Phó Thủ tướng Chính phủ Vũ Đức Đam dự và phát biểu chỉ đạo. Cùng dự Lễ phát động có lãnh đạo Bộ Y tế, các bộ, ban, ngành đoàn thể Trung ương; Ban Chỉ đạo công tác Dân số một số tỉnh, thành phố; Sở Y tế, Chi cục Dân số - Kế hoạch hóa gia đình (DS-KHHGĐ) các tỉnh, thành phố; các cơ quan thông tấn báo chí Trung ương và Hà Nội.

Phát biểu khai mạc Lễ phát động, Tổng cục trưởng Tổng cục Dân số - Kế hoạch hóa gia đình Nguyễn Doãn Tú khẳng định: Suốt 58 năm qua, đặc biệt là sau khi có Nghị quyết Trung ương 4 khóa VII về chính sách DS-KHHGĐ, với sự nỗ lực của toàn Đảng, toàn dân, công tác dân số đã đạt được những kết quả quan trọng. Tốc độ gia tăng quy mô dân số quá nhanh đã được không chế thành công, đạt mức sinh thay thế sớm 10 năm so với mục tiêu Nghị quyết Trung ương 4 khóa VII đề ra và tiếp tục được duy trì cho đến nay, hạn chế tăng thêm hàng chục triệu người. Cơ cấu dân số chuyển dịch theo hướng tích cực. Phân bố dân số hợp lý hơn, gắn với quá trình đô thị hóa, công nghiệp hóa và yêu cầu đảm bảo quốc phòng, an ninh của đất nước.

Dân số trong độ tuổi lao động tăng mạnh, đưa nước ta bước vào thời kỳ dân số vàng từ năm 2007 với dân số trong độ tuổi lao động chiếm khoảng 70% dân số. Giai đoạn dân số vàng phụ thuộc vào nhiều yếu tố, dự kiến sẽ kéo dài khoảng 30 năm đến 40 năm, tối đa là 45 năm, cơ hội để chúng ta phát triển kinh tế. Chất lượng dân số được cải thiện về nhiều mặt. Tuổi thọ trung bình của người dân tăng nhanh, đạt 73,5 tuổi, cao hơn nhiều nước có cùng mức thu nhập bình quân đầu người.

Số năm sống trung bình sau khi đạt 60 tuổi của người Việt Nam đã tương đương nhiều nước châu Âu. Tình trạng suy dinh dưỡng, tử vong bà mẹ, trẻ em giảm mạnh. Tỷ lệ suy dinh dưỡng và tỷ suất tử vong trẻ em đã giảm 2/3; tỷ số tử vong mẹ giảm 3/4 so với năm 1990. Mạng lưới tầm soát, chẩn đoán trước sinh và sơ sinh đã từng bước được triển khai ở tất cả các tỉnh, thành phố. Đến nay, 25% bà mẹ mang thai và 35% trẻ sơ sinh được tầm soát, chẩn đoán, can thiệp và điều trị sớm một số bệnh, tật.

Những thành tựu trên của công tác dân số đã góp phần quan trọng vào sự phát triển kinh tế, xã hội của đất nước và nâng cao chất lượng cuộc sống của nhân dân, đưa Việt Nam ra khỏi danh sách các nước nghèo, đứng vào hàng ngũ những nước có thu nhập trung bình. Đồng thời đây cũng là ghi nhận sự cố gắng, nỗ lực của những người làm công tác dân số cũng như sự nhiệt tình hưởng ứng của toàn xã hội.

“Tuy nhiên, mặc dù đã đạt được nhiều thành tích quan trọng, đóng góp tích cực vào sự phát triển chung của đất nước, song công tác dân số đang gặp nhiều khó khăn, thách thức lớn. Từ việc chỉ tập trung giải quyết vấn đề kế hoạch hóa gia đình để ổn định quy mô dân số, nay công tác dân số phải đẩy mạnh việc giải quyết toàn diện các vấn đề cả về quy mô, cơ cấu, phân bố, nhất là nâng cao chất lượng dân số và đặt trong mối quan hệ tác động qua lại với phát triển kinh tế - xã hội, đảm bảo quốc phòng an ninh. Các thách thức mới đang đặt ra với ngành Dân số là rất lớn” - Tổng cục trưởng Nguyễn Doãn Tú nêu.

