Theo báo cáo của BHXH Việt Nam, tính đến ngày 06/9/2021, cả nước có 14.844.857 người tham gia BHXH (đạt 29,82% lực lượng lao động) và đạt 83,89% kế hoạch BHXH Việt Nam. Trong đó, BHXH bắt buộc được có 13.662.083 người tham gia; BHXH tự nguyện có 1.182.774 người tham gia và BHYT có 85.243.768 người tham gia, đạt 87,33% dân số tham gia BHYT. Đáng chú ý, có 16 BHXH tỉnh có số đối tượng tham gia BHXH bắt buộc tăng so với cuối năm 2020; 33 BHXH tỉnh có số người tham gia BHXH tự nguyện tăng; 11 BHXH tỉnh có số người tham gia BHYT tỉnh tăng so với cuối năm 2020; đặc biệt có 9 tỉnh số người tham gia BHXH, BHYT, BH thất nghiệp tăng so với năm 2020 là Hà Nam, Hà Tĩnh, Hải Dương, Hải Phòng, Hưng Yên, Vĩnh Phúc, Nam Định, Thái Bình và Thanh Hoá.
Trong bối cảnh đại dịch Covid-19 diễn biến phức tạp khiến nhiều DN lao đao, tỷ lệ NLĐ thất nghiệp gia tăng, thì chính sách BH thất nghiệp đã trở thành “điểm tựa” giúp bảo đảm phần nào đời sống của một bộ phận NLĐ thất nghiệp và gia đình, góp phần ổn định kinh tế xã hội đất nước. Riêng trong tháng 8/2021, BHXH các địa phương đã phối hợp với ngành LĐ-TB&XH giải quyết cho 61.914 người hưởng BH thất nghiệp, trong đó có 61.215 người hưởng trợ cấp thất nghiệp và 699 người hưởng chế độ học nghề. Tính chung 8 tháng năm 2021, cả nước đã giải quyết cho 483.411 người hưởng BH thất nghiệp. Ngoài ra, cơ quan BHXH đã chi cho hơn 7,2 triệu lượt người đi KCB BHYT.
Cũng theo đánh giá của BHXH Việt Nam, ngành BHXH đã phối hợp, thống nhất với Bộ LĐ-TB&XH về chỉ tiêu phát triển người tham gia BHXH, BH thất nghiệp giai đoạn 2021- 2025. Tham gia, phối hợp với Bộ Y tế tổng kết, đánh giá kết quả thực hiện Quyết định số 1167/QĐTTg và đề xuất, trình Thủ tướng Chính phủ quyết định giao chỉ tiêu bao phủ BHYT giai đoạn 2021- 2025. Đồng thời, tham gia với Ủy ban Dân tộc báo cáo, đề xuất trình Thủ tướng Chính phủ cho phép tiếp tục hỗ trợ từ NSNN để đóng BHYT cho 2,6 triệu đồng bào DTTS (không còn thuộc đối tượng được NSNN hỗ trợ đóng sau khi triển khai Quyết định 861/QĐ-TTg).
Cùng với đó, BHXH Việt Nam đã xây dựng Kế hoạch triển khai thực hiện công tác thu, phát triển người tham gia; phương án tổ chức thực hiện công tác thu, phát triển người tham gia BHXH, BHYT, BH thất nghiệp 4 tháng cuối năm 2021. Đồng thời, chỉ đạo BHXH các địa phương rà soát, điều tra, khai thác dữ liệu cơ quan Thuế cung cấp theo các quy định mới của BHXH Việt Nam; hướng dẫn, hỗ trợ người dân đóng BHXH tự nguyện, BHYT hộ gia đình trong thời gian dịch bệnh Covid-19…
Thách thức trong thực hiện chính sách
Việc giải quyết chế độ, chính sách BHXH giữa một số cơ quan BHXH địa phương còn chưa có sự thống nhất, gây ra những thắc mắc, kiến nghị của người lao động. Tình trạng NLĐ mượn hồ sơ tư pháp của người khác để đi làm vẫn đang diễn biến phức tạp, phát sinh những hệ lụy trong công tác tổ chức thực hiện chế độ, chính sách. Việc thanh toán chi phí KCB BHYT liên quan đến dịch Covid-19 vẫn còn phát sinh một số khó khăn, vướng mắc. Tình trạng chi vượt dự toán, lạm dụng, trục lợi quỹ BHYT tại một số địa phương vẫn chưa được kiểm soát toàn diện, đầy đủ, nhất là đối với một số cơ sở KCB tư nhân; việc xử lý, phản hồi các thông tin cảnh báo trên Hệ thống thông tin giám định BHYT điện tử của một số cơ quan BHXH, cơ sở KCB chưa nghiêm túc, kịp thời, hiệu quả.
