1. Thực hiện Nghị định số 32/CP, ngày 22/2/1973 của Hội đồng Chính phủ về sửa đổi tổ chức bộ máy Bộ Công an và chuyển giao tổ chức nhiệm vụ bảo vệ nội địa của Công an nhân dân vũ trang sang lực lượng Cảnh sát nhân dân, ngày 6/1/1974, Bộ trưởng Công an ra Quyết định số 33-CA/QÐ và Thông tư số 03/TT/TC, ngày 7/1/1974 quy định nhiệm vụ, quyền hạn và tổ chức lực lượng Cảnh sát bảo vệ (trong đó có Cảnh sát cơ động) từ Trung ương đến địa phương. Theo đó, ở Bộ có Cục Cảnh sát bảo vệ (CSBV); ở các sở, ty Công an có Phòng CSBV và các đội trực thuộc các Phòng. Ngày 15/4/1974, Bộ Công an đã tổ chức trọng thể lễ thành lập Cục Cảnh sát bảo vệ.

Thành lập trong bối cảnh toàn Ðảng, toàn dân và toàn quân ta đang dành toàn bộ sức lực, trí tuệ tập trung cho hai nhiệm vụ chiến lược là: Thực hiện cách mạng xã hội chủ nghĩa ở miền bắc và kháng chiến chống Mỹ, cứu nước để hoàn thành cách mạng dân tộc dân chủ nhân dân ở miền nam, tiến tới hòa bình, thống nhất đất nước.

Thời kỳ này, lực lượng Cảnh sát cơ động (CSCÐ) luôn kề vai sát cánh với các lực lượng vũ trang và quần chúng nhân dân, giữ vững an ninh trật tự (ANTT) của đất nước, bảo vệ tuyệt đối an toàn các cơ quan đầu não của Ðảng, Nhà nước; trấn áp vụ bạo loạn gây rối do một số phần tử xấu trong thương binh gây ra tại Ninh Bình; trực tiếp chiến đấu, đánh sâu vào vùng tạm chiến, phá tề, trừ gian, diệt ác, giành thắng lợi trên mặt trận giữ gìn ANTT; tham gia tiếp quản miền nam sau giải phóng; tổ chức lực lượng truy quét tàn quân ngụy còn lẩn trốn, bọn tội phạm hình sự, trộm cắp, đấu tranh khám phá các tổ chức phản động, chống phá, mưu đồ "phục quốc".

Phối hợp với các lực lượng nghiệp vụ trong công an nhân dân (CAND) chuẩn bị địa điểm, xây dựng kế hoạch bảo vệ các đồng chí lãnh đạo Ðảng và Nhà nước ở miền nam; đóng góp quan trọng bảo vệ thành công ngày hội mừng chiến thắng trong cả nước (ngày 15/5/1975). Ðồng chí Nguyễn Văn Ràng là tấm gương đầu tiên của lực lượng CSCÐ đã anh dũng hy sinh, để bảo vệ thành quả của cách mạng, bảo vệ cuộc sống bình yên của nhân dân sau ngày giải phóng.

Tổng duyệt phục vụ Lễ kỷ niệm 50 năm Ngày truyền thống lực lượng CSCĐ (15/4/1974 - 15/4/2024) và đón nhận danh hiệu Anh hùng LLVT nhân dân lần thứ hai của Bộ Tư lệnh CSCĐ. (Nguồn: bocongan.gov.vn)

2. Ðất nước thống nhất và bước vào thời kỳ tiến hành cách mạng xã hội chủ nghĩa trên phạm vi cả nước. Cùng với những hậu quả nặng nề của 30 năm chiến tranh (1945-1975), cách mạng nước ta đứng trước những thách thức không nhỏ, trong đó có những nguy cơ đe dọa an ninh quốc gia, trật tự an toàn xã hội (TTATXH).

Xác định rõ "Công an thì phải đánh địch thường xuyên, lúc chiến tranh có việc, lúc hòa bình lại càng nhiều việc", lực lượng CSCÐ tiếp tục được xác định là lực lượng vũ trang tin cậy, sắc bén, là "lá chắn thép" của Ðảng, Nhà nước, là nòng cốt trong cuộc đấu tranh bảo vệ an ninh, trật tự.

