Thủ tướng Nguyễn Xuân Phúc vừa ký ban hành Nghị quyết của Chính phủ
về giải pháp khuyến khích, thúc đẩy doanh nghiệp đầu tư vào nông nghiệp
hiệu quả, an toàn và bền vững. Nghị quyết khẳng định, nông nghiệp Việt
Nam còn rất nhiều tiềm năng và cơ hội cần khai thác, đặc biệt là quỹ
đất, nguồn nhân lực và tận dụng cơ hội trong thời kỳ cách mạng công
nghiệp 4.0.
Thời gian qua, tốc độ tăng trưởng khu vực nông nghiệp đạt khá, năng
suất, chất lượng và hiệu quả không ngừng được nâng cao. Trong đó, phải
kể đến những thành tựu nổi bật như Việt Nam đã đảm bảo vững chắc an ninh
lương thực quốc gia và trở thành nước xuất khẩu nông sản đứng thứ hai
Đông Nam Á, thứ 15 trên thế giới với 10 nhóm mặt hàng nông, lâm, thủy
sản có kim ngạch xuất khẩu trên 1 tỷ đô la Mỹ, trong đó có 6 mặt hàng có
kim ngạch trên 3 tỷ đô la Mỹ.
Những thành tựu quan trọng nói trên có được là nhờ việc ban hành các
chính sách đúng đắn, hiệu quả của Đảng và Nhà nước; quyết tâm, nỗ lực
của Chính phủ, các thiết chế thuộc khu vực nông nghiệp, nông dân, nông
thôn; việc áp dụng các loại hình tổ chức sản xuất trong nông nghiệp như:
doanh nghiệp, hợp tác xã, tổ hợp tác, trang trại, mô hình kinh tế hộ.
Trong đó, các doanh nghiệp đang là “trụ cột”, đầu tàu trong việc thúc
đẩy phát triển chuỗi giá trị sản xuất nông nghiệp theo hướng sản xuất
hàng hóa quy mô lớn, ứng dụng khoa học công nghệ, nâng cao hiệu quả,
năng lực cạnh tranh và phát triển thương hiệu nông sản Việt Nam.
Thực tiễn cho thấy, Nhà nước cần có chính sách để doanh nghiệp hợp
tác với các thiết chế khu vực nông nghiệp thúc đẩy việc tích tụ, tập
trung đất đai tạo điều kiện thuận lợi nhất cho sản xuất nông nghiệp quy
mô lớn, cơ giới hóa sản xuất nông nghiệp, ứng dụng công nghệ mới, công
nghệ cao trong nông nghiệp, sản xuất các mặt hàng nông sản có chất lượng
cao, giá trị gia tăng lớn hơn, có khả năng tham gia vào chuỗi giá trị
toàn cầu; tạo vị thế xây dựng thương hiệu quốc gia Nông nghiệp Việt Nam,
đồng thời, huy động các nguồn lực xã hội để đầu tư phát triển hạ tầng
nông nghiệp, nông thôn và các dịch vụ hỗ trợ nông nghiệp, tạo ra một môi
trường cạnh tranh sôi động trong nông nghiệp.
Hiện nay, nhiều doanh nghiệp, tập đoàn lớn đã quan tâm và triển khai
dự án đầu tư vào lĩnh vực nông nghiệp, trong đó có những doanh nghiệp
hàng đầu thế giới về tôm, cá tra, lúa gạo, cà phê… Hệ thống doanh nghiệp
hoạt động trong lĩnh vực nông nghiệp nông thôn đã hình thành với trên
50 nghìn doanh nghiệp đầu tư vào lĩnh vực nông nghiệp, bao gồm cả sản
xuất, chế biến, tiêu thụ sản phẩm, kinh doanh vật tư nông nghiệp, nông
sản, các dịch vụ phục vụ phát triển nông nghiệp, trong đó có khoảng
10.200 doanh nghiệp trực tiếp đầu tư phát triển sản xuất nông, lâm, thủy
sản.
