Ngày 27-4, tại Hà Nội, Cổng Thông tin điện tử Chính phủ tổ chức buổi tọa đàm “Tiêu thụ nông sản: Liên kết từ sản xuất đến thị trường”. Tham dự tọa đàm có các vị khách mời: ông Trần Tuấn Anh, Thứ trưởng Bộ Công Thương; ông Nguyễn Trọng Thừa, Cục trưởng Cục Chế biến Nông lâm thủy sản và Nghề muối, đại diện Bộ Nông nghiệp và Phát triển Nông thôn; ông Nguyễn Hữu Dũng, Phó Chủ tịch Hiệp hội Chế biến và Xuất khẩu thủy sản Việt Nam.

Theo thông tin tại buổi tọa đàm, kim ngạch xuất khẩu nông lâm thuỷ sản tháng 3 năm 2015 ước đạt 2,12 tỷ USD, đưa giá trị xuất khẩu của ngành trong quý I/2015 lên gần 6,13 tỷ USD, giảm 13,2% so với cùng kỳ năm 2014. Trong đó, giá trị xuất khẩu các mặt hàng nông sản chính ước đạt 2,92 tỷ USD, giảm 15,1%; thuỷ sản ước đạt 1,27 tỷ USD, giảm 20,6%; các mặt hàng lâm sản chính ước đạt 1,5 tỷ USD, giảm 0,4% so với cùng kỳ năm 2014.

Trong quý I/2015, hầu hết kim ngạch các mặt hàng xuất khẩu chính như cà phê, gạo, thủy sản, gỗ… đều sụt giảm đáng kể cả về sản lượng và giá trị. Chỉ có chè, hạt điều, tiêu là có kim ngạch xuất khẩu tăng so với cùng kỳ năm ngoái nhờ giá xuất khẩu tăng trong khi khối lượng xuất khẩu những mặt hàng này cũng đều giảm.

Theo Thứ trưởng Trần Tuấn Anh, nguyên nhân của tình trạng trên là do thị trường thế giới có nhiều biến động bất ngờ, một số mặt hàng nguồn cung tăng đáng kể từ một số nước trong khi nhu cầu không thay đổi khiến giá nhiều mặt hàng giảm sâu như càphê, thủy sản, gạo,…

Ông Nguyễn Trọng Thừa cho rằng một trong những lý do khiến tình hình tiêu thụ nông sản trong thời gian qua gặp khó là do nhiều địa phương, người dân chỉ chú ý tăng diện tích, sản lượng mà không chú trọng nâng cao chất lượng sản phẩm. Các doanh nghiệp của ta chủ yếu vừa và nhỏ, sản phẩm phần lớn chưa có thương hiệu nên khó thâm nhập vào những thị trường khó tính. Nếu thời gian tới, các doanh nghiệp không chú trọng đến vấn đề an toàn vệ sinh thực phẩm thì công tác xuất khẩu sẽ còn gặp khó khăn.

Trước tình hình như trên, ông Nguyễn Hữu Dũng đã đưa ý kiến rằng không nên quá lo lắng khi thấy kim ngạch xuất khẩu những tháng đầu năm giảm. Theo ông lý giải, có thể lượng hàng nhập khẩu tồn từ năm 2014 còn, sự lên xuống của giá cả cũng là điều bình thường của thị trường. Điều quan trọng là ngành chức năng, các địa phương và doanh nghiệp cần phối hợp chặt chẽ để xác định rõ mục tiêu, cách làm để nâng cao giá trị xuất khẩu nông sản.

Tại buổi tọa đàm, các khách mời cũng đã đề cập đến liên kết giữa  4 nhà: nhà nước - nhà khoa học – nhà doanh nghiệp - nhà nông để thúc đẩy tiêu thụ nông sản phát triển; trong đó, Nhà nước phải giữ vai trò như một nhạc trưởng. Trên thực tế việc xây dựng quy hoạch luôn được bộ triển khai rất bài bản, lấy ý kiến đầy đủ các bên từ sản lượng, diện tích trồng, thị trường ra sao và định hướng dài hạn thế nào... nhưng triển khai thì không đúng như thế. Điều đó dẫn tới việc, nhiều địa phương quy hoạch bị phá vỡ. Điều này có thể thấy rõ qua ví dụ về quy hoạch trồng cây mắc ca. Trong khi Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn đang làm quy hoạch, phấn đấu đến năm 2020 chỉ đạt khoảng 10.000ha thì ở nhiều địa phương nông dân đã trồng loại cây này, diện tích có thể lên đến hàng nghìn hecta.

Để đẩy mạnh tiêu thụ nông sản trong thời gian tới, theo Thứ trưởng Trần Tuấn Anh, cần cơ chế chính sách rõ ràng như: hướng dẫn về thị trường nông sản; hỗ trợ về giống cây trồng cho bà con nông dân; đưa doanh nghiệp tới với người sản xuất, gắn kết bao tiêu sản phẩm; chính quyền địa phương cần có sự hỗ trợ trong gắn kết giữa doanh nghiệp và người sản xuất mà cụ thể là hộ nông dân.

Hiện tại, Bộ Công thương đang đẩy mạnh các giải pháp để tạo ra lợi thế so sánh của các mặt hàng nông lâm sản của Việt Nam. Các cơ quan quản lý nhà nước sẽ thường xuyên trao đổi thông tin về diễn biến thị trường, khả năng cân đối cung-cầu các mặt hàng trên thế giới, đồng thời đẩy mạnh việc phát triển hệ thống thương mại nội địa nhất là hệ thống phân phối, lưu thông giúp tiêu thụ tốt hơn.

Bên cạnh đó, theo Thứ trưởng, trong Đề án tái cơ cấu nông nghiệp, Chính phủ đã chỉ đạo các bộ ngành đề ra những biện pháp cụ thể qua đó khắc phục được những hạn chế, yếu kém của ngành nông nghiệp Việt Nam cũng như hoạt động tiêu thụ nông sản. Các chính sách sẽ tập trung khắc phục và tổ chức lại sản xuất nông nghiệp trên cơ sở xác định lại những sản phẩm nông sản chủ lực xuất khẩu; nghiên cứu, phân tích, dự báo thị trường tiêu thụ cụ thể như sản lượng bao nhiêu là đủ, chất lượng như thế nào, thậm chí giá cả ra sao theo từng giai đoạn cũng như phải định hướng cho người dân trồng cây gì cho phù hợp. Hơn nữa, cần thiết lập chuỗi liên kết, cung ứng từ sản xuất- chế biến- thị trường.

Thu Hằng