(TG) - Để ban hành các biện pháp can thiệp hiệu quả về chi phí chống lại các bệnh không lây nhiễm (NCD) trên toàn cầu, dự án Gánh nặng bệnh tật toàn cầu của Tổ chức Y tế Thế giới (WHO) đã đề xuất một danh sách các chính sách “mua tốt nhất” - các chiến lược yêu cầu đầu tư tương đối thấp để có tác động dự kiến lớn và hỗ trợ cả kiểm soát thuốc lá ban đầu và khắc phục. Danh sách các mặt hàng mua tốt nhất này đã được WHO thông qua như là các biện pháp can thiệp ưu tiên cho các bên ký kết Công ước khung của Tổ chức Y tế Thế giới về kiểm soát thuốc lá (FCTC).
Cuộc chiến chống thuốc lá cần sự quyết tâm của toàn nhân loại
Về giá và thuế thuốc lá
Chiến lược hiệu quả nhất để giảm hấp thụ thuốc lá và thúc đẩy cai thuốc lá là tăng giá các sản phẩm thuốc lá. Mỗi lần tăng giá thuốc lá 10% có liên quan đến việc giảm 2 - 8% việc sử dụng thuốc lá ở cả ở các nước thu nhập cao (HIC) cũng như những biện pháp đang đạt được sức hút ở các nước thu nhập thấp và trung bình (LMIC). Chưa hết, mặc dù hiệu quả của việc đánh thuế như một chiến lược kiểm soát thuốc lá trong LMICs, thuế đánh vào các sản phẩm thuốc lá trong LMICs chỉ thấp hơn một nửa so với HICs. Người ta ước tính rằng, nếu LMICs tăng gấp ba lần thuế tiêu thụ đặc biệt đối với các sản phẩm thuốc lá, họ có thể đạt được tỷ lệ hút thuốc lá giảm 33%, điều này sẽ làm giảm đáng kể tỷ lệ phòng ngừa bệnh tim mạch (CVD) do thuốc lá ở những khu vực này. Ngoài ra, tăng thuế có thể tăng nguồn thu để tài trợ cho các hoạt động kiểm soát thuốc lá khác, đặc biệt là trong LMICs.
Về nhãn gói thuốc lá
Cảnh báo bằng văn bản và hình ảnh trên bao bì thuốc lá làm tăng nhận thức của người dân về hậu quả sức khỏe tiêu cực của việc sử dụng thuốc lá. Trong một thử nghiệm lâm sàng, những người hút thuốc ngẫu nhiên có cảnh báo bằng hình ảnh trên bao thuốc lá của họ có tỷ lệ bỏ thuốc cao hơn so với những người ngẫu nhiên có cảnh báo bằng văn bản. Bao bì trơn, loại bỏ thương hiệu công ty và sử dụng bao bì và chữ tiêu chuẩn, loại bỏ hiệu quả các công ty thuốc lá tiếp thị độc quyền của họ. Từ bằng chứng hạn chế, bao bì đơn giản dường như làm tăng khả năng cảnh báo sức khỏe và giảm sự hấp dẫn của thuốc lá, đặc biệt là trong LMICs. Bao bì trơn lần đầu tiên được thực hiện ở Úc vào năm 2012, dự kiến sẽ được thực hiện ở Ireland và Anh vào năm 2016 và đang được xem xét ở 10 quốc gia khác. Các nghiên cứu dân số ở Úc cho thấy việc sử dụng bao bì trơn có liên quan đến việc giảm đáng kể sự hấp dẫn của bao thuốc lá và tăng động lực bỏ thuốc ở cả thanh thiếu niên và người lớn.
