Tìm đầu ra cho sản phẩm nông nghiệp
Tại phiên chất vấn, đại biểu Trương Minh Hoàng (Cà Mau) và một số đại
biểu khác đề nghị Bộ trưởng Cao Đức Phát cho biết về những giải pháp của
ngành trong việc ổn định đầu ra cho sản phẩm nông nghiệp.
Trả lời thẳng thắn câu hỏi của các đại biểu, Bộ trưởng Cao Đức Phát nêu
rõ hiện chúng ta đang thực hiện theo cơ chế thị trường nên tổ chức sản
xuất nông nghiệp cũng phải phù hợp với thị trường. Đất nước nói chung
trong đó có ngành nông nghiệp đang hội nhập sâu rộng vào nền kinh tế thế
giới nên việc định hướng sản xuất cũng phải phù hợp với thế giới.
Tuy nhiên, Bộ trưởng nhìn nhận, thế giới luôn vận động và thay đổi,
chính vì vậy chúng ta không thể trông mong, kỳ vọng 1 thị trường ổn định
mà phải làm sản phẩm bám sát và phản ứng nhanh với yêu cầu của thị
trường, cả trong nước và thế giới.
Theo Bộ trưởng, phải lựa chọn những sản phẩm là lợi thế của đất nước, có
sự hỗ trợ bà con làm ra sản phẩm với chất lượng cao, giá thành hạ, để
trong mọi tình huống vẫn có khả năng bán ra nhiều sản phẩm hơn với gía
trị lớn hơn cho người nông dân.
Đánh giá trong thời gian tới, hội nhập thế giới ngày càng sâu rộng, Bộ
trưởng Cao Đức Phát cho rằng vẫn cần tiếp tục cách tiếp cận như thời
gian vừa qua. Trong đó tiếp tục hỗ trợ nông dân để nâng cao sức cạnh
tranh nông sản, hỗ trợ nông dân khi thị trường có biến động bất lợi, một
mặt tháo gỡ khó khăn, vướng mắc cho doanh nghiệp, hỗ trợ bà con để duy
trì giá, không bị giảm quá sâu; mặt khác thực hiện các giải pháp có thể
giảm thiểu những tổn thất như hỗ trợ nông dân vay vốn vượt qua khó khăn…
Bộ trưởng Cao Đức Phát nhấn mạnh ngoài giúp nâng cao khả năng chất lượng
cạnh tranh cần tập trung vào bảo quản và chế biến, giúp ổn định thị
trường.
Thúc đẩy liên kết 4 nhà phát triển
Nhìn nhận việc liên kết 4 nhà trong thời gian qua chưa phát huy được
hiệu quả như kỳ vọng, các đại biểu Nguyễn Ngọc Phương (Quảnh Bình),
Nguyễn Văn Tuyết ( Bà Rịa- Vũng Tàu), Nguyễn Thị Kim Bé (Kiên Giang) và
một số ý kiến khác đã trực tiếp chất vấn Bộ trưởng Cao Đức Phát về những
giải pháp để thúc đẩy liên kết này trong thời gian tới.
Trả lời nội dung này, Bộ trường Cao Đức Phát cho biết chủ trương liên
kết 4 nhà đã dược thực hiện từ 10 năm nay. Bộ trưởng nhận định một số
sản phẩm như bò sữa, mía đường… việc liên kết giữa doanh nghiệp và nông
dân được thực hiện khá phổ biến. Tuy nhiên những sản phẩm không nhất
thiết phải gắn bó với nhà máy, chế biến hoặc doanh nghiệp tiêu thụ thì
sự liên kết còn lỏng lẻo.
Qua tổng kết 10 năm thực hiện, Bộ Nông nghiệp và Phát triển Nông thôn đã
báo cáo và đề nghị Chính phủ ban hành Quyết định 62 về chính sách
khuyến khích phát triển hợp tác, liên kết sản xuất gắn với tiêu thụ nông
sản, xây dựng cánh đồng lớn để khuyến khích liên kết này mạnh mẽ hơn.
Bộ trưởng cho biết trong năm 2014, đã triển khai thực hiện đối với cây
lúa ở đồng bằng sông Cửu Long, đã có hơn 100 doanh nghiệp liên kết với
nông dân thực hiện 72 nghìn ha. Tuy nhiên chỉ có 45 nghìn ha thành công,
còn lại là bỏ cuộc giữa chừng.
Đánh giá doanh nghiệp có vai trò chính trong trong mối liên kết này, tuy
nhiên việc thực hiện mối liên kết 4 nhà chưa thành công theo Bộ trưởng,
một phần rất quan trọng do số lượng doanh nghiệp trong nông nghiệp còn
ít.
Những doanh nghiệp thực sự muốn liên kết, có năng lực tài chính, có kho
tàng, cơ sở chế biến, có thể liên kết và thực hiện liên kết không nhiều.
