Theo bài viết, Diễn đàn Hợp tác Kinh tế châu Á-Thái Bình Dương (APEC) ra đời cách đây 28 năm, kể từ đó, APEC không ngừng phát triển, đóng vai trò là diễn đàn kinh tế hàng đầu khu vực.

Trong một thế giới toàn cầu hóa đầy biến động và khu vực châu Á-Thái Bình Dương phát triển năng động, APEC đang đứng trước những cơ hội và thách thức đan xen. Là chủ nhà của APEC 2017, Việt Nam đang nỗ lực cùng các nền kinh tế thành viên biến các cam kết của các nhà lãnh đạo APEC thành hiện thực, đồng thời đưa APEC đến gấn hơn với người dân và cộng đồng doanh nghiệp, hiện thực hóa tầm nhìn chiến lược vì sự phát triển toàn diện và bền vững của khu vực châu Á-Thái Bình Dương thế kỷ 21.

APEC trong thập kỷ thứ 3: Những thành tựu và dấu ấn quan trọng

APEC ra đời năm 1989, thời điểm thế giới đang chứng kiến những đổi thay sâu sắc, mở ra chương mới trong lịch sử của diễn đàn kinh tế châu Á-Thái Bình Dương, biến khu vực vốn bị chia rẽ thành một thị trường không ngừng được kết nối, hướng tới mục tiêu chung là nâng cao mức sống cho người dân và tăng cường sự thịnh vượng.

Dựa trên nguyên tắc đồng thuận, tự nguyện, cùng có lợi và tôn trọng lẫn nhau, APEC là một diễn đàn hợp tác ý nghĩa cho các thành viên nhằm tăng cường hiểu biết, đối thoại, đóng góp quan trọng cho hòa bình, ổn định và phát triển tại khu vực châu Á-Thái Bình Dương. Đối với các nền kinh tế thành viên, dù phát triển hay đang phát triển, họ luôn đặt khu vực châu Á-Thái Bình Dương và APEC vào vị trí ưu tiên hàng đầu trong chiến lược phát triển của mình.

Trong bối cảnh diễn ra những bất ổn kinh tế toàn cầu, APEC tiếp tục chứng minh sức sống, sự vươn lên mãnh liệt cùng vai trò là động lực chính thúc đẩy sự hội nhập và phát triển kinh tế thế giới. Sức sống đó không chỉ xuất phát từ các nguồn nhân lực lao động trẻ ​dồi dào, tài nhiên thiên nhiên phong phú, quan trọng hơn đó là quyết tâm chính trị và sự nỗ lực của tất cả các nền kinh tế thành viên mà bản thân luôn thúc đẩy cải cách và đổi mới.

Những thành tựu này cùng với những tiến bộ đạt được trong tiến trình tự do hóa thương mại và đầu tư, đặc biệt là việc hiện thực hóa các mục tiêu Bogor, đã thúc đẩy APEC đóng vai trò diễn đàn kinh tế hàng đầu của khu vực, đóng góp tới 50% sản lượng thương mại và gần 60% GDP toàn cầu.

APEC cũng chứng minh được vai trò tiên phong trong việc đựa ra các ý tưởng và điều phối các liên kết kinh tế khu vực. Nhiều hiệp định quan trọng về hội nhập kinh tế xuất phát từ APEC và các quốc gia thành viên. Điển hình như Hiệp định đối tác xuyên Thái Bình Dương (TPP) và Hiệp định đối tác toàn diện khu vực (RCEP).

Các thành viên APEC thực hiện các dự án kết nối, tạo điều kiện cho các hoạt động kinh doanh và thúc đẩy đầu tư phát triển hạ tầng giữa các nền kinh tế thành viên. Do đó, hội nhập kinh tế của APEC đã có những đóng góp đầy ý nghĩa, góp phần tăng cường giá trị và các hệ thống thương mại đa phương liên quan.

Qua gần 3 thập kỷ hình thành và phát triển, APEC đang từng bước chứng minh được vai trò không thể thiếu trong các cấu trúc kinh tế toàn cầu. Cùng với các cơ chế hợp tác đa phương khác, trong đó có cộng đồng ASEAN, cùng với các hiệp định thương mại tự do song phương, đa phương, sự kết nối và các sáng kiến chuỗi cung ứng giá trị toàn cầu, APEC sẽ tiếp tục có những đóng góp to lớn cho hòa bình, thịnh vượng và phát triển của khu vực châu Á-Thái Bình Dương.

