Theo các chuyên gia, chiến lược “kinh tế xanh” đã trở thành bước ngoặt
cho tiến trình khôi phục và phát triển kinh tế toàn cầu và cũng là động
lực mới cho việc thúc đẩy kinh tế toàn cầu bền vững.
Tình trạng nóng lên của Trái Đất và biến đổi khí hậu diễn ra trong thời
gian qua được coi là mối hiểm họa đe dọa sự tồn tại của đời sống con
người, trở thành vấn đề thu hút sự quan tâm lớn của cộng đồng thế giới.
Sự gia tăng nhanh chóng trong việc sử dụng các nhiên liệu hóa thạch kể
từ khi cuộc cách mạng công nghiệp bắt đầu, đã làm tăng nhiệt độ trên bề
mặt Trái Đất.
Hiện thời, theo nhận định của các chuyên gia, chiến lược “kinh tế xanh”
đã trở thành bước ngoặt cho tiến trình khôi phục và phát triển kinh tế
toàn cầu và cũng là động lực mới cho việc thúc đẩy kinh tế toàn cầu tăng
bền vững. Theo nhận định của Liên hợp quốc, chính sách nền kinh tế sạch
còn là con đường phát triển cần thiết của kinh tế toàn cầu trong tương
lai.
Tiền đề cho phát triển
Nền “kinh tế xanh” là nền kinh tế mà chính sách phát triển dựa vào các
tiêu chí: định hướng là thị trường, nền tảng là các nền kinh tế truyền
thống, mục tiêu là sự hòa hợp của kinh tế và môi trường. Động lực mới
của nền “kinh tế xanh” là bảo vệ môi trường, phát triển công nghệ sản
xuất sạch và năng lượng sạch, nhanh chóng đạt được mức tăng trưởng kinh
tế bền vững.
Bài học phát triển kinh tế xanh của các quốc gia cho thấy hiện có một số
cách tiếp cận để thúc đẩy tăng trưởng xanh, như cách tiếp theo từng khu
vực của nền kinh tế hay cách tiếp cận liên ngành xuyên suốt các lĩnh
vực. Chẳng hạn như sử dụng hiệu quả tài nguyên, sản xuất và tiêu dùng
bền vững...
Dù vậy, bằng bất kỳ cách tiếp cận nào, nội dung của tăng trưởng xanh chủ
yếu bao gồm các vấn đề sản xuất và tiêu dùng bền vững; giảm phát thải
khí gây hiệu ứng nhà kính và thích ứng với biến đổi khí hậu; xanh hóa
các hoạt động sản xuất kinh doanh thông qua phát triển công nghệ xanh,
phát triển các ngành công nghiệp cao, sử dụng ít tài nguyên, áp dụng các
biện pháp sản xuất sạch; xây dựng cơ sở hạ tầng bền vững; bảo vệ, khai
thác và sử dụng hiệu quả tài nguyên; cải tổ và áp dụng các công cụ kinh
tế; xây dựng và thực hiện các chỉ số sinh thái.
Ngoài ra, thực tiễn tại các nước cũng cho thấy rằng việc thúc đẩy tăng
trưởng xanh hay quá trình chuyển đổi sang nền kinh tế xanh tạo ra tiềm
năng to lớn để đạt được phát triển bền vững và giảm đói nghèo với tốc độ
chưa từng thấy đối với tất cả các quốc gia.
Tăng trưởng xanh là giải pháp để thế giới vượt qua các thách thức nghiêm
trọng của suy thoái kinh tế, bùng nổ dân số, tài nguyên thiên nhiên cạn
kiệt, đa dạng sinh học suy giảm, ô nhiễm môi trường và biến đổi khí
hậu. Trong bối cảnh các quốc gia đang ngày càng phụ thuộc lẫn nhau, mô
hình tăng trưởng xanh, bền vững là mô hình được các quốc gia mong đợi.
Sự thành công cần có sự can thiệp chủ động của chính phủ để xây dựng
khung thể chế và pháp lý bền vững cho tăng trưởng xanh, giới thiệu những
chính sách, kế hoạch điều tiết thống nhất, thúc đẩy sự thay đổi trong
thực tế. Ngoài ra, sự can thiệp của chính phủ có thể tối đa hóa sức mạnh
và ảnh hưởng của thị trường đối với tăng trưởng xanh, có một hệ thống
khuyến khích phù hợp với sự tham gia của khu vực tư nhân.
Muốn chiến lược tăng trưởng xanh thành công, giải pháp toàn diện sẽ giúp
chia sẻ tầm nhìn và làm rõ những mục tiêu trung đến dài hạn về tăng
trưởng xanh, có thể tư vấn và hợp tác, thuyết phục các bên và thúc đẩy
sự phối hợp hiệu quả giữa các bộ, ngành đối với các địa phương liên
quan. Còn sự chủ động tham gia của cộng đồng sẽ tạo một nền tảng bền
vững cho tăng trưởng xanh. Vì vậy, các nước cần có những chính sách thể
hiện rõ các hành động có sự tham gia của cộng đồng, gia tăng ý thức cộng
đồng với tăng trưởng xanh, nhằm thay đổi hành vi của cộng đồng.
