“Thời gian vừa qua, Chính phủ và các bộ, ngành đã thực hiện nhiều biện pháp quyết liệt nhằm thúc đẩy giải ngân vốn đầu tư công nguồn vay nước ngoài (ODA). Theo đó, tỷ lệ giải ngân trong tháng Chín đạt 4.315 tỷ đồng, tăng 559 tỷ đồng so với tháng Tám (tăng 3,14 % so với tỷ lệ giải ngân trên kế hoạch vốn được giao đã ghi nhận trong tháng Tám).”

Thông tin trên được ông Trương Hùng Long, Cục Quản lý nợ và Tài chính đối ngoại, Bộ Tài Chính cho biết tại “Hội nghị với các bộ, ngành về giải ngân vốn đầu tư công nguồn vốn nước ngoài của Chính phủ 9 tháng năm 2020" ngày 12/10.

Cụ thể, ông Long cho hay thời gian qua các bộ tập trung giải ngân tiếp dự toán của năm 2019 và phần vốn được kéo dài, chuyển nguồn, trị giá 2.671 tỷ đồng. Thời điển hiện tại, Bộ Tài chính đã ghi nhận 10/12 bộ, ngành (trừ Bộ Kế hoạch và Đầu tư, Đại học Quốc gia Hà Nội) có cam kết hoàn thành giải ngân sau khi điều chỉnh giảm một phần hoặc toàn bộ kế hoạch vốn. Như vậy, tổng số các bộ đề nghị giảm kế hoạch vốn đang được Bộ Bộ Kế hoạch và Đầu tư tổng hợp và chuẩn bị báo cáo các cấp có thẩm quyền xem xét quyết định là 4.717 tỷ đồng.

Kết quả giải ngân của các dự án còn thấp

Theo số liệu từ Bộ Tài chính, tính đến hết tháng Chín, Bộ đã nhận 560 hồ sơ rút vốn và giải quyết được 554 hồ sơ, chiếm 98,8 %.

Đại diện Kho bạc Nhà nước cho biết đối với việc kiểm soát chi thực hiện thủ tục kiểm soát xác nhận thanh toán, Kho bạc thực hiện theo đúng quy định thời gian tối đa không quá 3 ngày làm việc.

Về thời gian kiểm soát đơn rút vốn, ông Trương Hùng Long cho biết Bộ Tài chính đã rút ngắn thời gian xử lý trong 1-2 ngày làm việc. Trường hợp các đơn rút vốn chưa đủ điều kiện để giải quyết, Bộ Tài chính sẽ có công văn trả lại ngay để chủ dự án hoàn thiện, đảm bảo tuân thủ đúng quy định pháp luật về chi tiêu ngân sách và tuân thủ quy định của hiệp định vay.

Theo đại diện Bộ Giáo dục và Đào tạo, tiến độ giải ngân của Bộ đến thời 30/9 đạt 39% so với kế hoạch vốn được giao, tăng 18% so với tháng Tám. Vị đại diện này đề xuất Cục Bộ Tài chính tháo gỡ, xem xét quy trình để rút về tài khoản đặc biệt để Bộ Giáo dục và Đào tạo thuận tiện hơn trong việc giải ngân trong các tháng cuối năm.

Đại diện Bộ Giao thông Vận tải cho hay mặc dù bị ảnh hưởng bởi dịch COVID-19 song lãnh đạo Bộ chỉ đạo quyết liệt các ban dự án phối hợp với địa phương thực hiện đẩy nhanh giải phóng mặt bằng, các hạng mục phát sinh đồng thời triển khai công tác đấu thầu. Theo đó, Bộ đưa ra cam kết sẽ giải ngân 100% vốn ODA cho năm 2020.

Qua quá trình theo dõi công tác giải ngân, ông Trương Hùng Long cho hay kết quả giải ngân của các dự án sử dụng vốn ODA, vay ưu đãi vẫn tiếp tục thấp do chưa có khối lượng cho giải ngân.

Vấn đề này xuất phát từ các nguyên nhân: Dự án chưa hoàn thành các thủ tục đầu tư trong nước (như chưa hoàn thành giải phóng mặt bằng, phê duyệt các hợp đồng, công tác đấu thầu của nhiều dự án được triển khai chậm, một số dự án có khiếu kiện trong quá trình đấu thầu). Bên cạnh đó, quá trình chuẩn bị dự án tại các bộ, ngành kéo dài, công tác chuẩn bị đầu tư không kỹ, cộng với các yếu tố khách quan khác phải thay đổi thiết kế, điều chỉnh dự án, gia hạn thời gian thực hiện, thời gian giải ngân.

Một lý khác cũng được ông Long nêu ra là dự án mặc dù được bố trí dự toán nhưng chưa hoàn thành thủ tục đàm phán hoặc chưa ký hiệp định vay, đã ký hiệp định vay nhưng chưa được cấp ý kiến pháp lý, mới được phê duyệt điều kiện cho vay lại và do đó không có cơ sở pháp lý để giải ngân...