Tuy nhiên, sự phát triển của các doanh nghiệp trong lĩnh vực nông
nghiệp còn rất khiêm tốn so với tiềm năng, lợi thế phát triển. Số doanh
nghiệp đầu tư trong lĩnh vực nông nghiệp hiện chỉ chiếm 8% tổng số doanh
nghiệp trên cả nước, trong đó số doanh nghiệp nông lâm, thủy sản chiếm
1%. Hình thức tổ chức sản xuất nông nghiệp chủ yếu hiện nay vẫn ở dạng
hộ sản xuất với hơn 9,2 triệu hộ quy mô rất nhỏ. Năng suất lao động
ngành nông nghiệp còn hạn chế, chỉ bằng khoảng 38% năng suất lao động
bình quân chung cả nước và thấp hơn hầu hết các nước trong khu vực.
Trình độ khoa học và công nghệ của các doanh nghiệp còn thấp. Ứng
dụng khoa học công nghệ và các tiêu chuẩn chất lượng quốc gia, quốc tế
còn hạn chế, chỉ có gần 5% số doanh nghiệp nông lâm thủy sản được cấp
chứng nhận VietGAP và tương đương. Thị trường tiêu thụ không bền vững;
kênh tiêu thụ sản phẩm theo chuỗi với các nhà phân phối bán lẻ lớn còn
hạn chế; số doanh nghiệp tham gia sản xuất theo chuỗi giá trị còn ít;
rào cản về kỹ thuật, chất lượng của thị trường quốc tế ngày càng khắt
khe.
Tình trạng vi phạm về an toàn thực phẩm vẫn diễn ra, đây là việc cạnh
tranh sản xuất nông sản thiếu lành mạnh. Vấn đề truyền thông chưa hiệu
quả khi phản ánh một số trường hợp vi phạm đã vô tình tạo ra hiệu ứng
tẩy chay hàng nông sản Việt vì vấn đề vệ sinh an toàn thực phẩm, làm ảnh
hưởng đến hoạt động sản xuất kinh doanh của doanh nghiệp đầu tư vào
lĩnh vực nông nghiệp.
TRAO QUYỀN CHO THỊ TRƯỜNG, DOANH NGHIỆP LÀ TRỤ CỘT
Trước tình hình như trên, Nghị quyết của Chính phủ đặt mục tiêu phấn
đấu đến năm 2030, tốc độ tăng trưởng giá trị sản xuất nông, lâm, thủy
sản đạt khoảng 3,0%/năm; tốc độ tăng trưởng kim ngạch xuất khẩu nông,
lâm, thủy sản đạt khoảng 6%-8%/năm.
Đến năm 2030 có 80.000 đến 100.000 doanh nghiệp có hoạt động đầu tư
kinh doanh trong lĩnh vực nông nghiệp hiệu quả, trong đó khoảng 3.000
đến 4.000 doanh nghiệp có quy mô lớn và 6.000 đến 8.000 doanh nghiệp quy
mô vừa.
Nghị quyết đưa ra nhiều nhóm giải pháp, nhiệm vụ cụ thể, mà tinh thần
bao trùm là tiếp tục hoàn thiện thể chế, cải cách thủ tục hành chính,
cắt giảm mạnh các rào cản về điều kiện kinh doanh trong nông
nghiệp, tiếp tục nâng cao hiệu quả quản lý nhà nước theo tinh thần Chính
phủ kiến tạo, trao quyền cho thị trường quyết định...
Trên thực tế, ngay từ đầu nhiệm kỳ này, Chính phủ và Thủ tướng Nguyễn
Xuân Phúc đã dành sự quan tâm đặc biệt cho nông nghiệp, với trọng tâm
là phát triển nông nghiệp công nghệ cao, nông nghiệp sạch, nông nghiệp
hữu cơ. Theo Thủ tướng, nông nghiệp là một trong ba lợi thế cạnh tranh,
ba mũi nhọn đột phá mà Việt Nam cần tập trung phát triển, cùng với ngành
công nghệ thông tin và du lịch.
Người đứng đầu Chính phủ đã tới dự nhiều sự kiện về phát triển nền
nông nghiệp công nghệ cao, nhiều lần tới thăm các mô hình nông nghiệp
công nghệ cao ở Bình Phước, Hải Phòng, Hà Nam… Năm 2017, ông đã dành
ngày làm việc đầu tiên sau kỳ nghỉ Tết Nguyên đán để về Hà Nam nhấn nút
khởi động sản xuất nông nghiệp công nghệ cao, như một “lễ tịch điền”
trong thời kỳ 4.0
Tới tháng 7/2018, Thủ tướng chủ trì Hội nghị toàn quốc về các
giải pháp thúc đẩy doanh nghiệp đầu tư vào lĩnh vực nông nghiệp, tại
đây, ông đề nghị, Chính phủ và cộng đồng doanh nghiệp cần chung sức để
đưa Việt Nam vươn lên vị trí hàng đầu thế giới về nông sản.