Về chính sách và luật không khói thuốc
Khói thuốc là nguyên nhân của hơn 600.000 ca tử vong mỗi năm trên toàn thế giới. Tiếp xúc với khói thuốc lá thụ động ảnh hưởng đến nhiều con đường sinh lý bệnh giống nhau (Ví dụ: viêm, rối loạn chức năng nội mô) gây ra bệnh tim mạch như khói thuốc lá chính thống. Tạo nơi làm việc không khói thuốc có liên quan đến việc giảm tỷ lệ sử dụng thuốc lá khoảng 4% và những người hút thuốc tiếp tục hút thuốc giảm trung bình 3 điếu thuốc mỗi ngày - những tác động khiêm tốn nhưng có ý nghĩa. Nói rộng hơn, luật cấm hút thuốc thúc đẩy quá trình tiêu chuẩn hóa thuốc lá bằng cách hạn chế sự hiện diện của chúng ở những nơi công cộng. Hơn nữa, nó được phát hiện có liên quan đến: giảm sử dụng các sản phẩm thuốc lá ở thanh thiếu niên. Nguy cơ CVD thấp hơn 8 - 25%; và giảm tổng thể 13% tỷ lệ nhồi máu cơ tim (NMCT) cấp (OR: 0,87, KTC 95%: 0,84 - 0,91). Một đánh giá có hệ thống và phân tích tổng hợp cho thấy tỷ lệ nhập viện do CVD giảm nhiều hơn với luật không khí toàn diện và không khói một phần trên thế giới (đối với luật toàn diện, RR: 0,86, KTC 95%: 0,83 - 0,89; đối với luật từng phần, RR: 0,92, KTC 95%: 0,85 - 0,98).
Về tiếp thị truyền thông đại chúng
Nhắn tin chống hút thuốc lá qua các phương tiện thông tin đại chúng có tiềm năng ngày càng tăng trong thời đại kỹ thuật số với sự phủ sóng rộng rãi của các phương tiện truyền thông. Ví dụ, các nhà nghiên cứu ở Mỹ phát hiện ra rằng thanh thiếu niên tiếp xúc với các thông điệp chống hút thuốc của Chiến dịch Sự thật Quốc gia có nguy cơ bắt đầu hút thuốc thấp hơn 20% (HR: 0,80, KTC 95%: 0,71 - 0,91). Đối với người lớn, các chiến dịch nhấn mạnh hậu quả sức khỏe của việc sử dụng thuốc lá và chê bai ngành công nghiệp thuốc lá có liên quan đến thái độ tiêu cực hơn về việc sử dụng thuốc lá. Các chiến dịch truyền thông đại chúng có thể có tác động lớn hơn nữa trong LMICs, do tính hiệu quả của chúng đối với nhóm dân số biết chữ thấp hơn.
Các chiến lược kiểm soát thuốc lá hiệu quả đã được thiết lập dựa trên cơ sở của nhiều nghiên cứu, bao gồm cả phân tích kinh tế. Tuy nhiên, việc triển khai chúng đang bị tụt hậu nghiêm trọng, đặc biệt là trong các LMIC.
Giảm tác hại thuốc lá luôn được các chính phủ, cơ quan y tế toàn cầu quan tâm và không ngừng tìm kiếm giải pháp. Một trong những bước ngoặt chính là việc Tổ chức Y tế Thế giới (WHO) ban hành Công ước Khung về kiểm soát thuốc lá (FCTC) từ năm 2005, và định kỳ mỗi hai năm tổ chức Hội nghị các bên (COP) tham gia Công ước nhằm đánh giá việc thực hiện của các quốc gia thành viên, định hướng các chương trình can thiệp trên toàn cầu, góp ý và điều chỉnh những vấn đề mới về phòng chống tác hại của thuốc lá mà chính phủ các nước quan tâm.
Nhận biết tác hại của khói thuốc lá điếu, chính phủ các nước ưu tiên công tác phòng chống tác hại của thuốc lá và hoạt động này nhận được sự góp sức đắc lực của nhiều bên liên quan. Rõ nét nhất là sự tham gia chủ động của các nhà sản xuất dược phẩm vào tiến trình thúc đẩy giảm tác hại thuốc lá bằng cách nghiên cứu - phát triển các sản phẩm, liệu pháp thay thế nicotin (NRT - Nicotine replacement Therapies).
Tuy vậy, thống kê cho thấy có khoảng 90% người cai thuốc lá gặp thất bại và một phần lớn trong số những người hút thuốc lá trưởng thành xem đó là lựa chọn của họ. Ngành y tế cần phải quan tâm đến những người hút thuốc lá lâu năm và lựa chọn tiếp tục hút thuốc. Để 90% không bị bỏ quên, họ cần được cung cấp giải pháp phù hợp - ví dụ như vẫn đáp ứng nhu cầu sử dụng nicotin nhưng có thể giảm tác hại hơn so với việc tiếp tục hút thuốc lá điếu./.
TH