Tại buổi họp báo, TS Lý Ngọc Kính, Phó Trưởng ban chỉ đạo Chương trình phòng chống tác hại thuốc lá quốc gia cho biết: Việt Nam là một trong những nước có tỷ lệ nam giới hút thuốc cao nhất trên thể giới, khoảng 56,1% nam giới, 1,8% nữ giới hút thuốc, 2/3 số phụ nữ và 1/2 số trẻ em bị ảnh hưởng thụ động của khói thuốc lá.  Tuy nhiên phần lớn người dân vẫn chỉ có những nhận thức rất chung chung về tác hại của thuốc lá đối với sức khỏe, thiếu những hiểu biết đầy đủ về những bệnh do thuốc lá gây ra như khói thuốc lá chứa hơn 4.000 chất hóa học, trong đó có 43 chất gây ung thư, gây ra 25 căn bệnh nguy hiểm khác nhau như ung thư phổi, bệnh tim mạch, phổi tắc nghẽn, vô sinh....

Các cảnh báo sức khỏe có sử dụng hình ảnh trên vỏ bao thuốc lá đã được áp dụng ở nhiều nước và đã được chứng minh là đặc biệt hiệu quả trong việc thay đổi hành vi của người hút thuốc như bỏ thuốc lá, hút ít đi hoặc tránh để người khác hít phải khói thuốc của mình. Một số nước trong khu vực như Thái Lan, Singapore, Brunei đã in cảnh báo bằng hình ảnh và chữ trên vỏ bao thuốc lá với diện tích lớn hơn và lời cảnh báo được thay đổi thường xuyên. Những hình ảnh và lời cảnh báo làm giảm sự hấp dẫn của vỏ bao thuốc lá và có tác dụng ngăn ngừa những người bắt đầu hút thuốc lá đặc biệt là những thanh thiếu niên. 

Theo các chuyên gia, tuy thuốc lá là chất gây nghiện nhưng lại được phép lưu hành, sản xuất nên không thể làm quyết liệt và cấm như thuốc phiện. Vì thế, để người dân ít hút thuốc, cần tuyên truyền, vận động để người dân hiểu sự độc hại của thuốc để người dân hiểu thay đổi hành vi. Đồng thời thực hiện nghiêm túc việc cảnh báo tác hại của thuốc lá bằng hình ảnh để tác động trực tiếp đến người sử dụng thuốc, khiến họ biết sợ và tránh xa thuốc lá. Cảnh báo sức khỏe bằng hình ảnh là kênh giáo dục có hiệu quả và chi phí thấp bởi thông điệp dễ nhìn thấy, dễ hiểu và dễ nhớ. 

 

Theo ước tính, mỗi năm Việt Nam có khoảng 40.000 ca tử vong vì các bệnh có liên quan đến thuốc lá, gần gấp 4 lần số ca tử vong vì tai nạn giao thông đường bộ. Tổng chi phí xã hội do ba loại bệnh phổ biến có nguyên nhân từ thuốc lá gồm ung thư phổi, nhồi máu cơ tim hay bệnh phổi tắc nghẽn mãn tính gây ra là trên 1.000 tỷ đồng/ năm, tương đương với khoảng 20% tổng chi tiêu ngân sách cho y tế

Tại Việt Nam cho đến nay, cảnh báo tác hại của thuốc lá vẫn còn đơn điệu và ít tác dụng. Chỉ có một mẫu cảnh báo duy nhất là được in bằng dòng chữ: “Hút thuốc có thể gây ung thư phổi” chiếm khoảng 30% diện tích của mỗi vỏ bao thuốc lá. Quy định này chưa đáp ứng được yêu cầu của Công ước khung là những cảnh báo sức khoẻ phải khác nhau, được sử dụng luôn phiên. Thông tin trên vỏ bao thuốc như hiện nay chưa mô tả đầy đủ tác hại của việc sử dụng thuốc lá, hàm chứa sự nghi ngờ đối với một luận điểm đã được nhiều nghiên cứu khoa học trên thế giới khẳng định: Thuốc lá là nguyên nhân chủ yếu gây ung thư phổi.

Một nghiên cứu mới nhất của các nhà khoa học về “Vai trò của các chính sách công trong việc giảm hút thuốc lá và tử vong hút thuốc lá gây nên tại Việt Nam” cho thấy, việc áp dụng cảnh báo sức khỏe mạnh, in đậm, có hình ảnh kèm theo sẽ giảm ngay được 1,1% tỷ lệ nam giới hút thuốc ở Việt Nam. Đồng thời kết hợp với các chính sách phòng chống tác hại của thuốc là (như: tăng thuế thuốc lá cao, thực thi nghiêm cấm hút thuốc nơi công cộng, cấm quảng cáo, khuyến mãi và tài trợ thuốc lá, triển khai mạnh mẽ các chiến dịch truyền thông và ngăn ngừa hiệu quả vị thành niên tiếp cận với thuốc lá), thì tỉ lệ hút thuốc ở nam giới nước ta vào năm 2033 có thể giảm tới 38,5% so với tỉ lệ nam giới hút thuốc năm 2002.

Tiến sĩ Lý Ngọc Kính cũng cho hay: “Những cảnh báo sức khỏe bằng hình ảnh được in trên vỏ bao thuốc lá sẽ gây ấn tượng mạnh và giúp người dân hình dung một cách rõ nhất những tác hại mà thuốc lá đem lại. Biện pháp cảnh báo này đặc biệt phù hợp ở nước ta vì có thể đưa thông tin về tác hại thuốc lá đến được với mọi đối tượng, trong đó có cả những người với trình độ văn hóa thấp hoặc chưa biết chữ”. Do đó, năm nay, thông điệp được truyền tải sẽ là “Hãy chỉ rõ sự thật về tác hại thuốc lá: Cảnh báo sức khoẻ bằng hình ảnh sẽ giúp giảm số ca tử vong do hút thuốc lá”./.

TL