Xu thế tất yếu
Mỹ là một trong những nước đi đầu thế giới về thực hiện chính sách “kinh
tế xanh," tiếp tục thúc đẩy kinh tế tăng trưởng. Trong thời gian qua,
chính quyền Mỹ đã thực hiện các chính sách mới nhằm chấn hưng nền kinh
tế như phát triển năng lượng, phát triển kinh tế xanh, thực hiện chính
sách tiết kiệm năng lượng, giảm bớt ô nhiễm môi trường và thực hiện
chính sách tái tạo năng lượng.
Trong chiến lược tiết kiệm năng lượng, Chính phủ Mỹ đặt mục tiêu đến năm
2025, các nguồn năng lượng tái tạo sẽ chiếm khoảng 25% lượng phát điện,
nhu cầu điện trung bình sẽ giảm 15% và đến năm 2030. Nhằm đạt được các
mục tiêu này, Chính phủ Mỹ đã thành lập Cơ quan Triển khai Năng lượng
Sạch (CEDA) thuộc Bộ Năng lượng Mỹ có chức năng như một “ngân hàng
xanh," để huy động và giải ngân vốn đầu tư cho các chương trình năng
lượng sạch.
Bên cạnh đó, Chính phủ Mỹ cũng đã triển khai đạo luật chống biến đổi khí
hậu với mục tiêu giảm khí thải nhà kính khoảng 17% vào năm 2020 so với
năm 2005 và áp dụng hạn ngạch khí thải và cho phép các doanh nghiệp xả
khí thải thấp hơn hạn ngạch có thể bán phần hạn mức khí thải không dùng
hết cho các công ty khác. Ngoài ra, Chính phủ Mỹ đã thông qua một loạt
tiêu chuẩn mới về khí thải như yêu cầu các công ty sản xuất ô tô chuyển
sang các mẫu xe kết hợp sử dụng cả điện và xăng dầu, cùng với việc cải
tiến các động cơ để tiết kiệm nhiên liệu.
Trong khi đó, Liên minh châu Âu (EU) có đề ra mục tiêu đến năm 2020 sẽ
tăng tỷ trọng sử dụng năng lượng tái tạo từ 8,5% hiện nay lên 20% và
giảm mạnh lượng khí thải. Để đạt mục tiêu này, các nước EU áp dụng chế
độ cấp hạn ngạch khí thải cho các ngành công nghiệp. Theo đó, đến 2020
tất cả doanh nghiệp hoạt động trong lĩnh vực công nghiệp đều phải mua
giấy phép hạn ngạch khí thải trừ một số ngành như luyện kim, ximăng, hóa
chất.
Tại châu Á, Hàn Quốc là nước phụ thuộc nhiều vào nhiên liệu hóa thạch
nhập khẩu để đáp ứng nhu cầu trong nước, đồng thời cũng phải đối mặt với
vấn đề thiếu nước sạch trong thời gian dài, nhất là trong điều kiện tác
động của tình trạng biến đổi khí hậu. Tuy vậy, khi khủng hoảng tài
chính toàn cầu xảy ra, Hàn Quốc đã kết hợp giải quyết khó khăn về kinh
tế với gói kích thích quan trọng cho tăng trưởng xanh và thu được nhiều
thành tựu.
Tháng 9/2008, Chiến lược Thực hiện tăng trưởng xanh được Hội đồng quốc
vụ thông qua. Để cụ thể hóa, Hàn Quốc đã tiến hành một loạt các hành
động mang tính chiến lược. Bao gồm, gói kích cầu “Hiệp định tăng trưởng
xanh mới”, “Kế hoạch Nghiên cứu và phát triển toàn diện về công nghệ
xanh”. Luật khung về tăng trưởng xanh cũng được chính phủ công bố thi
hành vào tháng 1/2010.
Đến năm 2011, Chính phủ Hàn Quốc đã tập trung vào nâng cao những hệ
thống này thông qua việc ban hành luật nhằm hạn chế khí thải gây hiệu
ứng nhà kính và phát triển quản lý năng lượng nhằm chuyển giao cơ cấu
kinh tế xã hội theo hướng khí thải có carbon thấp. Như vậy, hệ thống
chính sách về tăng trưởng xanh của Hàn Quốc được xây dựng từ chiến lược
vĩ mô đến các chính sách theo từng ngành, từng giai đoạn năm năm với các
nội dung nhất quán, cụ thể và khả thi. Với chính sách tăng trưởng xanh
này, Hàn Quốc dự kiến sẽ trở thành một trong “bảy cường quốc kinh tế
xanh” vào năm 2020 và một trong năm cường quốc kinh tế xanh của thế giới
vào năm 2050.
Những thành quả thiết thực về kinh tế thu được bước đầu đã cho thấy
chính sách tăng trưởng xanh của Hàn Quốc mang tính khả thi, mang lại hy
vọng về một động lực tăng trưởng mới cho quốc gia này cũng như hợp tác
quốc tế về tăng trưởng xanh./.
(TTXVN)