Một thế kỷ văn học yêu nước, cách mạng TP.HCM là công trình lớn với 25 quyển, tập hợp khoảng 1.560 tác phẩm của hơn 400 tác giả qua hơn 20.000 trang in trong suốt quá trình đấu tranh giữ nước và dựng nước trên đất nước ta và TPHCM. Công trình ý nghĩa này là lần đầu tiên tại thành phố và cả nước đã tổng kết các tác giả - tác phẩm thuộc nhiều trào lưu yêu nước, cách mạng trong một thế kỷ của các thể loại văn, thơ, nghiên cứu của các tác giả tại thành phố và cả nước. Công trình đã khẳng định những đóng góp to lón trong văn học nghệ thuật của đội ngũ các tác giả văn nghệ yêu nước và cách mạng.

“Một thế kỷ văn học yêu nước, cách mạng TPHCM” là công trình lớn do Ban Tuyên giáo Thành ủy chủ trì, được thực hiện từ năm 2011, nhằm chào mừng kỷ niệm 40 năm Ngày giải phóng miền Nam và TPHCM - thống nhất đất nước (1975 - 2015). Theo dự kiến ban đầu với 5 tập, khoảng 2.500 trang, bố cục thành 3 giai đoạn 1900 - 1945, 1945 - 1975, 1975 - 2000, qua quá trình lao động miệt mài của Hội đồng biên soạn và sự cộng tác nhiệt tình của Trường Đại học Khoa học Xã hội và Nhân văn TPHCM, Viện Khoa học Xã hội vùng Nam Bộ, của các tác giả và gia đình tác giả tiêu biểu, dung lượng đồ sộ của công trình tăng đến hơn 20.000 trang 25 tập, gồm tất cả thể loại: từ tiểu thuyết, truyện ngắn, truyện dài, ký sự, thơ, kịch bản… cho đến chính luận, lý luận, phê bình văn học.

Công trình đồ sộ này đã tái hiện thực sự phong phú cả quãng thời gian 100 năm văn học yêu nước, cách mạng từ năm 1900 đến năm 2000; phản ánh những thành tựu về văn học yêu nước, cách mạng của TP nói riêng và vùng đất Nam bộ nói chung; điều đáng ghi nhận là công trình đã nêu bật được những nét riêng của nền văn học phát sinh trên vùng đất mới phương Nam, đó là một mặt trận văn hóa - văn nghệ đầy tính chiến đấu, đầy tinh thần yêu nước, đầy nghĩa khí trong một bối cảnh rộng với nhiều khuynh hướng yêu nước khác nhau, như: khuynh hướng bảo tồn đạo lý dân tộc, khuynh hướng dùng ngòi bút như vũ khí sắc bén đấu tranh với kẻ thù xâm lược…

Phát biểu trong buổi ra mắt công trình, Trưởng Ban Tuyên giáo Thành ủy Thân Thị Thư nhấn mạnh: “Một thế kỷ văn học yêu nước, cách mạng TPHCM” là công trình không chỉ có giá trị cao về văn học, sân khấu, điện ảnh, mà còn thể hiện lòng tri ân sâu nặng với biết bao thế hệ những nhà văn, nhà thơ, những nghệ sĩ, chiến sĩ đã hy sinh vì độc lập dân tộc, thống nhất đất nước; góp phần giúp mọi người nhận thức sâu hơn nữa về giá trị và thành quả cách mạng, về chủ nghĩa anh hùng cách mạng, về sự lãnh đạo của Đảng, về sức mạnh vĩ đại của nhân dân. Với giá trị bao trùm là đã tái hiện truyền thống văn học có mối tương quan và tương xứng với cuộc chiến đấu anh dũng, kiên trì cả trăm năm của dân tộc qua nhiều giai đoạn, ghi nhận được những con người tiêu biểu, những tinh hoa, kết tinh của một thế kỷ văn học. Công trình còn là nguồn tư liệu lịch sử và văn hóa quý giá cho công tác nghiên cứu, biên soạn, giáo dục và học tập truyền thống, lịch sử, văn học; góp thêm sức mạnh cho công tác giáo dục, bồi dưỡng lòng yêu nước, truyền thống cách mạng; nâng cao niềm tự hào về Đảng cho những thế hệ tiếp sau”.

Trên những ý nghĩa cao cả đó của công trình, Trưởng Ban Tuyên giáo Thành ủy đề nghị các cơ quan, đơn vị, trường học, tổ chức hoạt động trong lĩnh vực văn học - nghệ thuật được trao tặng công trình “Một thế kỷ văn học yêu nước, cách mạng TPHCM” có kế hoạch phát huy giá trị bộ sách, giới thiệu sâu rộng đến thanh niên, sinh viên, học sinh và nhân dân để phục vụ công tác chuyên môn nghiệp vụ và học tập, nghiên cứu một cách hiệu quả nhất, là sáng rõ những tư tưởng cao cả, tính nhân văn của nền văn học – nghệ thuật nước nhà./.   

Phạm Hà Tĩnh