Theo lãnh đạo Tổng cục Dân số - Kế hoạch hóa gia đình, mất cân bằng giới tính khi sinh ở nước ta đã ở mức nghiêm trọng. Lợi thế của dân số vàng chưa được khai thác hiệu quả, chưa có giải pháp đồng bộ. Tốc độ già hóa dân số nhanh nhưng chưa có hệ thống giải pháp thích ứng với già hóa dân số. Chất lượng dân số còn nhiều hạn chế, chưa đáp ứng yêu cầu của sự nghiệp công nghiệp hóa, hiện đại hóa đất nước. Công tác truyền thông, giáo dục về dân số ở một số khu vực, nhóm đối tượng hiệu quả chưa cao, vai trò nhà trường còn hạn chế. Một số cơ chế, chính sách về dân số chậm đổi mới. Chưa nhiều chính sách tác động đến các lĩnh vực khác như kiểm soát mất cân bằng giới tính khi sinh, nâng cao chất lượng dân số, tận dụng lợi thế cơ cấu dân số vàng và thích ứng với già hóa dân số. Tổ chức bộ máy thiếu ổn định, chế độ đãi ngộ còn thấp. Nguồn lực đầu tư cho công tác dân số còn thấp, chưa tương xứng với yêu cầu, nhiệm vụ mới...

Để giải quyết những thách thức trên, tại Hội nghị Trung ương 6 khóa XII, Đảng ta đã ban hành Nghị quyết số 21-NQ/TW về công tác dân số trong tình hình mới, coi "Dân số là yếu tố quan trọng hàng đầu của sự nghiệp xây dựng và bảo vệ tổ quốc; công tác dân số là nhiệm vụ chiến lược vừa cấp thiết, vừa lâu dài". Nghị quyết cũng đã xác định các vấn đề trọng tâm ưu tiên của công tác dân số trong tình hình mới.

Mới đây, Thủ tướng Chính phủ ban hành Quyết định số 1679/QĐ-TTg phê duyệt Chiến lược Dân số Việt Nam đến năm 2030 với quan điểm chỉ đạo: Quán triệt sâu sắc và triển khai đầy đủ Nghị quyết số 21-NQ/TW ngày 25/10/2017 của Hội nghị Trung ương 6 khóa XII về Công tác dân số trong tình hình mới. Tập trung mọi nỗ lực chuyển trọng tâm chính sách dân số từ kế hoạch hóa gia đình sang thực hiện và đạt được các mục tiêu toàn diện cả về quy mô, cơ cấu, phân bố, đặc biệt là chất lượng dân số và được đặt trong mối quan hệ hữu cơ với các yếu tố kinh tế, xã hội, quốc phòng, an ninh.

Đây sẽ là kim chỉ nam cho ngành Dân số trong giai đoạn mới. Hy vọng sẽ có những kết quả tốt từ các nhiệm vụ và giải pháp của Chiến lược, sự quan tâm của Đảng và Nhà nước và các bộ, ban, ngành đoàn thể và toàn xã hội trong thời gian tới.

(Ảnh minh họa)

Phát biểu chỉ đạo tại Lễ phát động, Phó Thủ tướng Chính phủ Vũ Đức Đam khẳng định: So với Chiến lược Dân số và Sức khỏe sinh sản Việt Nam giai đoạn 2011-2020, Chiến lược Dân số lần này không còn cái "đuôi" sức khỏe sinh sản, mà là Chiến lược Dân số Việt Nam đến năm 2030.

Điều này thể hiện sự thay đổi rất căn bản từ Nghị quyết 21-NQ/TW đến tất cả các văn bản sau này. Đó là công tác dân số không chỉ đơn giản như ngày xưa là kế hoạch hóa gia đình, nhưng cũng không đơn giản là vấn đề sức khỏe bà mẹ và trẻ em hay vấn đề sức khỏe của mọi người dân mà vấn đề Dân số và Phát triển hiện nay bao trùm hơn rất nhiều.

Phó Thủ tướng lưu ý, "Hiện nay nhận thức của các cấp chính quyền, của cộng đồng xã hội về công tác dân số chưa thật sự sâu sắc. Chính vì vậy, nhiệm vụ quan trọng nhất thời gian tới là làm sao để các cấp ủy, chính quyền phải nhận thức được về công tác dân số. Khi đã có nhận thức, người ta sẽ cố gắng bằng mọi cách để làm tốt nhất và mang lại hiệu quả".

Duy Phong