Thêm nữa, trong nông thôn hiện nay, nhất là đồng bằng sông Cửu Long,
các hợp tác xã rất ít, doanh nghiệp rất khó khăn khi liên kết trực tiếp
với hàng chục nghìn hộ nông dân.
Bộ trưởng cho biết cần có các tổ hợp tác và hợp tác xã để làm trung gian
giữa doanh nghiệp và nông dân. Một yếu tố quan trọng khác, theo Bộ
trưởng Cao Đức Phát đó sự quan tâm, lãnh đạo, chỉ đạo sâu sát của các
cấp chính quyền địa phương sẽ quyết định tới thành công trong thực hiện
liên kết. Bộ trưởng nêu phải thành lập ban chỉ đạo, đưa ra tiêu chí cánh
đồng lớn của địa phương, có quy hoạch… tuy nhiên số địa phương làm được
điều này rất ít. Theo thống kê của Bộ trưởng thì chưa đến 10 tỉnh làm
được yêu cầu này.
Để thúc đẩy chủ trương liên kết 4 nhà trong thời gian tới, Bộ trưởng Cao
Đức Phát nhấn mạnh ngoài tuyên truyền, vận động nhân dân, cần tiếp tục
thực hiện các giải pháp đồng bộ để khuyến khích nhiều doanh nghiệp đầu
tư vào lĩnh vực nông nghiệp, có chính sách hỗ trợ doanh nghiệp có điều
kiện thực hiện liên kết với nông dân. Đồng thời phát triển mạnh mẽ hơn
tổ hợp tác, hợp tác xã để hỗ trợ nông dân và doanh nghiệp trong mối liên
kết này; tăng cường sự lãnh đạo, chỉ đạo sâu sát của chính quyền các
cấp…
Hỗ trợ ngư dân vay vốn
Trước lo lắng của một số đại biểu Quốc hội về hiện trạng ngư dân tiêu
thụ sản phẩm phụ thuộc vào thương lái, Bộ trưởng Cao Đức Phát cho biết
vấn đề này đã được nhìn nhận nghiêm túc và Chính phủ đã ban hành Nghị
định số 67 trong đó nội dung có một phần chính sách hỗ trợ ngư dân đó là
cho ngư dân vay vốn để ra khơi sản xuất.
Việc hỗ trợ này với chủ trương giúp ngư dân chủ động về vốn từ nguồn của
nhà nước, từ đó không bị phụ thuộc vào thương lái để rồi khi về phải
bán sản phẩm cho thương lái, một số trường hợp bị ép giá. Bộ trưởng cho
biết thực hiện Nghị định 67, tới nay đã có nhiều ngư dân được vay vốn
với số lượng tổng hợp ban đầu là 23 tỷ đồng. Thời gian tới việc cho vay
vốn này sẽ tiếp tục triển khai.
Tuy nhiên, Bộ trưởng Cao Đức Phát cho biết đây chỉ là một giải pháp.
Cùng với đó cần tiếp tục tổ chức lại sản xuất, thành lập các tổ, đội sản
xuất, hình thành hệ thống dịch vụ hậu cần và phát triển mạnh hơn hệ
thống chế biến để trực tiếp thu mua các sản phẩm của ngư dân.
Hạn chế sản xuất tự phát, theo phong trào
Nêu hiện trạng nông dân thiếu liên kết, sản xuất chạy theo phong trào,
được mùa mất giá, đại biểu Nguyễn Ngọc Phương đặt câu hỏi về trách nhiệm
của Bộ trưởng trong vấn đề này.
Trả lời đại biểu, Bộ trưởng Cao Đức Phát cho biết Chính phủ đã có chỉ
đạo trong đó tập trung rà soát quy hoạch để hướng dẫn nông dân những
hướng sản xuất, cây trồng vật nuôi có khả năng cạnh tranh, có thị
trường, có khả năng tiêu thụ tốt hơn. Mặt khác, hỗ trợ cho nông dân về
kỹ thuật, về vốn để nông dân có thể sản xuất ra những sản phẩm với năng
xuất cao hơn, giá thành hạ hơn. Đồng thời phát triển mạnh hơn 2 thành
phần trong chuỗi giá trị là các tổ hợp tác, hợp tác xã và các doanh
nghiệp. Bộ trưởng Cao Đức Phát cho rằng chỉ khi phát triển theo chuỗi
với sự gắn kết thì sự tự phát của nông dân có thể hạn chế, hiệu quả sản
xuất sẽ ổn định hơn.