Phải xử lý dứt điểm

Tại hội nghị, đại diện Bộ Y tế cũng đưa ra cam kết giải ngân 671 tỷ đồng, tương đương đạt 100 % kế hoạch vốn năm 2020 sau khi điều chỉnh giảm 428 tỷ đồng kế hoạch vốn của 4 dự án không có khả năng giải ngân.

Bên cạnh đó, Bộ Y tế đề nghị sửa đổi quy định về điều kiện đàm phán, ký hiệp định tài trợ dự án ODA đối với các dự án có cấu phần xây lắp là chủ yếu, theo hướng báo cáo nghiên cứu khả thi (FS) khi đàm phán và ký hiệp định chưa cần có thiết kế cơ sở, dự toán được Bộ Xây dựng thẩm định.

“Sau khi đàm phán thành công, Bộ sẽ tiếp tục hoàn thành các thủ tục thẩm định, phê duyệt thiết kế cơ sở, dự toán. Bộ Y tế cũng đề nghị sửa đổi quy định về tài sản đảm bảo tiền vay, các đơn vị sự nghiệp không phải có tài sản đảm bảo đối với khoản đơn vị vay lại, đối với các dự án ODA phải vay lại một phần. Trường hợp vẫn phải có tài sản đảm bảo thì xác định rõ ‘các tài sản hợp pháp khác của bên vay lại’ là những tài sản nào để thuận lợi cho việc thực hiện,” vị đại diện này nói.

Trao đổi với các ý kiến tại hội nghị, đại diện Bộ Tài chính kiến nghị các bộ, ngành thực hiện nghiêm túc chỉ đạo của Thủ tướng Chính phủ tại Thông báo số 242/TB-VPCP và Thông báo số 310/ TB-VPCP. Theo đó, các bộ, ngành thường xuyên cập nhật, báo cáo Bộ Kế hoạch và Đầu tư, Bộ Tài chính tình hình thực hiện dự án, giải ngân vốn ODA và vốn vay ưu đãi nước ngoài để phối hợp thực hiện trong thẩm quyền và báo cáo Thủ tướng Chính phủ xem xét, chỉ đạo kịp thời.

Bộ Tài chính cũng đề xuất giải pháp, vấn đề còn vướng và chưa rõ về chính sách, các Bộ, ngành nên sớm có ý kiến với các cơ quan liên quan để có sự sửa đổi và bổ sung phù hợp.

Riêng đối với số kế hoạch vốn của năm 2020, các bộ, ngành đã đề nghị cắt giảm hoặc điều chuyển cho các bộ, địa phương khác, Bộ Tài chính đề nghị cần xác định rõ cụ thể dự án nào cắt giảm và dự án hoàn toàn không giải ngân được trong năm, dự án chỉ giải ngân được một phần... để bổ sung kế hoạch vốn cho dự án đó ngay vào kế hoạch vốn đầu tư năm 2021.

“Điều này nhằm đảm bảo dự án có đủ kinh phí để thực hiện theo thời gian và tiến độ đã cam kết với nhà tài trợ tại các hiệp định vay nước ngoài,” ông Long giải thích.

Bên cạnh đó, đại diện Bộ Tài chính cũng thẳng thắn chỉ ra một số trường hợp kế hoạch vốn năm 2020 đề nghị cắt giảm của các bộ chưa phân bổ chi tiết cho các dự án, do lập kế hoạch chưa sát. Theo đó, các bộ, ngành này cần rút kinh nghiệm khi xây dựng kế hoạch cho năm 2021 và các năm tiếp theo.

Theo Bộ Tài chính, để đảm bảo tiến độ theo như cam kết, các bộ, ngành cần tập trung xử lý dứt điểm đồng thời phối hợp với nhà tài trợ, các cơ quan, địa phương liên quan tháo gỡ các khó khăn vướng mắc; tăng cường năng lực của bộ máy quản lý, thực hiện dự án các cấp…

Đối với các nội dung về tài chính, Bộ Tài chính đề nghị các bộ, ngành bố trí đủ vốn đối ứng để thanh toán theo dự toán được giao và phối hợp với Bộ Kế hoạch và Đầu tư, Bộ Tài chính để giải quyết các vướng mắc phát sinh.

“Bộ Tài chính cam kết tiếp tục coi giải ngân vốn đầu tư công nguồn vay ODA, vay ưu đãi là nhiệm vụ trọng tâm trong năm và phối hợp với cơ quan chủ quản trong các vấn đề liên quan đến đàm phán ký kết, hoàn thành thủ tục hiệu lực của hiệp định vay, ký hợp đồng cho vay lại, rà soát đẩy nhanh tiến độ các công tác liên quan đến giải ngân cũng như trao đổi với nhà tài trợ các vấn đề phát sinh trong quá trình giải ngân,” ông Long nói./.

Theo TTXVN