Trong giai đoạn này, lực lượng CSCÐ đã tăng cường cho Công an Lạng Sơn tham gia cuộc chiến đấu bảo vệ biên giới phía bắc; phối hợp cùng lực lượng an ninh bắt sống, tiêu diệt bọn biệt kích, gián điệp xâm nhập lãnh thổ nước ta (chuyên án CM12); khám phá truy quét bọn phản động Fulrô.

Trong cuộc chiến đấu đó đã có nhiều cán bộ chiến sĩ (CBCS) dũng cảm chiến đấu và hy sinh anh dũng như: Hoàng Văn Trai, Triệu Văn Phong, Hoàng Văn Tấm, Hoàng Văn Liên, Phạm Tiến Dũng, Lưu Thế Hà..., những tấm gương đó đã đem sức trẻ, tuổi thanh xuân và máu của mình tô thắm thêm màu cờ Tổ quốc và truyền thống của lực lượng CAND.

Trong giai đoạn thực hiện sự nghiệp đổi mới và xây dựng đất nước quá độ lên chủ nghĩa xã hội, lợi dụng tình hình kinh tế, xã hội của nước ta gặp khó khăn, được sự tiếp sức của các thế lực thù địch từ bên ngoài, bọn phản động, đối tượng bất mãn trong nước tăng cường hoạt động chống phá cách mạng, nhất là trong vùng đồng bào dân tộc, tôn giáo, nông thôn... nhằm gây mâu thuẫn trong nhân dân.

Lực lượng CSCÐ đã tham mưu cho Ðảng ủy Công an Trung ương, lãnh đạo Bộ Công an và trực tiếp tham gia giải quyết dứt điểm các điểm nóng về ANTT, an ninh nông thôn, các tụ điểm phức tạp về tội phạm hình sự và tệ nạn xã hội như: Vụ tụ tập đông người, gây rối ANTT tại Thái Bình (1997), Nam Ðịnh (2002); vụ chống đối quyết liệt của một số học sinh Trường trung học Phật giáo Baly Chùa Nước Mặn-Sóc Trăng (2006), vụ lợi dụng tôn giáo gây rối ANTT tại 178 Nguyễn Lương Bằng, 42 Nhà Chung, Hà Nội và TP Ðồng Hới, Quảng Bình; các vụ khiếu kiện đông người, bức xúc tại Phú Yên, Bình Thuận, Hưng Yên, Hải Dương, Ðồng Nai…

Các đợt ra quân bắt, khám xét hàng trăm đối tượng đặc biệt nguy hiểm trong các tổ chức tội phạm hoạt động theo kiểu "xã hội đen", như: Khánh trắng ở Hà Nội, Trương Văn Cam ở Thành phố Hồ Chí Minh; bắt và dẫn tội phạm trong các chuyên án ma túy lớn do Nguyễn Văn Tám, Hà Tý Tồ, Phạm Bá Dìn, Trịnh Nguyên Thủy cầm đầu, xóa các tụ điểm phức tạp về ma túy như ở Cầu Kho, Quận 1, Thành phố Hồ Chí Minh; vũ trường Newcentury Hà Nội; các tụ điểm đánh bạc với quy mô lớn liên tỉnh ở Thạch Thất (Hà Tây trước đây); Thành phố Hồ Chí Minh, Vũng Tàu...

Tham gia giải cứu con tin tại Mê Linh, Vĩnh Phúc. Ðặc biệt là, đã thực hiện tốt nhiệm vụ trấn áp, giải tán biểu tình, gây rối, bạo loạn chính trị đòi thành lập "nhà nước Ðề ga độc lập" tại một số tỉnh Tây Nguyên vào tháng 2/2001 và tháng 4/2004; tăng cường lực lượng phá tan đường dây buôn lậu xuyên quốc gia tại Hang Dơi, Lạng Sơn; tham gia chữa cháy rừng U Minh tại Kiên Giang; cứu hộ, cứu nạn vụ sập 2 nhịp dẫn cầu Cần Thơ năm 2007; hỗ trợ nhân dân phòng chống, khắc phục hậu quả bão lũ, thiên tai tại Quảng Ninh, Ðà Nẵng, Bến Tre, Trà Vinh, Vĩnh Long, Tiền Giang.