Đất lúa là di sản của dân tộc
Trước câu hỏi chất vấn của đại biểu Nguyễn Thúy Hoàn (Thái Bình) về hiện
nay người dân không thiết tha trồng lúa và cần những chính sách hỗ trợ
như thế nào, Bộ trưởng Cao Đức Phát cho biết Chính phủ đã ban hành Nghị
định số 42/2012/NĐ-CP về việc quản lý, sử dụng đât trồng lúa.
Trong đó, nghị định đã đưa ra những chính sách để ngăn cản việc chuyển
đổi một cách quá dễ dãi đất trồng lúa sang các mục đích khác, đặc biệt
là những mục đích phi nông nghiệp như: làm các khu đô thị, xây dựng khu
dân cư… Nhờ đó, từ việc mỗi năm chuyển 50.000 ha đất lúa sang việc khác
thì đến nay giảm xuống chỉ còn 10.000-15.000ha/năm.
Bộ trưởng nhìn nhận đó là một thành công. “Đất lúa là di sản của dân
tộc. Đất nước Việt Nam không còn đất lúa để mở mang, chúng ta chỉ có vậy
và mãi mãi muôn đời. Đây là nguồn sống nên chúng ta phải bảo vệ. Nhưng
không phải bảo vệ một cách để nông dân phải gắn với cây lúa, trong khi
không có thu nhập cao hơn, mà có thể thay thế bằng những cây trồng
khác”, Bộ trưởng nhấn mạnh.
Cũng theo Bộ trưởng Cao Đức Phát, Chính phủ đã có hỗ trợ đối với nông
dân trồng lúa. Điều này đã được quy định rõ trong Nghị định
35/2015/NĐ-CP về quản lý, sử dụng có hiệu quả đất trồng lúa; chính sách
hỗ trợ địa phương trồng lúa để bảo vệ, phát triển đất trồng lúa trên cả
nước.
Theo Nghị định này, sẽ không hỗ trợ trực tiếp cho nông dân, mà Chính phủ
sẽ chuyển giao cho chính quyền các cấp để xây dựng cơ sở hạ tầng; tạo
điều kiện cho nông dân giữ đất lúa và có thu nhập cao hơn khi có cơ hội
sản xuất. Vấn đề này, Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn cũng đã ban
hành Thông tư hướng dẫn việc giữ đất lúa, nhưng có trồng những loại cây
khác có thu nhập cao hơn.
Trả lời câu hỏi chất vấn của đại biểu Lê Công Đỉnh (Long An) về nông dân
bao giờ làm giàu từ trồng lúa, Bộ trưởng Bộ Nông nghiệp và Phát triển
nông thôn Cao Đức Phát cho rằng phát triển sản xuất lúa gạo vừa đảm bảo
an ninh lương thực, nhưng cũng để tạo điều kiện cho nông dân tăng thêm
thu nhập. Ở nhiều nơi hiện nay nếu không trồng lúa thì chưa thể trồng
cây gì khác.
Theo các nhà nghiên cứu, để một hộ trồng lúa có thể sống được bằng thu
nhập từ lúa thì phải có diện tích ít nhất 2ha, nhưng ở nước ta có 4,1
triệu ha trong khi có tới 9,3 triệu hộ nông dân trồng lúa. Như vậy, mỗi
hộ nông dân trồng lúa chỉ có chưa đến 1/2ha. Bộ trưởng đưa dẫn chứng các
tỉnh Thái Bình và Nam Định chỉ 0,3ha; Hậu Giang có 0,8ha.
Vụ hè thu năm nay, ở Hậu Giang với sản xuất lúa và giá thành 3.200 đồng,
nhưng bây giờ đã bán được 4.200 đồng và 1kg lúa chỉ lãi 1.000 đồng.
Năng suất lúa đạt cao hơn năm trước là 6 tấn/ha, nhưng nông dân trồng
lúa ở Hậu Giang cũng chỉ lãi được 6 triệu đồng. Với 0,8ha thì người
trồng lúa ở Hậu Giang chỉ được 5 triệu đồng/ha. Bộ trưởng nhận định làm
giàu từ trồng lúa là rất khó, nhưng để sống được từ trồng lúa phải có
một nền tảng.
Để nâng cao hiệu quả sản xuất lúa gạo mang lại thu nhập cho người nông
dân, Bộ Nông nghiệp và Phát triển Nông thôn đang xây dựng một kế hoạch
xuất khẩu lúa gạo một cách đồng bộ, căn cơ, hiệu quả, nhưng cần phải có
thời gian và nguồn lực- Bộ trưởng cho biết.
Liên quan đến việc vì sao Luật hợp tác xã triển khai chậm và có phải sửa
luật hay không của đại biểu Nguyễn Thúy Hoàn (Thái Bình) chất vấn, Bộ
trưởng Cao Đức Phát cho biết: Sau khi Luật hợp tác xã được ban hành,
Chính phủ đã ban hành Nghị định hướng dẫn, trong đó có nêu những chính
sách riêng đối với các hợp tác xã nông nghiệp. Bộ Nông nghiệp và Phát
triển nông thôn đã có nhiều cố gắng cùng với các địa phương triển khai
thực hiện và đến nay có 10% hợp tác xã nông nghiệp chuyển đổi theo luật,
nhưng vẫn còn chậm.
