Khi số người thiệt mạng trong vụ động đất mạnh 7.1 độ richter ở Trung Quốc tiếp tục tăng lên, một thảm họa xảy ra quá gần với trận động đất ở Chilê và Haiti, nhiều người lo ngại, thời gian gần đây phải chăng trái đất rung chuyển nhiều hơn? Có lẽ là vậy, các nhà khoa học nói, nhưng đó cũng không phải là điều quá bất thường.
Cứu hộ Trung Quốc tìm người trong đống đổ nát (Ảnh AP)
Hoạt động địa chấn trong những năm vừa qua có thể nhiều hơn so với mức trung bình của một thời gian dài nhưng nó vẫn chưa vượt quá khỏi mức bình thường, các chuyên gia khẳng định.
"Liên hệ với giai đoạn 20 năm từ giữa những năm 1970 đến giữa những năm 1990, trái đất đã hoạt động nhiều hơn trong 15 năm vừa qua hoặc hơn. Chúng tôi vẫn chưa biết lý do của hiện tượng này. Có thể đơn giản đó là sự thay đổi tự nhiên theo thời gian của những vùng căng thẳng trong thạch quyển trái đất (thạch quyển là lớp chất rắn ngoài cùng của trái đất)", ông Stephen S. Gao, một nhà địa vật lý học thuộc Đại học Khoa học và Công nghệ Missuri cho biết.
Những tin tức về trận động đất ở Trung Quốc tiếp theo sau các trận động đất lớn ở Mỹ, Mexico, Haiti, Chile và Đảo Ryukuy Nhật Bản - tất cả đều xảy ra trong năm nay - khiến nhiều người có cảm giác là trái đất đang trở nên hoạt động mạnh mẽ hơn. Tuy nhiên, phải nhìn điều này trong phối cảnh.
"Từ viễn cảnh của con người với những ký ức ngắn ngủi và không hoàn chỉnh cùng sự liên lạc khắp thế giới ngày một tốt hơn khiến chúng ta nghe nhiều hơn về động đất và dường như động đất xảy ra thường xuyên hơn. Nhưng điều này chắc chắn không biểu thị cho sự thay đổi toàn cầu về mức độ động đất", ông J. Ramón Arrowsmith, nhà địa chất thuộc Đại học bang Arizona nói.
Khi dân số tăng nhanh và chúng ta di chuyển tới những khu vực nhiều nguy hiểm hơn, chúng ta sẽ nghe nhiều về những sự kiện đang xảy ra, ông Arrowsmith nói. Và khi những trận động đất lớn tấn công vào những khu vực đông dân cư, tin tức lan truyền rất nhanh. Thậm chí cả những sự kiện hiếm gặp cũng thành bình thường.
Các nhà khoa học cho rằng, trận động đất vừa xảy ra ở Trung Quốc không quá bất ngờ
"Trận động đất mạnh 8,8 độ richter xảy ra ở Chile, đó là một sự kiện bất thường, những trận động đất như vậy không xảy ra quá thường xuyên", ông Keller nói. Nhưng kể cả như vậy thì các nhà nghiên cứu địa chấn cũng đã chắc chắn về một sự kiện như vậy xảy ra ở một điểm nào đó. "Nghe có vẻ "máu lạnh" nhưng đó là một trận động đất đã xảy ra ở một nơi mà bạn chắc chắn rằng nó sẽ xảy ra, chỉ có điều là sớm hơn hay muộn hơn mà thôi".
Trên thực tế, cả địa chấn ở Ryukyu và Chile đều xảy ra bên trong Vòng lửa, khu vực bao quanh Thái Bình Dương, nơi đá kiến tạo Thái Bình Dương và những lớp đá khác trượt xuống bên dưới những lớp đá khác của trái đất. Khoảng 90% số trận động đất trên thế giới xảy ra dọc hình cung này.
Khi những điều bất thường là bình thường
Hay một loạt những trận động đất có thể chỉ là một phần của chu kỳ tự nhiên cho những gì mà người ta gọi là một hành tinh sôi nổi.
"Nếu chúng ta nhìn một cách toàn cầu thì những trận động đất xảy ra đều nằm ở những khu vực mà chúng ta đã biết là có động đất, nhưng đó là một quy trình ngẫu nhiên ở mức độ lớn và đôi khi nó yên tĩnh hơn bình thường, đôi khi lại tích cực hơn bình thường. Nhưng điều đó chẳng có ý nghĩa gì, bởi trên một bình diện toàn cầu thì những hiện tượng này không liên hệ với nhau", ông Keller nói.
"Chúng ta đang có một số trận động đất xảy ra hơn mức bình thường nhưng không đáng kể", ông nói thêm.
Trung Quốc đã phải chịu tổn thất về số người mất tích lớn do động đất, đặc biệt là ở khu vực xa hơn về phía đông của trận động đất hiện tại, ông Keller lưu ý. Đó là nơi ông và các đồng nghiệp đã thiết lập những ghi chép địa chấn để chỉ ra tại sao vùng này lại dễ xảy ra những trận động đất lớn như vậy. Ví dụ, năm 1556, một trận động đất mạnh 8 độ đã tấn công vùng Shensi Trung Quốc và làm khoảng 830.000 người thiệt mạng. Và năm 1976, một trận động đất mạnh 7,5 độ đã ập xuống Tangshan, Trung Quốc, giết chết 255.000 người. Những khu vực này đều cách khoảng 500-1000 dặm về phía đông so với địa điểm xảy ra trận động đất vừa rồi.
Động đất ở Trung Quốc không bất ngờ
Những gì khác biệt về trận động đất đã đổ xuống vùng Yushu ở tỉnh Quinghai, Trung Quốc vào sáng sớm giờ địa phương là nó đã xảy ra ở vùng giữa của một trong những lớp đá kiến tạo của trái đất, thay vì ở mối nối giữa chúng như hiện tượng thường gặp ở nhiều trận động đất. Động đất ở Trung Quốc đã xảy ra dọc theo một điểm lỗi ở phần đông bắc của cao nguyên, mặc dầu các nhà khoa học chưa định vị được điểm lỗi này.
"Nó nằm ở phần đông bắc của cao nguyên Tây Tạng, nơi có đặc điểm kiến tạo địa lý rất sôi động", ông Keller nói.
Lịch sử địa lý của cao nguyên Tây Tạng đã duy trì yếu tố kích thích cho quy trình đã khởi tạo ra nó và cũng bị dồn nén bởi nhiều yếu tố khác nữa, khiến khu vực này có nhiều điểm lỗi.
"Bởi sự căng thẳng lớn này là kết quả của sự đẩn Ấn Độ về châu Á nên đã có một loạt những điểm lỗi lớn như vậy xuất phát từ những sự kiện cũ hơn", ông Keller cho biết. Những điểm lỗi này có thể khôi phục hoạt động và gây ra động đất như trận động đất vừa rồi. Những "điểm lỗi cũ" đó nằm trong trật tự của một số điểm lỗi 100 triệu năm tuổi.
"Nó giống như một chiếc xe buýt chầm chậm đâm vào một tòa nhà và người lái xe vẫn còn đặt chân lên chân ga và đó chỉ là một quá trình tiếp diễn", ông Keller nói./.
(Theo HNM online)