Cùng với đó, do ảnh hưởng của dịch bệnh Covid-19 nên số người tham gia BHXH, BHYT, BH thất nghiệp tiếp tục giảm so với tháng 7/2021 (BHXH, BH thất nghiệp giảm trên 1,16 triệu người) và giảm sâu so với thời điểm hết 2020 (trong đó, BHXH giảm 1,424 triệu người và BHYT giảm 2,762 triệu người). Vì vậy, trong 4 tháng cuối năm 2021, nếu không có những giải pháp sáng tạo, đột phá cùng với sự tập trung, quyết liệt thì ngành BHXH khó hoàn thành các chỉ tiêu, kế hoạch đề ra. Bên cạnh đó, tổng số nợ của toàn Ngành hiện 24.921 tỷ đồng, chiếm tỷ lệ 6,24% so với số phải thu (so với cùng kỳ năm 2020, số tiền nợ tăng 2.593 tỷ đồng, tỷ lệ nợ so với số phải thu tăng 0,94%)…
Lý giải số người tham gia vào hệ thống BHXH giảm, ông Dương Văn Hào- Trưởng ban Quản lý Thu- sổ thẻ cho biết, công tác thu, phát triển đối tượng trong tháng 8/2021 giảm sâu so với tháng trước chủ yếu do ảnh hưởng của dịch bệnh cũng như các chính sách liên quan của nhà nước nhất (do quy định về BHYT và điều chỉnh giảm nghèo). Theo tính toán của ban Thu, nếu dịch bệnh vẫn tiếp tục diễn biến như thế này, ước số lao động giảm năm 2021 khoảng 2,8 triệu người; chấm dứt HĐLĐ hơn 800.000; tạm hoãn 326.000, nghỉ việc không lương 1,4 triệu người và ngừng việc khoảng 314.000 người. Điều này ảnh hưởng lớn đến phát triển đối tượng tham gia BHXH, BHYT, BH thất nghiệp của ngành BHXH Việt Nam. Mặt khác, công tác chỉ đạo điều hành cũng như các giải pháp về phát triển BHXH của BHXH Việt Nam rất cụ thể, nhưng việc triển khai của các địa phương khác nhau; có nhiều địa phương không ảnh hưởng nhều của dịch bệnh song việc chỉ đạo không hiệu quả. “Trong số hơn 1,3 triệu lao động tham gia BHXH giảm thì tập trung tại 19 tỉnh phía Nam chiếm hơn 94% (1,098 triệu lao động) so với lao động giảm, đặc biệt 3 tỉnh chiếm trên 30% so với tổng số lao động tham gia BHXH của cả nước là là TP HCM, Bình Dương, Đồng Nai”- ông Hào khẳng định.
