Tiếp tục Kỳ họp thứ 3, Quốc hội khóa XV, sáng 8/6, trong phiên chất vấn và trả lời chất vấn về lĩnh vực tài chính, Bộ trưởng Bộ Tài chính Hồ Đức Phớc đã trả lời, làm rõ thêm các chất vấn của đại biểu Quốc hội.

Tháo gỡ "nút thắt"

Trả lời câu hỏi của đại biểu Nguyễn Thị Lệ (Thành phố Hồ Chí Minh), đại biểu Nguyễn Thành Công (Ninh Bình) liên quan đến rà soát phương án sắp xếp, xử lý nhà đất, phê duyệt phương án sử dụng đất của doanh nghiệp thực hiện cổ phần hóa gặp nhiều khó khăn, Bộ trưởng Bộ Tài chính cho biết "việc sắp xếp nhà đất và việc phê duyệt phương án sử dụng đất là 'nút thắt' trong quá trình cổ phần hóa; việc cổ phần hóa chậm cũng từ khâu này." 

Theo đó, khi trình phương án sắp xếp tài sản công, tức là nhà cửa, đất đai của các doanh nghiệp nhà nước, Ủy ban Nhân dân các địa phương được giao thẩm quyền phê duyệt phương án.

Tuy nhiên, việc phê duyệt phương án rất chậm, trong năm 2021 chỉ thực hiện bán vốn được 18 doanh nghiệp và cổ phần hóa được 4 doanh nghiệp, tổng số thu ngân sách hơn 4.402 tỷ đồng.

Đối với việc gắn sắp xếp nhà đất vào cổ phần hóa, Bộ trưởng cho rằng: "Theo Nghị định của Chính phủ, tài sản của doanh nghiệp nhà nước gắn liền với đất thuê hàng năm, không tính vào giá trị doanh nghiệp, nhưng nếu nộp tiền đất một lần được tính vào giá trị doanh nghiệp. Thực ra đây cũng là lỗ hổng cần phải được kiến tạo để đảm bảo sau chuyển sang cổ phần hóa, đất đai không bị thất thoát."

Bộ trưởng Bộ Tài chính cho biết vừa qua, cổ phần hóa doanh nghiệp nhà nước gây thất thoát rất nhiều, chủ yếu từ đất, chẳng hạn như Tổng công ty Nông nghiệp Sài Gòn, Tổng công ty Công nghiệp Tân Thuận... Các vụ án xảy ra chủ yếu liên quan đến đất đai, cốt lõi ở chỗ chuyển đổi mục đích sử dụng đất.

Sau khi được Ủy ban Nhân dân tỉnh phê duyệt cho thuê đất, doanh nghiệp sẽ nộp tiền một lần 50 năm. Sau đó, diện tích đất này được chuyển qua doanh nghiệp tư nhân, doanh nghiệp cổ phần, lại xin Ủy ban Nhân dân cấp tỉnh/thành phố trực thuộc Trung ương phê duyệt chuyển mục đích sử dụng đất.

Khi chuyển mục đích sử dụng, giá đất được tính lại nhưng không sát giá thị trường, tạo ra thất thoát. Thất thoát đó liên quan đến tài sản của Nhà nước chuyển qua tài sản tư nhân.

Vừa qua, tại hội thảo do Bộ Tài chính tổ chức, một số chuyên gia cho rằng, doanh nghiệp nhà nước sử dụng đất thuê với mục đích sản xuất kinh doanh, khi chuyển sang doanh nghiệp cổ phần hoặc doanh nghiệp tư nhân, cần thực hiện đúng đúng mục tiêu được phê duyệt trong phương án sử dụng đất.

Nếu không có nhu cầu sử dụng, trả lại cho nhà nước, nhà nước sẽ thanh toán tiền tài sản trên đất cho doanh nghiệp và tổ chức đấu giá để thu về ngân sách. Điều đấy có nghĩa, địa tô chênh lệch sẽ không rơi vào túi doanh nghiệp mà do nhà nước điều tiết.

Việc này có lợi là sẽ thúc đẩy được năng lực của nền kinh tế. Doanh nghiệp cổ phần hóa để nâng cao năng lực sản xuất chứ không phải sau cổ phần hóa để giải tán doanh nghiệp, để thải hồi công nhân, bán máy móc, thiết bị và lấy khu đất này để lấy địa tô chênh lệch, chuyển qua đất ở hoặc một loại đất khác.

Nếu chúng ta làm được điều này, chắc chắn năng lực của nền kinh tế, đặc biệt sức mạnh của doanh nghiệp sẽ nâng lên. Như vậy, không khuyến khích doanh nghiệp nhìn những khu đất có lợi thế thương mại để  tổ chức cổ phần hóa.

Trước khi cổ phần hóa phải sắp xếp để xác định được tính hợp lý 

Liên quan đến vấn đề đại biểu nêu những quy định không hợp lý tại Nghị định 32 làm cản trở cổ phần hóa, Bộ trưởng Bộ Tài chính cho biết, nhiều chuyên gia đánh giá quy định về xác định lợi thế thương mại, đưa tiền thuê đất nộp tiền một lần vào giá trị của doanh nghiệp là không hợp lý, bởi cùng đánh giá lợi thế thương mại theo ước chừng, không có tiêu chí chính xác để đánh giá lợi thế thương mại.

"Khi chúng ta đưa vào giá trị của doanh nghiệp, hôm nay giá đất cao thì ngày mai sẽ rẻ. Do đó, đối với Nghị định 32/2018/NĐ-CP (sửa đổi, bổ sung một số điều của Nghị định số 91/2015/NĐ-CP về đầu tư vốn nhà nước vào doanh nghiệp và quản lý, sử dụng vốn, tài sản tại doanh nghiệp), Bộ Tài chính sẽ phối hợp với Bộ Tài nguyên và Môi trường, Bộ Kế hoạch và Đầu tư và các bộ, ngành để trình với Chính phủ sửa phần này. Tuy nhiên, đối với việc chuyển đổi mục đích sử dụng đất, Bộ Tài chính cho rằng, theo Nghị quyết 60 năm 2018, doanh nghiệp có nguồn gốc của Nhà nước sau khi cổ phần hóa, không được chuyển mục đích sử dụng đất. Nếu không sử dụng đất cho sản xuất kinh doanh, phải trả cho Nhà nước và Nhà nước sẽ đấu giá để thu tiền sử dụng đất hoặc chuyển khu đất cho một doanh nghiệp khác hoặc cơ quan khác sử dụng," Bộ trưởng nói.

Về đưa quy trình sắp xếp nhà đất vào trong quy trình cổ phần hóa có hợp lý hay không, Bộ trưởng Hồ Đức Phớc cho biết, nhà đất là tài sản của nhà nước.

Theo Nghị định 167/2017/NĐ-CP (quy định việc sắp xếp lại, xử lý tài sản công) và nay là Nghị định 67/2021/NĐ-CP (sửa đổi, bổ sung một số điều của Nghị định 167/2017/NĐ-CP), trước khi chuyển sang phải có sự sắp xếp, giữ lại hoặc trả về cho Nhà nước hoặc đưa vào giá trị cổ phần hóa, hoặc chuyển giao doanh nghiệp cổ phần hóa.

"Chúng tôi cho rằng hợp lý, trước khi cổ phần hóa phải sắp xếp để xác định được tính hợp lý sử dụng sau này," Bộ trưởng Bộ Tài chính nêu./.

Theo TTXVN/Vietnam+