APEC: Các cơ hội và thách thức trong một thế giới đầy biến động

Quá trình toàn cầu hóa sâu rộng, cuộc cách mạng công nghiệp lần thứ 4, đặc biệt là công nghệ kỹ thuật số, trí tuệ nhân tạo và mạng kết nối toàn cầu làm cho tăng trưởng và hội nhập kinh tế tại khu vực châu Á-Thái Bình Dương đưa đến nhiều cơ hội. Việc gia tăng sự kết nối và phục thuộc lẫn nhau trong khu vực cùng những đòi hỏi giải quyết các thách thức mang tính toàn cầu cũng mở ra các cơ hội mới cho các nền kinh tế thành viên tăng cường hợp tác và hội nhập.

Mặc dù kinh tế khu vực và thế giới phục hồi, song hội nhập kinh tế quốc tế bị chậm lại, những nguy cơ rủi ro trong trung và dài hạn vẫn tồn tại, chủ nghĩa bảo hộ phát triển, các thách thức an ninh truyền thống, phi truyền thống và khoảng cách giàu-nghèo tiếp tục gia tăng, môi trường an ninh và phát triển của khu vực càng trở nên khó đoán định.

Trong bối cảnh đó, việc theo đuổi sứ mệnh, đảm bảo các giá trị và thực thi các cam kết của Việt Nam và các nền kinh tế thành viên đang đối mặt với không ít thách thức. Trong đó có quá trình thúc đẩy tự do hóa thương mại, đầu tư; tạo điều kiện thuận lợi, hỗ trợ hệ thống thương mại đa phương mở và hợp tác dựa trên nguyên tắc bình đẳng, cùng có lợi, tôn trọng lẫn nhau, nỗ lực vì một khu vực châu Á-Thái Bình Dương hòa bình, ổn định, thịnh vượng trong đó mọi người dân và mọi lĩnh vực kinh tế đều có cơ hội đóng góp và thụ hưởng các thành quả của sự kết nối và tăng trưởng kinh tế.

APEC cũng đang đứng trước những vận hội mới. Được xây dựng dựa trên những thành tựu đạt được từ khi thành lập, giờ đây APEC đang giữ một vị trí quan trọng góp phần thiết thực trong việc duy trì vai trò của khu vực châu Á-Thái Bình Dương như là động lực thúc đẩy hội nhập và tăng trưởng kinh tế toàn cầu.

Các thành viên chủ chốt của APEC sẽ tiếp tục dẫn đầu trong các lĩnh vực khoa học, thương mại và kinh tế thế giới trong các thập kỷ tới. Các thành viên APEC cũng đã tham gia hơn 150 hiệp định thương mại song phương và đa phương, bao gồm cả các nỗ lực nhằm thiết lập các khu vực thương mại tự do châu Á-Thái Bình Dương (FTAAP), điều này sẽ tạo cho khu vực tiềm năng rất lớn về thị trường, công nghệ và các nguồn lực tài chính.

APEC cũng có điều kiện thuận lợi để phát huy vai trò trong một cấu trúc quốc tế đa tầng do tính linh hoạt cùng các nguyên tắc tự nguyện, không ràng buộc, cho phép các nền kinh tế thành viên đạt được tiếng nói và sự đồng thuận ngay cả trong một số vấn đề vẫn còn tồn tại một số khác biệt.
Để biến các thách thức thành cơ hội, các nền kinh tế thành viên APEC cần có các biện pháp mạnh mẽ và các hành động cụ thể.

APEC Việt Nam 2017: Thúc đẩy tương lai chia sẻ

Cuộc gặp thượng đỉnh giữa các nhà lãnh đạo của các nền kinh tế APEC tại Đà Nẵng, một thành phố duyên hải hiếu khách năng động, hiện đại và xinh đẹp, có nhiệm vụ quan trọng đó là tạo ra động lực mới cho sự tăng trưởng, hội nhập và hợp tác của APEC. Đây cũng là cơ hội cho các nền kinh tế APEC tăng cường và làm sâu sắc thêm mối quan hệ hợp tác hướng tới xây dựng mối quan hệ đối tác châu Á-Thái Bình Dương phát triển bền vững, toàn diện trong thế kỷ 21.

