- Ông có thể nói sơ qua về tình hình 3 năm thực hiện Nghị định 115 của Chính phủ quy định "Cơ chế tự chủ tự chịu trách nhiệm của tổ chức khoa học và công nghệ công lập"?

Trong quá khứ, do đất nước còn nghèo nên các tổ chức khoa học công nghệ của chúng ta chưa được đầu tư đủ mức để khi chuyển sang cơ chế tự chủ là có thể lo được đời sống của cán bộ. Rồi khi thực hiện chuyển đổi thì lại đối mặt với khủng hoảng tài chính toàn cầu...

Vì vậy, Bộ Khoa học và Công nghệ đã chủ động đề xuất với Chính phủ nên kéo dài thời gian để các tổ chức khoa học công nghệ đủ thời gian chuẩn bị, được đầu tư đủ tiềm lực và giới quản lý cũng như xã hội có chuyển biến tích cực. Khi đó mới đảm bảo chuyển đổi thành công.

- Hiện chúng ta có bao nhiêu tổ chức khoa học công nghệ chuyển đổi thành công và đang hoạt động?

- Hiện tại, 45% tổ chức khoa học công nghệ đã chuyển đổi thành công, một số tổ chức khác cũng đang làm thủ tục chuyển đổi. Trung tâm tiêu chuẩn đo lường kỹ thuật 3 TP HCM, Trung tâm nghiên cứu giống gia cầm Thụy Phương... là những tổ chức hoàn toàn theo Nghị định 115 và họ rất thành công.

- Theo ý kiến địa phương, sự phối hợp giữa các ngành liên quan đến việc chuyển đổi tổ chức khoa học theo Nghị định 115 vẫn chưa kịp thời. Vậy ai sẽ là đầu mối để giải quyết việc này?

- Chắc chắn các sở, ngành và địa phương có vai trò cực kỳ quan trọng trong việc các tổ chức khoa học công nghệ có chuyển đổi được hay không bởi Sở Nội vụ hay Sở Tài chính quyết định chỉ tiêu biên chế, ngân sách hoạt động. Ngoài ra, nếu không có sự phối hợp của các sở khác thì một mình Sở Khoa học và Công nghệ cũng không thể làm xoay chuyển tình thế.

Hiện nay, ở địa phương, Sở Khoa học và Công nghệ phải làm đầu mối. Nhưng có một số địa phương thì giao cho Sở Nội vụ vì người ta nghĩ rằng đây là sự chuyển đổi cơ chế hoạt động của hệ thống các đơn vị sự nghiệp trong địa phương. Tuy nhiên, nếu để cơ quan này chủ trì thì đôi khi có những vướng mắc.

- Nhiều đơn vị như Viện Lúa đồng bằng sông Cửu Long đã chuyển đổi theo Nghị định 115 nhưng hiện lương vẫn được tính theo bảng lương cũ. Vậy vấn đề thu nhập của cán bộ khoa học được giải quyết ra sao?

- Nghị định 115 cho phép các tổ chức trả lương không giới hạn mức tối đa và toàn bộ tiền lương được đưa vào hợp đồng lao động và được tính vào chi phí hợp lý trước thuế. Thế nên lãnh đạo phải dự đoán được năm sau tình hình hoạt động, nguồn kinh phí như thế nào... để chủ động ký hợp đồng với cán bộ về mức lương chi trả. Mức lương ấy được miễn thuế thu nhập doanh nghiệp.

Điển hình, Trung tâm 3 của Bộ Khoa học và Công nghệ ký hợp đồng với cán bộ viên chức là 3 lần tiền lương cơ bản của Nhà nước. Ngoài ra, còn có khoản chi thu nhập tăng thêm cho cán bộ hằng năm khoảng chừng 1-2 lần lương. Như vậy, trên thực tế, cán bộ viên chức được nhận tới 4-5 lần lương cơ bản. Tất nhiên, hưởng lương cao phải đóng thuế thu nhập cá nhân.

- Để giải quyết vướng mắc và khuyến khích nhiều tổ chức khoa học chuyển đổi sang hình thức tự chủ tự chịu trách nhiệm hay doanh nghiệp khoa học thì cần phải sửa đổi nghị định. Vậy việc sửa đổi lần này chủ yếu tập trung vào vấn đề gì?

- Có 5 nội dung lớn là Chính phủ cho gia hạn thời gian chuẩn bị để các bộ, ngành, địa phương tập trung đầu tư phát triển các tổ chức khoa học công nghệ. Bộ Tài chính chủ trì cùng các cơ quan liên quan xây dựng quy định về tiền công, tiền lương, chi hoạt động bộ máy nằm trong các nhiệm vụ khoa học công nghệ, kể cả các nhiệm vụ nghiên cứu và nhiệm vụ thường xuyên.

Các trung tâm khuyến nông, khuyến lâm, khuyến ngư, trung tâm ứng dụng khoa học công nghệ kỹ thuật... phục vụ cho nông thôn thì Nhà nước phải hỗ trợ tối đa. Có chính sách rõ ràng về việc giao đất giao tài sản cho các tổ chức khoa học, tạo điều kiện cho họ có thể hoạt động sản xuất, kinh doanh một cách thuận lợi.

Cuối cùng, đề nghị lãnh đạo các địa phương quan tâm và sử dụng đúng mục đích kinh phí đầu tư phát triển từ ngân sách sự nghiệp khoa học đầu tư cho các địa phương để tăng cường tiềm lực cho các tổ chức khoa học công nghệ.

Tiến Dũng (Theo VnExpress)