“Đánh giá tổng quan Dự án Luật Hộ tịch- dưới góc độ quyền con người” là
chủ đề Diễn đàn đối thoại chính sách pháp luật lần thứ nhất năm 2014 do
Bộ Tư pháp và Chương trình phát triển Liên Hợp quốc đồng tổ chức sáng
19/3 tại Hà Nội.
Thứ trưởng Bộ Tư pháp Hoàng Thế Liên và Giám đốc quốc gia Chương trình
phát triển Liên Hợp quốc tại Việt Nam bà Louise Chamberlain đồng chủ trì
Diễn đàn.
Thứ trưởng Bộ Tư pháp Hoàng Thế Liên nêu rõ hộ tịch là việc đăng ký và
quản lý các sự kiện nhân thân của mỗi cá nhân từ khi sinh ra đến khi
chết như: sinh, kết hôn, nuôi con nuôi, giám hộ, thay đổi hộ tịch, khai
tử…
Các sự kiện này có liên quan trực tiếp và chặt chẽ với các nhân thân của
cá nhân; việc đăng ký hộ tịch tạo cơ sở pháp lý để người dân hưởng các
quyền, lợi ích hợp pháp của công dân, đồng thời tạo cơ sở để Nhà nước
bảo hộ các quyền, lợi ích hợp pháp đó.
Giám đốc quốc gia Chương trình phát triển Liên Hợp quốc tại Việt Nam bà
Louise Chamberlain hoan nghênh đề xuất cắt giảm gần một nửa thủ tục hành
chính trong dự thảo Luật và hy vọng những cải cách này sẽ giúp người
dân có được dịch vụ tốt hơn.
Bà cho rằng thách thức chính là đảm bảo sự thống nhất trong luật về các
nguyên tắc bình đẳng và không phân biệt, đặc biệt là các nguyên tắc liên
quan đến hôn nhân, các mối quan hệ trên thực tế, quyền trẻ em….
Dự án Luật Hộ tịch được xây dựng với mục tiêu nhằm tạo cơ sở pháp lý ổn
định, thống nhất, lâu dài cho công tác đăng ký, quản lý hộ tịch ở Việt
Nam theo hướng chuyên nghiệp, hiện đại, qua đó thúc đẩy quyền con người,
quyền công dân, tạo thuận lợi cho người dân thực hiện quyền, nghĩa vụ
đăng ký hộ tịch, tăng cường quản lý dân cư trong tình hình mới.
Cục trưởng Cục Hộ tịch, Quốc tịch, Chứng thực (Bộ Tư pháp) Nguyễn Công
Khanh cho rằng hạn chế lớn nhất trong thể chế về hộ tịch là các quy phạm
pháp luật về hộ tịch còn phân tán trong nhiều văn bản khác nhau và văn
bản điều chỉnh trực tiếp trong lĩnh vực hộ tịch chỉ là Nghị định và
Thông tư.
Dự thảo Luật Hộ tịch chủ yếu quy định về thẩm quyền, trình tự, thủ tục
đăng ký các sự kiện hộ tịch gồm những sự kiện cơ bản từ khi sinh ra đến
khi chết để xác định tình trạng nhân thân của một người. Lần này dự thảo
quy định có tính nguyên tắc về Số định danh cá nhân được lập nhằm mã
hóa những thông tin cơ bản của cá nhân trên Cơ sở dữ liệu quốc gia về
dân cư.
Số định danh được cấp cho mỗi cá nhân để đáp ứng yêu cầu tra cứu thông
tin, phục vụ lợi ích của cá nhân và công tác quản lý nhà nước. Dự thảo
luật cũng có những quy định mang tính cải cách mạnh mẽ về thủ tục hành
chính, cắt giảm thủ tục hành chính trong đăng ký hộ tịch từ 46 thủ tục
hiện hành xuống 25 thủ tục…
Trong khi chờ Quốc hội xem xét, thông qua Luật Hộ tịch, ông Khanh đề
xuất cần tăng cường hiệu lực, hiệu quả quản lý nhà nước về hộ tịch; tiếp
tục củng cố, kiện toàn, nâng cao năng lực cán bộ, công chức làm công
tác hộ tịch ở cấp huyện và xã; củng cố mối quan hệ phối hợp giữa các
ngành, các cấp liên quan, bảo đảm tính kết nối, liên thông giữa cơ quan
quản lý, đăng ký hộ tịch với các cơ quan khác có liên quan trong quản lý
và khai thác các thông tin, số liệu về hộ tịch…
Khuyến nghị chung của Liên Hợp quốc về dự thảo Luật Hộ tịch nêu rõ cần
cho phép xác định lại giới tính của người chuyển giới và quy định điều
kiện cho việc xác định lại giới tính phù hợp với các quy phạm quốc tế;
bỏ những quy định có thể hạn chế người chuyển giới tiếp cận việc xác
định lại giới tính, thay đổi giới tính về mặt pháp lý hoặc thay đổi họ
tên.
Dự thảo Luật cũng cần có điều khoản quy định chi tiết quyền của nạn nhân
bị buôn bán trở về, cụ thể là về quốc tịch, đăng ký cư trú, đăng ký
khai sinh và các vấn đề khác liện quan đến đăng ký hộ tịch…
Tại Diễn đàn, các đại biểu đã nghe đại diện Bộ Tư pháp đánh giá thực
trạng thi hành pháp luật liên quan đến hộ tịch, tổng quan về mục tiêu,
quan điểm xây dựng và nội dung dự thảo Luật Hộ tịch dưới góc độ quyền
con người; vấn đề đơn giản hóa thủ tục hành chính và giấy tờ công dân
trong dự thảo Luật.
Cùng với các luật gia Việt Nam, đại diện các cơ quan của Liên hợp quốc
đã bình luận bổ sung ý kiến về Dự án Luật trong mối quan hệ với các công
ước quốc tế mà Việt Nam là thành viên./.
(Vietnam+)