Khắc phục tình trạng này, Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn đang
phối hợp với các Bộ, ngành để tiếp tục triển khai trong thời gian tới.
Để làm tốt điều đó, theo Bộ trưởng Cao Đức Phát phải có một cách nhìn
mới và không coi hợp tác xã nông nghiệp là một đơn vị sản xuất độc lập
mà phải đặt hợp tác xã nông nghiệp trong cả chuỗi sản xuất và không phát
triển các hợp tác xã đơn lẻ.
Mặt khác, về cơ chế chính sách, Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn
đã kiến nghị và Thủ tướng Chính phủ đồng ý việc ban hành một nghị định
về hợp tác xã nông nghiệp trong thời gian tới. Trong nghị định này sẽ đề
xuất những cách tiếp cận, cách làm và các chính sách đặc thù cho từng
loại hình hợp tác xã nông nghiệp…
Bố trí vốn thỏa đáng cho nông nghiệp, nông thôn
Trả lời câu hỏi của đại biểu Danh Út (Kiên Giang) về Quyết định số
580/QĐ-TTg của Thủ tướng Chính phủ về chính sách hỗ trợ giống để chuyển
đổi từ trồng lúa sang trồng cây màu tại vùng Đồng bằng sông Cửu Long, Bộ
trưởng Cao Đức Phát cho biết trước tình hình tiêu thụ lúa gạo khó khăn,
trong khi Việt Nam lại nhập khẩu hơn 5 triệu tấn ngô năm 2014, Thủ
tướng Chính phủ đã đưa ra chính sách hỗ trợ giống để chuyển đổi từ trồng
lúa sang trồng cây màu tại vùng Đồng bằng sông Cửu Long.
Theo Quyết định này, người dân vùng đồng bằng sông Cửu Long thay vì
trồng lúa sẽ chuyển sang trồng ngô cũng như những cây trồng khác và được
hỗ trợ 2 triệu đồng tiền giống. Thực hiện chính sách đó, các địa phương
đã triển khai và có trên 53ha đất trồng lúa được chuyển sang trồng các
cây khác.
Các địa phương cũng đã hỗ trợ 93 tỷ đồng cho người dân. Riêng tỉnh Kiên
Giang đang chờ Sở Tài chính chưa phê duyệt, do đó chưa hỗ trợ được tiền
cho người dân.
Làm rõ thêm vấn đề trên, Bộ trưởng Bộ Tài chính Đinh Tiến Dũng cho biết:
Trong những năm qua, Trung ương và địa phương đã tập trung đầu tư cho
nông nghiệp, nông thôn. Kết quả từ nhiều nguồn vốn hỗ trợ của Trung ương
và các địa phương bố trí, sắp xếp, ưu tiên, nên vừa qua chi cho nông
nghiệp, nông thôn tăng cao hơn với 20,1%/năm, trong khi tăng chi cho
ngân sách nhà nước 16,1%/năm.
Tỷ lệ chi cho nông nghiệp, nông thôn, tổng chi ngân sách nhà nước tăng
từ 32,8% năm 2008 lên 41,3% năm 2013 và năm 2015 là 41,8%; gấp 3 lần so
với năm 2008. Ngoài ra, cơ quan chức năng đã ban hành rất nhiều chính
sách hỗ trợ trực tiếp, gián tiếp. Theo Bộ trưởng Tài chính, trong điều
kiện khó khăn như hiện nay, việc bố trí vốn cho nông nghiệp, nông thôn
đối với địa phương là tương đối thỏa đáng.
Đối với Quyết định số 580 về hỗ trợ lúa trồng màu cho vùng đồng bằng
sông Cửu Long, Bộ trưởng Bộ Tài chính Đinh Tiến Dũng cho biết: Bộ Tài
chính đã có văn bản nhắc các địa phương báo cáo và đến nay đã có 7 địa
phương: Long An, Tiền Giang, Bến Tre, Vĩnh Long, Hậu Giang, Đồng Tháp và
Cà Mau. Từ đầu năm, Bộ đã ứng chi cho các địa phương 55,5 tỷ đồng để
thực hiện. Các địa phương khác chưa có báo cáo, trong đó có tỉnh Kiên
Giang, Bộ Tài chính sẽ đôn đốc và khi có báo cáo sẽ xử lý ngay.
Chiều nay, Bộ trưởng Bộ Nông nghiệp và Phát triển Nông thôn sẽ tiếp tục trả lời chất vấn của các đại biểu Quốc hội./.
Theo TTXVN