Thực tế này đã và đang gây thất thu một nguồn thuế khá lớn cho Nhà nước, đồng thời còn tiềm ẩn nhiều nguy cơ như sản phẩm giả, sản phẩm kém chất lượng… Điều đáng nói, vì chưa có khung pháp lý cho mặt hàng này nên cơ quan chức năng gặp khó khăn trong việc xử lý vi phạm. 

Vừa qua, tại Hà Nội, Tọa đàm “Khung pháp lý cho thuốc lá thế hệ mới” đã diễn ra với sự tham gia của 50 đại diện từ các cơ quan quản lý nhà nước, các chuyên gia trong lĩnh vực công nghiệp, kinh tế, y tế… bàn về tác hại cũng như cần sự quản lý, kiểm soát sản phẩm này. Tại đây, nhiều ý kiến cho rằng, phải chăng đã đến lúc cho phép nhập khẩu sản phẩm thuốc lá thế hệ mới nhưng phải được kiểm soát chặt chẽ. Tuy nhiên, bà Hoàng Lan Hương, Vụ Pháp chế (Bộ Y tế) cho rằng, tạm thời chưa cho phép nhập khẩu và lưu thông cho đến khi những tác động của thuốc lá điện tử được đánh giá đầy đủ hơn. 

Hút thuốc lá điện tử hiện đang gia tăng trong giới trẻ, người chưa hút và kể cả người đang hút thuốc lá thông thường cũng có xu hướng sử dụng thuốc lá điện tử. Đây là loại hình thuốc lá mới, tác hại không hề thấp hơn thuốc lá thông thường, thậm chí có những tác hại cấp tính gặp phải ngay sau khi hút lần đầu. Bộ Y tế đề xuất cấm sử dụng dưới mọi hình thức mua bán, sản xuất, nhập khẩu đối với các sản phẩm mới này.

Nhiều người cũng cho rằng, không nên ngay lập tức luật hóa tại thời điểm này mà bỏ qua giai đoạn thí điểm cần thiết để có những đánh giá tác động đầy đủ. Bởi lẽ, thuốc lá thế hệ mới là kết quả của việc áp dụng công nghệ trên toàn cầu, hiện vẫn còn rất mới mẻ đối với ngành công nghiệp thuốc lá Việt Nam. Việc cho phép sử dụng các sản phẩm thuốc lá mới tại Việt Nam có thể ảnh hưởng việc thực hiện mục tiêu giảm nhu cầu sử dụng thuốc lá và không phù hợp các quy định của pháp luật hiện hành.

Theo thông tin từ Quỹ phòng chống tác hại của thuốc lá (Bộ Y tế), trên thế giới, tỷ lệ sử dụng thuốc lá thế hệ mới (thuốc lá điện tử, thuốc lá nung nóng, shisha) đang gia tăng trong giới trẻ. Ở Mỹ trong vòng 2 năm tỷ lệ sử dụng thuốc lá điện tử đã tăng từ 11,7% năm 2017 lên 27% năm 2019; 2/3 số người hút thuốc lá điện tử là thanh thiếu niên.

Nghiên cứu tại 13 quốc gia Đông Âu cho thấy: 2,6% thanh thiếu niên không hút thuốc lá đã từng thử hút thuốc lá điện tử ít nhất ba lần. Tại Việt Nam, theo kết quả “Điều tra sức khỏe học sinh Việt Nam năm 2019”, tỷ lệ hiện đang hút thuốc lá điện tử ở học sinh 13-17 tuổi trên phạm vi cả nước là 2,6%, ở học sinh thành thị là 3,4%. Tại các thành phố lớn, có thể do khả năng chi trả cao hơn hơn và thuốc lá điện tử sẵn có hơn, tỷ lệ hút thuốc lá điện tử (TLĐT) ở học sinh hiện rất đáng quan ngại.

Theo Nghiên cứu về các hành vi nguy cơ đối với sức khỏe học sinh THCS và THPT tại Hà Nội do Viện Chiến lược và Chính sách y tế (Bộ Y tế) tiến hành năm 2020, tỷ lệ hiện đang sử dụng TLĐT ở học sinh lớp 8-12 là 8,35%, ở học sinh lớp 10-12 là 12,6%. Những con số này cho thấy tỷ lệ giới trẻ hút TLĐT có xu hướng ngày càng gia tăng./.

TG