Xây dựng kịch bản để chỉ đạo đúng và trúng
Để hoàn thành các chỉ tiêu thu và phát triển đối tượng tham gia, BHXH Việt Nam yêu cầu các đơn vị BHXH tập trung triển khai đồng bộ, hiệu quả các nhiệm vụ, giải pháp đề ra tại kế hoạch, chương trình hành động của BHXH Việt Nam triển khai các Nghị quyết số 01/NQ-CP, số 02/NQ-CP của Chính phủ; chủ động, bám sát tình hình diễn biến dịch bệnh Covid-19 để xây dựng giải pháp, kịch bản điều hành tổ chức thực hiện nhiệm vụ, ứng phó với dịch bệnh và phấn đấu hoàn thành các chỉ tiêu, kế hoạch về BHXH, BHYT, BH thất nghiệp được giao năm 2021. Đồng thời, triển khai đồng bộ các nhóm giải pháp phát triển người tham gia; đôn đốc thu, giảm nợ, không để phát sinh nợ đóng BHXH, BHYT, BH thất nghiệp trong những tháng cuối năm; phấn đấu 100% HSSV tham gia BHYT. Đặc biệt, tăng cường các hoạt động truyền thông trực tuyến, tập trung trực tiếp vào các nhóm đối tượng có khả năng tham gia BHXH tự nguyện, BHYT hộ gia đình; đẩy mạnh tuyên truyền, quảng bá, hướng dẫn, hỗ trợ đơn vị, doanh nghiệp, người lao động, người dân cài đặt và sử dụng ứng dụng VssID- BHXH số, đảm bảo hoàn thành kế hoạch, chỉ tiêu đề ra.
Phối hợp với các Bộ, ngành xây dựng chương trình, kế hoạch thanh tra, kiểm tra liên ngành năm 2022; tổ chức hoạt động thanh tra chuyên ngành năm 2021 phù hợp với tình hình diễn biễn dịch bệnh Covid-19; tăng cường đẩy mạnh thanh tra, kiểm tra theo hình thức điện tử (khai thác các cơ sở dữ liệu của Ngành, phân tích, đánh giá, đưa ra cảnh báo, đôn đốc; tập trung thanh tra chuyên ngành, kiểm tra đột xuất đối với các đơn vị, doanh nghiệp nợ đóng kéo dài, có dấu hiệu lạm dụng, trục lợi quỹ BHXH, BHYT, BH thất nghiệp).
Tại cuộc họp, lãnh đạo các đơn vị đã tập trung thảo luận những khó khăn trong quá trình thực hiện nhiệm vụ; đồng thời đề xuất giải pháp riêng cho từng lĩnh vực như: Chi trả chi phí KCB BHYT trong việc khám, điều trị cho bệnh nhân Covid-19; tính toán, quản lý dự toán chi năm 2021 và thanh toán định suất theo nhóm chẩn đoán (DRG); giải quyết chế độ, chính sách đối với những trường hợp NLĐ có khó khăn, vướng mắc; xử lý tình trạng lạm dụng, trục lợi quỹ BHXH, BHYT, BH thất nghiệp...
Phát biểu tại cuộc họp, các Phó Tổng Giám đốc BHXH Việt Nam đều nhận định, để đạt hiệu quả cũng như hoàn thành các chỉ tiêu kế hoạch đề ra, các ban, vụ, địa phương cần tận dụng mọi thời cơ, phối hợp tốt với chính quyền, các sở, ngành, đoàn thể vận động người dân tham gia chính sách, nhất là trong thời điểm dịch hiện nay đã cho thấy sự cần thiết của các chính sách an sinh đối với người dân. Bên cạnh đó, các đơn vị, địa phương tập trung hỗ trợ DN, NLĐ trong thời điểm khó khăn hiện nay, tránh tình trạng đứt gãy thị trường lao động gây tác động rất lớn tới kết quả thực hiện các chỉ tiêu của Ngành; tiếp tục đẩy mạnh ứng dụng CNTT vào các khâu nghiệp vụ, triển khai cài đặt VssID để hỗ trợ người dân và NLĐ tại những địa phương không thực hiện giãn cách xã hội…
Về công tác thu, mở rộng diện bao phủ BHXH, BHYT, BH thất nghiệp, Phó Tổng Giám đốc Trần Đình Liệu nhận định, qua nắm bắt cho thấy có nhiều địa phương không ảnh hưởng bởi dịch Covid-19 nhưng công tác tổ chức thu, phát triển BHXH kém thậm chí đối tượng tham gia còn giảm. Đặc biệt với hơn 1,3 triệu lao động giảm thì có khoảng 50% số này chấm dứt HĐLĐ sẽ quay về địa phương cư trú và không quay trở lại làm việc nên các địa phương có giải pháp vận động họ tham gia BHXH tự nguyện. Đồng thời, Ban Quản lý Thu- sổ thẻ cũng như các địa phương phải có kịch bản, khảo sát nắm bắt tại địa phương để đưa ra số liệu và có phương án cụ thể. Đặc biệt, tăng cường giám sát gián tiếp qua địa phương để có giải pháp xử lý đơn vị cố tình nợ BHXH...
