Sở hữu chéo tại các tổ chức tín dụng vẫn đang là vấn đề nhức nhối của nền kinh tế hiện nay.
Để xử lý được vấn đề này, theo PGS.TS Trần Hoàng Ngân, Phó hiệu trưởng
trường Đại học Kinh tế Thành phố Hồ Chí Minh (đại biểu Quốc hội đoàn
Thành phố Hồ Chí Minh), trước hết luật phải rõ để khi thanh tra, kiểm
tra phát hiện được ngân hàng nào vi phạm, ngân hàng nào không và quan
trọng là phải kiểm tra được nhóm cổ đông để đảm bảo tính minh bạch.
Xử lý sở hữu chéo, ngân hàng phải niêm yết
- Ông đánh giá như thế nào về việc xử lý sở hữu chéo của hệ thống ngân hàng trong thời gian qua?
Ông Trần Hoàng Ngân: Theo đánh giá của tôi, những cặp
sở hữu chéo vừa qua đã được xử lý rất nhiều, chứ không phải không xử lý.
Có nhiều ngân hàng đã được hợp nhất, sáp nhập và loại bỏ ra khỏi hệ
thống 7 ngân hàng trong 40 ngân hàng. Hiện có 2 cặp đã có chủ trương xử
lý như Ngân hàng Sài Gòn Thương tín (Sacombank) - Ngân hàng Phương Nam
(Southern Bank); Ngân hàng Hàng Hải (MaritimeBank) - Ngân hàng Phát
triển Mê Kông (Mekongbank).
Trong thời gian tới, Ngân hàng Nhà nước sẽ hoàn thiện thể chế để xử lý
những "nút thắt" trong sở hữu chéo, những lũng đoạn trong sở hữu chéo,
tuy nhiên không phải tất cả sở hữu chéo đều là tiêu cực.
Trên thực tế, xử lý sở hữu chéo không phải là vấn đề đơn giản, không
phải chéo đơn thuần mà chéo thắt lại với nhau; thậm chí, còn thắt đúng
luật. Cho nên, chúng ta phải hoàn thiện thể chế để quản lý được nhóm cổ
đông, những người có liên quan trong ngân hàng.
- Vậy theo ông, để xử lý “nút thắt” sở hữu chéo tiêu cực, đâu là giải pháp hữu hiệu trong hoàn cảnh hiện nay?
Ông Trần Hoàng Ngân: Để xử lý được sở hữu chéo, trước
hết luật phải rõ để khi thanh tra, kiểm tra phát hiện được cái nào vi
phạm, cái nào không, quan trọng phải kiểm tra được nhóm cổ đông, đảm bảo
tính minh bạch. Thời gian qua, thanh tra Ngân hàng Nhà nước cũng đã
phát hiện ra được những sở hữu chéo tiêu cực và đang tìm giải pháp xử
lý.
Xin nhắc lại rằng, không phải sở hữu chéo nào cũng cần triệt tiêu, vì
bản chất sở hữu chéo rất bình thường. Ví dụ ngân hàng nước ngoài mua cổ
phần ngân hàng Việt Nam, đó chính là sở hữu chéo. Đây là những sở hữu
chéo bình thường.
Còn những cái sở hữu chéo tiêu cực là làm cho vốn điều lệ của ngân hàng
nở phồng lên nhưng lại không phải là vốn thực, đó là tiêu cực. Hay là
những khoản cho vay qua lại với nhau để che giấu khoản nợ thực, đó là
tiêu cực cần phải xử lý.
Hiện Ngân hàng Nhà nước và Ủy ban Kinh tế Quốc hội đã biết những cặp sở
hữu chéo và chỉ xử lý những sở hữu chéo có tính tiêu cực. Để quản lý
được sở hữu chéo, Ngân hàng Nhà nước đang hoàn thiện các lĩnh vực pháp
lý, cụ thể hóa Luật của các tổ chức tín dụng về vấn đề quản lý các cổ
đông; yêu cầu niêm yết trên thị trường chứng khoán và minh bạch thông
tin về các quan hệ cổ đông của ngân hàng…
Thoái vốn của doanh nghiệp tại ngân hàng chậm
- Ông có cho rằng, việc thoái vốn của doanh nghiệp Nhà nước khỏi lĩnh vực ngân hàng đang diễn ra khá chậm?
Ông Trần Hoàng Ngân: Đúng là chậm. Nghị định cho doanh
nghiệp Nhà nước thoái vốn dưới mệnh giá mới ban hành cách đây 3 tháng,
hơn nữa, việc thoái vốn phải tùy theo thị trường và thoái lúc nào, chứ
không phải là thoái cho bằng được. Có nghĩa, việc chuyển dịch phải có lộ
trình, không thể muốn là được ngay.
- Trong giải pháp thoái vốn khỏi ngân hàng của các doanh nghiệp Nhà
nước đang có 3 sự lựa chọn nhưng việc các doanh nghiệp Nhà nước muốn tìm
kênh để bán được giá cao nhất có làm cho quá trình thoái vốn bị chậm
lại?
Ông Trần Hoàng Ngân: Cái này thì đúng vì họ sợ trách
nhiệm. Tuy nhiên, mình cũng phải đặt trong bối cảnh những năm trước đây,
nền kinh tế và ngành ngân hàng “đang bay”, những doanh nghiệp Nhà nước
đầu tư vào thời điểm đó là đúng chứ không sai. Lúc đó Nhà nước có cản
đâu, thậm chí còn muốn đa dạng hóa hoạt động kinh doanh của các doanh
nghiệp Nhà nước. Lúc thị trường đi xuống, giá cũng rớt xuống và bán
không ai mua. Do vậy, việc thoái vốn cần phải có thời gian, nhưng quan
trọng là phải làm rõ minh bạch việc thoái vốn đó và làm thất thoát vốn,
ai đúng ai sai thì phải làm rõ.
Điều này gắn với Luật quản lý sử dụng vốn nhà nước sắp sửa thông qua tại
Quốc hội lần này. Điều này rất quan trọng, quyết định vai trò của người
đại diện vốn, vai trò của kiểm soát, cơ quan quản lý, cơ quan đại diện
vốn nhà nước.
Vấn đề tôi quan tâm nhất hiện nay là vốn doanh nghiệp Nhà nước đang sở
hữu là hơn 1 triệu tỷ đồng, do đó, lợi nhuận đóng góp vào ngân sách ít
nhất cũng phải 500 nghìn tỷ đồng, thấp nhất cũng phải 200 - 300 nghìn tỷ
đồng. Thời gian qua, cổ tức của nhà nước hầu như không thu, mới thu
thời gian gần đây, năm ngoái mới được 6.000 - 7.000 tỷ đồng.
Vì vậy, luật này cần làm sâu làm rõ trách nhiệm để doanh nghiệp Nhà nước đóng góp nhiều hơn vào ngân sách nhà nước.
- Xin cảm ơn ông!
Quảng-Thúy (Vietnam+)