“Tôi đặt hàng cho ngành nông nghiệp trong 10 năm tới phải đứng vào
tốp 15 các nước phát triển nhất thế giới, trong đó lĩnh vực chế biến
nông sản đứng vào tốp 10 thế giới. Nông nghiệp Việt Nam là một trung tâm
chế biến sâu của nông nghiệp thế giới, là một trung tâm logistics của
thương mại nông sản toàn cầu”, Thủ tướng nêu tầm nhìn với ngành nông
nghiệp.
Để hiện thực hóa tầm nhìn trên, Thủ tướng cho rằng ngành nông nghiệp
cần có khát vọng phát triển, cốt lõi là sự phát triển của các doanh
nghiệp đầu tư trong ngành nông nghiệp và việc đầu tiên là phải có thể
chế pháp luật tốt, xóa bỏ những quy định lạc hậu.
Theo Bộ trưởng Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn Nguyễn Xuân
Cường, mặc dù ngành nông nghiệp đã đạt được những thành tựu lớn trong
thời gian qua, nhưng không thể bằng lòng với những gì đã đạt được, vì
sắp tới ngành nông nghiệp phải đối mặt với ba thách thức lớn.
Đó là, năng suất của nền kinh tế Việt Nam vẫn kém vì chủ yếu là nông
nghiệp hộ nhỏ lẻ manh mún, để tiến lên nền nông nghiệp hiện đại còn rất
nhiều khó khăn; thứ hai, Việt Nam chịu tổn thất lớn nhất từ biến đổi khí
hậu; và cuối cùng, vì đã chấp nhận cuộc chơi toàn cầu, ngành nông
nghiệp Việt Nam sẽ đối mặt với sự cạnh tranh vô cùng khố liệt.
Bộ trưởng khẳng định, Bộ sẽ tiếp tục đồng hành cùng bà con để hoàn
thiện thể chế, tập trung cải cách hành chính..., cùng các doanh nghiệp
tư nhân tiếp tục tạo nên một bức tranh nông nghiệp Việt Nam mới trên thế
giới.
Theo Bộ trưởng, ngành sẽ tiếp tục triển khai mạnh mẽ cơ cấu lại ngành
nông nghiệp; phát triển cơ cấu sản xuất theo 3 trục sản phẩm chủ lực:
nhóm sản phẩm chủ lực quốc gia, nhóm sản phẩm chủ lực cấp tỉnh, nhóm sản
phẩm đặc sản địa phương theo mô hình “mỗi xã phường một sản phẩm”. Các
sản phẩm chủ lực cần xây dựng các chuỗi giá trị để mở cửa và phát triển
thị trường cho phù hợp, ưu tiên sản xuất tốt các mặt hàng có tiềm năng
xuất khẩu như lâm sản, thủy sản, gạo và trái cây.
"Chúng ta phải chuyển từ sản xuất để ăn thành sản xuất để bán. Nhưng
để bán cho thế giới với lượng dân số càng ngày càng tăng và thu nhập
càng cao là khó. Khó nhưng chúng ta vẫn làm được. Do đó, cần có sự vào
cuộc đồng bộ, cùng đồng hành quyết liệt ở cả 3 trục: Chính phủ, doanh
nghiệp và người dân", Bộ trưởng cho hay.
Chính phủ hoàn thiện thể chế, cải cách thủ tục hành chính, tháo gỡ
kịp thời khó khăn cho doanh nghiệp, nông dân. Hàng triệu hộ nông dân
liên kết được với hàng nghìn hợp tác xã, doanh nghiệp. Như vậy, chúng ta
mới hình thành được sự liên kết chặt chẽ giữa sản xuất, chế biến với
thị trường, Bộ trưởng Nguyễn Xuân Cường nêu rõ./.
Hà Chính (VGP)