Trả lời câu hỏi của đại biểu về vấn đề đóng bảo hiểm xã hội thời gian qua, liên quan đến nội dung hàng nghìn chủ hộ kinh doanh cá thể đóng bảo hiểm xã hội bắt buộc không đúng quy định, Bộ trưởng Đào Ngọc Dung cho biết, thời gian qua, cơ quan bảo hiểm xã hội có thu sai với một tỷ lệ không nhỏ các chủ hộ kinh doanh cá thể. Đây không phải là đối tượng được quy định đóng bảo hiểm bắt buộc. Việc thu sai này đã diễn ra từ năm 2003 đến năm 2016. Bộ trưởng nêu rõ, Bộ đã chấn chỉnh Bảo hiểm xã hội, về cơ bản, vấn đề này đã được giải quyết. 

Bộ trưởng cho biết, đây là nội dung chưa được quy định trong Luật Bảo hiểm xã hội, đây là nội dung chưa được quy được quy định trong Luật Bảo hiểm do đó cần đánh giá rất cụ thể, tuy nhiên, về quan điểm cá nhân, Bộ trưởng cho rằng cần đặt lợi ích của người lao động, của chủ hộ kinh doanh lên hàng đầu. Cơ quan công quyền làm sai thì phải xin lỗi và xử lý theo quy định. 

Về hướng giải quyết, Bộ trưởng cho biết có 3 hướng giải quyết. Bộ đang đề xuất chuyển toàn bộ số hộ kinh doanh này sang bảo hiểm bắt buộc, để đảm bảo quyền lợi cho người lao động. Với trường hợp không có nhu cầu có thể chuyển sang bảo hiểm tự nguyện. Trường hợp cả người lao động lẫn cơ quan đều không đồng ý thì cần thoái thu, tính lãi bằng tăng trưởng của Quỹ bảo hiểm đã và đang sử dụng

“Tuy nhiên, quan điểm cá nhân tôi phải đặt quyền lợi, lợi ích người lao động lên hàng đầu và nên khuyến khích và điều chỉnh chính sách chuyển sang bảo hiểm bắt buộc để đảm bảo về già có lương hưu, đời sống ổn định”, Bộ trưởng Đào Ngọc Dung nêu quan điểm.

Trước đó, báo cáo kết quả giám sát việc giải quyết kiến nghị của cử tri, Ban Dân nguyện thuộc Ủy ban Thường vụ Quốc hội cho biết, theo quy định của pháp luật về bảo hiểm xã hội (BHXH), chủ hộ kinh doanh cá thể không thuộc đối tượng tham gia BHXH bắt buộc, nhưng từ tháng 1/2003 đến tháng 12/2021, cơ quan BHXH tại nhiều địa phương đã thu BHXH bắt buộc đối với những trường hợp này.

Theo số liệu của BHXH Việt Nam, tại thời điểm tháng 9/2016 đã có 4.240 chủ hộ kinh doanh cá thể tại 54 địa phương đóng BHXH bắt buộc.

Do việc thực hiện BHXH bắt buộc không đúng quy định của pháp luật nên các chủ hộ kinh doanh cá thể chưa được tính thời gian đã đóng BHXH bắt buộc để hưởng chế độ BHXH, đặc biệt có nhiều trường hợp đã đóng BHXH được gần 20 năm. Điều này đã khiến người dân bức xúc, một số trường hợp đã làm đơn khiếu nại, thậm chí khởi kiện BHXH ra tòa.

Việc thu BHXH bắt buộc không đúng đối tượng thuộc trách nhiệm của ngành BHXH, gây ảnh hưởng đến quyền lợi chính đáng của chủ hộ kinh doanh cá thể. Việc này rất cần được quan tâm giải quyết dứt điểm.

Ban Dân nguyện thuộc Ủy ban Thường vụ Quốc hội kiến nghị Chính phủ chỉ đạo Bộ Lao động, Thương binh và Xã hội, BHXH Việt Nam nghiên cứu, rà soát, đánh giá việc thực hiện BHXH bắt buộc với chủ hộ kinh doanh cá thể trên phạm vi toàn quốc. Bên cạnh đó, trình Chính phủ phương án giải quyết dứt điểm kiến nghị của cử tri; đồng thời chỉ đạo BHXH Việt Nam rút kinh nghiệm, tránh để xảy ra những sai sót khi thực hiện quy định của pháp luật về bảo hiểm xã hội.

Về nội dung này, Bộ Bộ Lao động, Thương binh và Xã hội đã có văn bản gửi BHXH Việt Nam khẳng định việc thu BHXH bắt buộc đối với chủ hộ kinh doanh không đúng quy định của pháp luật và đề nghị BHXH Việt Nam chỉ đạo BHXH các địa phương thực hiện đúng quy định của pháp luật.

Bộ đã chỉ đạo tổ chức kiểm tra, thanh tra tại một số địa phương. Bên cạnh đó, Bộ Lao động, Thương binh và Xã hội đã phối hợp với Ban Kinh tế Trung ương khảo sát các địa phương sơ kết 5 năm triển khai thực hiện Nghị quyết số 28-NQ/TW và lấy ý kiến góp ý hồ sơ dự án Luật BHXH sửa đổi, trong đó có nội dung cơ quan BHXH thu BHXH bắt buộc đối với chủ hộ kinh doanh.

Theo Bộ Lao động, Thương binh và Xã hội, qua tổng kết thi hành cho thấy, pháp luật bảo hiểm xã hội bắt buộc còn bỏ sót một số nhóm đối tượng có nhu cầu và có khả năng, nhưng chưa được luật hóa để tham gia bảo hiểm xã hội bắt buộc như: chủ hộ kinh doanh cá thể, người quản lý doanh nghiệp, người quản lý điều hành hợp tác xã không hưởng tiền lương, người lao động làm việc theo chế độ linh hoạt.

Vì vậy, lần sửa đổi Luật này, Bộ Lao động, Thương binh và Xã hội đề xuất bổ sung đối tượng thuộc diện tham gia bảo hiểm xã hội bắt buộc gồm: Chủ hộ kinh doanh; người quản lý doanh nghiệp, người quản lý điều hành hợp tác xã không hưởng tiền lương; người lao động làm việc không trọn thời gian.

Thu Trang/Báo Tin tức