Đại tướng Tô Lâm, Uỷ viên Bộ Chính trị, Bộ trưởng Bộ Công an tặng quà động viên các chiến sĩ tham gia Tổng duyệt phục vụ Lễ kỷ niệm 50 năm Ngày truyền thống lực lượng CSCĐ (15/4/1974 - 15/4/2024) và đón nhận danh hiệu Anh hùng LLVT nhân dân lần thứ hai của Bộ Tư lệnh CSCĐ. (Nguồn: bocongan.gov.vn)

3. Thực hiện Nghị định số 77/2009/NÐ-CP, ngày 15/9/2009 của Chính phủ quy định chức năng, nhiệm vụ, quyền hạn và tổ chức bộ máy của Bộ Công an, ngày 11/12/2009, Bộ trưởng Công an đã ký, ban hành Quyết định số 4058/QÐ-BCA quy định chức năng, nhiệm vụ, quyền hạn tổ chức bộ máy của Bộ Tư lệnh CSCÐ. Theo Quyết định này, Bộ Tư lệnh CSCÐ (số hiệu K20) là đơn vị trực thuộc Bộ trưởng, được thành lập trên cơ sở các đơn vị CSCÐ, cảnh sát đặc nhiệm tách ra từ Cục Cảnh sát bảo vệ và Hỗ trợ tư pháp.

Tháng 12/2013, Ủy ban Thường vụ Quốc hội ban hành Pháp lệnh CSCÐ và đến năm 2014, Bộ trưởng Công an ký ban hành Quyết định số 4188 quy định chức năng, nhiệm vụ, quyền hạn và tổ chức bộ máy của Bộ Tư lệnh CSCÐ; chuyển giao nhiệm vụ và tổ chức của Cục Cảnh sát bảo vệ, Cục quản lý huấn luyện và sử dụng chó nghiệp vụ thuộc Tổng cục Cảnh sát quản lý hành chính về TTATXH sang Bộ Tư lệnh CSCÐ.

Năm 2018 theo Nghị định số 01/NÐ-CP của Chính phủ quy định chức năng, nhiệm vụ, quyền hạn và cơ cấu tổ chức của Bộ Công an, Bộ trưởng Công an đã ký, ban hành Quyết định số 4002, quy định chức năng, nhiệm vụ, quyền hạn và tổ chức bộ máy của Bộ Tư lệnh CSCÐ (số hiệu K02), là đơn vị nòng cốt thực hiện biện pháp vũ trang bảo vệ an ninh, giữ gìn TTATXH trên toàn quốc.

Ðặc biệt, tháng 3/2021, Thủ tướng Chính phủ đã ban hành Quyết định phê duyệt Ðề án "Hiện đại hóa lực lượng Cảnh sát cơ động đến năm 2025, tầm nhìn 2030"; năm 2023, Bộ Công an đã quyết định thành lập các đơn vị mang tính đặc thù, thể hiện tính cơ động, vũ trang, chiến đấu cao như lực lượng Kỵ binh, Trung đoàn Không quân CAND...

Tháng 1/2024, theo Quyết định 268 của Bộ Công an về tổ chức bộ máy của Bộ Tư lệnh CSCÐ được kiện toàn theo hướng chuyên sâu, tập trung thống nhất, đảm bảo đầy đủ và phân định rõ ràng, rành mạch; các đơn vị trực thuộc Bộ Tư lệnh và CSCÐ công an các địa phương bố trí theo các vùng chiến lược, các địa bàn trọng yếu, tạo nên thế trận an ninh vững chắc, đảm bảo tính cơ động, tiếp ứng nhanh khi có tình huống xảy ra. Ðây là minh chứng cho sự chuyển mình ngày càng chính quy, tinh nhuệ, hiện đại, đáp ứng yêu cầu nhiệm vụ được giao của lực lượng CSCÐ.

Song song với nhiệm vụ củng cố kiện toàn tổ chức bộ máy và xây dựng lực lượng, Bộ Tư lệnh CSCÐ đã chủ động nghiên cứu, tham mưu đề xuất Ðảng, Chính phủ, Ðảng ủy Công an Trung ương và lãnh đạo Bộ Công an những vấn đề cần thiết, cấp bách về chức năng, nhiệm vụ, trang bị phương tiện vũ khí, công cụ hỗ trợ, chế độ chính sách.