Trên tinh thần hợp tác mang tính xây dựng, vì lợi ích của các bên, với phương châm "Tạo sự năng động mới, thúc đẩy tương lai chia sẻ", các lãnh đạo của các nền kinh tế APEC sẽ thảo luận các vấn đề mang tính định hướng sau:

Một là, tạo động lực tăng trưởng toàn diện, sáng tạo và bền vững cho các nền kinh tế thành viên. Động lực này cần được kết nối với cuộc cách mạng công nghiệp 4.0, trang bị cho người lao động những kỹ năng mới để làm việc trong môi trường kỹ thuật số, tăng cường cải cách cơ cấu, thúc đẩy sáng tạo, tăng cường tính cạnh tranh của doanh nghiệp, nhất là các doanh nghiệp nhỏ và vừa.

Các nền kinh tế thành viên cũng cần nỗ lực xây dựng cộng đồng APEC phát triển toàn diện; thúc đẩy phát triển bền vững; đảm bảo an ninh lương thực, năng lượng và nguồn nước; giảm thiểu nguy cơ thảm họa; tăng quyền kinh tế cho phụ nữ đồng thời tạo ra môi trường tốt hơn cho các nhóm yếu thế. Những nỗ lực này sẽ giúp tăng cường chất lượng tăng trưởng của APEC.

Hai là, thúc đẩy tự do hóa thương mại và đầu tư, tăng cường kết nối khu vực; tăng cường các thành quả đạt được từ quá trình thực hiện các mục tiêu Bogor đến năm 2020; làm sâu sắc thêm sự kết nối và hội nhập khu vực, hướng tới thiết lập FTAAP để tăng cường các dòng đầu tư và thương mại tại châu Á-Thái Bình Dương, đồng thời thúc đẩy liên kết giữa các nền kinh tế thành viên APEC.

APEC cũng cần thúc đẩy hệ thống thương mại đa phương toàn diện, không phân biệt đối xử, minh bạch và mở cửa. Thực tiễn thương mại toàn cầu hiện nay đặt ra yêu cầu đối với các thành viên phải tăng cường hợp tác trong các vấn đề liên quan đến chuỗi cung ứng, chuỗi giá trị, thương mại điện tử, tiếp tục xây dựng năng lực và chính sách hài hòa. Đây là điều kiện tiên quyết để diễn đàn có thể tiếp tục duy trì được vai trò là động lực thúc đẩy hội nhập kinh tế trong một thế giới đa tầng.

Ba là, tăng cường củng cố vai trò dẫn đầu của APEC trong lĩnh vực quản trị kinh tế toàn cầu và đối phó với các thách thức chung; nâng cao khả năng thích ứng với vấn đề biến đổi khí hậu; dẫn đầu trong việc cải cách, đổi mới; tăng cường tính hiệu quả trong hợp tác nhằm tạo ra nhiều lợi ích hơn cho người dân và doanh nghiệp trong khu vực. Các thành viên APEC cũng cần chủ động thực hiện các cam kết toàn cầu, nhất là các mục tiêu phát triển bền vững đến năm 2030 của Liên hợp quốc và thỏa thuận Paris.

Bốn là, để chuẩn bị cho sự phát triển của APEC trong thập kỷ thứ 4, các thành viên APEC cần thảo luận các bước đi cần thiết cho tầm nhìn chiến lược sau năm 2020. Tầm nhìn này cần tiếp tục duy trì vài trò dẫn đầu của APEC trong việc thúc đẩy hội nhập, kết nối, phát triển toàn diện, bền vững, tái cấu trúc nền kinh tế kỹ thuật số, đào tạo nguồn nhân lực chất lượng, thu hẹp khoảng cách phát triển... Đây cũng là sự phát triển cần thiết của các nền kinh tế thành viên và là xu hướng chung của hợp tác quốc tế trong thể kỷ 21.

Kết thúc bài viết, Chủ tịch nước nhấn mạnh, nhận thức rõ tầm quan trọng của mối quan hệ gần gũi giữa Việt Nam và APEC, trong hơn 20 năm qua, Việt Nam luôn có những đóng góp chủ động và có trách nhiệm cho diễn đàn.

Bước vào giai đoạn cải cách toàn diện, với vai trò là chủ nhà APEC 2017, Việt Nam mong muốn tái khẳng định chính sách đối ngoại đa dạng hóa, đa phương hóa các mối quan hệ quốc tế, hội nhập quốc tế sâu sắc; là bạn, là đối tác tin cậy của cộng đồng quốc tế. Việt Nam sẽ tiếp tục đồng hành cùng tất cả các nền kinh tế APEC nhằm xây dựng một cộng đồng châu Á-Thái Bình Dương hòa bình, ổn định, năng động, kết nối và thịnh vượng./. 

(Vietnam+)