Phát biểu kết luận cuộc họp, Tổng Giám đốc Nguyễn Thế Mạnh khẳng định, dịch Covid-19 gây ra rất nhiều khó khăn, thiệt hại đối với kinh tế xã hội đất nước, trong đó có ngành BHXH Việt Nam. Lúc này, phòng chống dịch là nhiệm vụ ưu tiên số một, song việc dự kiến các kịch bản, giải pháp để có thể sẵn sàng tăng tốc và bứt phá hoàn thành nhiệm vụ sau khi dịch bệnh được khống chế cũng rất cần thiết. Do đó, các đơn vị, BHXH các địa phương cần luôn trong tư thế sẵn sàng, chuẩn bị mọi phương án.
Đánh giá về kết quả của Ngành trong thời gian qua, Tổng Giám đốc khẳng định, dù phải đối mặt với những thách thức không hề nhỏ, nhưng với sự nỗ lực của mình, ngành BHXH Việt Nam đã đạt được thành quả hoàn toàn xứng đáng. Trong đó, công tác hỗ trợ DN và NLĐ bị ảnh hưởng bởi dịch Covid-19 đã được giải quyết một cách nhanh chóng, kịp thời. Điều này thể hiện từ trách nhiệm của người đứng đầu các đơn vị đến nỗ lực của từng CBVC trong những ngày giãn cách đã cho thấy được tinh thần đoàn kết, chung tay cùng đất nước phòng chống dịch bệnh.
Nhìn nhận về thực trạng nhiệm vụ, Tổng Giám đốc Nguyễn Thế Mạnh nhấn mạnh, hoàn thành được tất cả các chỉ tiêu của cả năm 2021 là rất thách thức, nhưng cơ hội của 4 tháng cuối năm chưa hẳn là không có, nếu chúng ta biết nắm bắt cơ hội thì sẽ có được thành quả. Đơn cử, dù các chỉ tiêu phát triển BHXH bắt buộc nhưng nhờ tuyên truyền, vận động đạt hiệu quả nên “điểm sáng” về phát triển BHXH tự nguyện. Trong điều kiện khó khăn như vậy, người dân đã hiểu được ý nghĩa của việc tham gia BHXH tự nguyện nên số người tham gia đã tăng 360.000 người so với cùng 2020 và so với cả năm 2020 tăng 40.000 người- thể hiện kịch bản của chúng ta đúng và trúng.
Về công tác thu, phát triển đối tượng, Tổng Giám đốc yêu cầu các đơn vị bám sát kế hoạch phát truyền thông trong 4 tháng cuối năm, cụ thể hoá thành cẩm nang và xay dựng thành những kịch bản để tuyên truyền sâu rộng. Dịch bệnh có thể thay đổi theo từng tuần, nên có những dự báo chính xác để công tác chỉ đạo điều hành được đúng và trúng. Mặt khác, cần tháo gỡ những khó khăn vướng mắc trong thanh toán BHYT đối với các cơ sở y tế phi truyền thống. Đặc biệt, tăng cường kỷ cương kỷ luật và trách nhiệm người đứng đầu, nhất là thái độ phục vụ người dân, NLĐ trong giai đoạn hiện nay...
PV