Ðiển hình là, tăng cường CBCS hỗ trợ truy bắt các đối tượng cầm đầu tổ chức phản động lợi dụng "Tà đạo Hà Mòn" để tuyên truyền kích động chống phá Nhà nước; tấn công, truy tìm, bắt giữ nhiều đối tượng đòi thành lập "Vương quốc Mông" tại Mường Nhé, Ðiện Biên; tham gia triệt phá băng nhóm tội phạm liên tỉnh Tuyên Quang, Phú Thọ, Hà Nội. Tăng cường lực lượng giải quyết các điểm nóng về khiếu kiện đất đai tại chùa Bái Ðính (Ninh Bình), Văn Giang (Hưng Yên), vụ lợi dụng tôn giáo biểu tình bất hợp pháp tại Nghi Lộc và Diễn Châu, Nghệ An; vụ lợi dụng Trung Quốc hạ đặt trái phép giàn khoan Hải Dương-981 để kích động, biểu tình, đập phá, cướp tài sản tại các khu công nghiệp tại Bình Dương, Ðồng Nai, Thành phố Hồ Chí Minh và Hà Tĩnh... Ðặc biệt, gần đây nhất, tháng 6/2023 đã huy động lực lượng phối hợp với Công an tỉnh Ðắk Lắk kịp thời truy xét, bắt giữ nhóm đối tượng khủng bố tấn công trụ sở xã Ea Tiêu và Ea Ktur, huyện Cư Kuin, tỉnh Ðắk Lắk... và các chuyên án đấu tranh, trấn áp tội phạm ma túy, càng khẳng định trí tuệ, bản lĩnh, sự hy sinh, trách nhiệm trước Ðảng, Nhà nước và nhân dân của lực lượng CSCÐ.

Ðồng thời đã triển khai thực hiện nghiêm túc có hiệu quả các đợt cao điểm tấn công, trấn áp tội phạm chủ động khảo sát nắm tình hình, xây dựng phương án, kịp thời tham mưu lãnh đạo Bộ điều động nhiều lượt CBCS hỗ trợ các đơn vị nghiệp vụ của Bộ và Công an các địa phương tham gia đấu tranh triệt phá các chuyên án khai thác cát, sỏi trái phép tại Ðồng Nai, Bến Tre; bắt giữ các đối tượng nguy hiểm theo Quyết định của Tòa án nhân dân tối cao.

Triển khai kế hoạch, phương án tăng cường lực lượng hỗ trợ Công an tỉnh Sơn La triệt phá tụ điểm ma túy tại bản Tà Dê, xã Lóng Luông, huyện Vân Hồ, Sơn La; tổ chức bảo vệ tuyệt đối an toàn các mục tiêu quan trọng của Ðảng và Nhà nước; huy động hàng nghìn lượt CBCS áp tải, bảo vệ vận chuyển hàng đặc biệt của Chính phủ đến các tỉnh thành trong cả nước đảm bảo tuyệt đối an toàn; phối hợp với các lực lượng tham gia bảo vệ an toàn các kỳ họp của Ðảng, Quốc hội, các sự kiện chính trị, văn hóa xã hội quan trọng, các đoàn nguyên thủ, khách quốc tế đến thăm và làm việc tại Việt Nam… được lãnh đạo Ðảng, Nhà nước, nhân dân khen ngợi, bạn bè quốc tế đánh giá cao.

Trải qua 50 năm, lực lượng CSCÐ luôn chiến đấu, xây dựng và phát triển, đã và sẽ tiếp bước xứng đáng truyền thống vẻ vang của các thế hệ đi trước, nguyện một lòng tận trung với Ðảng, tận hiếu với dân, kiên quyết, mưu trí, dũng cảm sẵn sàng chủ động ra quân nhanh, trấn áp mạnh, đập tan mọi âm mưu phá hoại của các thế lực thù địch, bọn phản động, các loại tội phạm và các hành vi vi phạm pháp luật, giữ vững an ninh chính trị và TTATXH, phục vụ đắc lực sự nghiệp đổi mới, đẩy mạnh công nghiệp hóa, hiện đại hóa, phát triển và hội nhập trong tình hình mới./.

Ðại tướng, GS. TS. TÔ LÂM
Ủy viên Bộ Chính trị, Bộ trưởng Công an