảng các cơ quan chủ quản cần quan tâm, chú trọng tới công tác cán bộ, công tác quy hoạch, đào tạo, bồi dưỡng, kiện toàn đội ngũ cán bộ, biên tập viên nhà xuất bản về lý luận chính trị và trình độ chuyên môn nghiệp vụ, đáp ứng yêu cầu Quy định 100-QĐ/TW, ngày 28/2/2023 của Ban Bí thư Trung ương Đảng để chủ động, kịp thời, thực hiện đúng quy định trong việc đánh giá, bố trí, luân chuyển cán bộ, đáp ứng yêu cầu, nhiệm vụ trong tình hình mới. Tăng cường công tác xây dựng Đảng, công tác thanh tra, kiểm tra, giám sát hoạt động của nhà xuất bản theo chức năng, nhiệm vụ của cơ quan chủ quản, nhất là vai trò người đứng đầu nhà xuất bản để kiểm soát chặt chẽ nội dung xuất bản phẩm và hoạt động liên kết. Phối hợp với các cơ quan chức năng có liên quan để chỉ đạo xử lý kịp thời những sai phạm trong hoạt động của nhà xuất bản.

Bốn là, cơ quan chủ quản tập trung quan tâm đầu tư, nâng cao năng lực hoạt động của các nhà xuất bản, nâng cao chất lượng xuất bản phẩm; bổ sung vốn, đầu tư cơ sở vật chất, kỹ thuật; tăng cường cơ chế đặt hàng, bảo đảm điều kiện hoạt động cho nhà xuất bản; có trách nhiệm nghiên cứu, tổng kết việc thực hiện Chỉ thị số 42-CT/TW của Ban Bí thư khóa IX về nâng cao chất lượng toàn diện của hoạt động xuất bản tại cơ quan, đơn vị và đề xuất, kiến nghị với cơ quan có thẩm quyền, nhằm tháo gỡ những khó khăn, vướng mắc, đặc biệt đối với những cơ quan chủ quản có nhà xuất bản hoạt động theo loại hình doanh nghiệp.

Năm là, cơ quan chủ quản quan tâm, đầu tư cho nhà xuất bản trong việc thúc đẩy phát triển văn hóa đọc và thực hiện chuyển đổi số, đóng góp vào việc đưa ngành Xuất bản phát triển thành ngành kinh tế, công nghệ hiện đại; trước hết là đầu tư hạ tầng, nhân lực kỹ thuật để ứng dụng công nghệ thông tin, đưa xuất bản điện tử thành mũi nhọn phát triển. Tích cực, chủ động triển khai và tham gia sâu vào các hoạt động về Ngày sách và Văn hóa đọc Việt Nam 21/4 hằng năm và Giải thưởng Sách Quốc gia, góp phần lan tỏa, đưa các hoạt động trên trở thành sự kiện văn hóa nổi bật.

Trần Thanh Lâm
Phó Trưởng ban Tuyên giáo Trung ương