Tiếp tục Phiên họp thứ 35, sáng 27/2, Ủy ban Thường vụ Quốc hội đã cho ý kiến về dự án Luật tổ chức cơ quan điều tra hình sự.
Dự
án luật này nhận được nhiều quan tâm sau khi Hiến pháp 2013 được ban
hành, nhằm thể chế hóa các chủ trương của Đảng về cải cách tư pháp.
Đánh giá về dự thảo Luật, Ủy ban Tư pháp của Quốc hội cho rằng quá trình
soạn thảo, thẩm tra, hoàn thiện, chỉnh lý thông qua các dự án Luật:
Luật tổ chức cơ quan điều tra hình sự; Bộ luật hình sự (sửa đổi), Bộ
luật tố tụng hình sự (sửa đổi) cần phải có sự phối hợp chặt chẽ để bảo
đảm sự thống nhất, đồng bộ của ba văn bản này và của hệ thống pháp luật.
Không mở rộng đầu mối các cơ quan điều tra
Buổi thảo luận ghi nhận nhiều ý kiến của các thành viên Ủy ban Thường vụ
Quốc hội và lãnh đạo các cơ quan tư pháp băn khoăn trước quy định bổ
sung một số ngành như kiểm ngư, cơ quan thuế, ủy ban chứng khoán nhà
nước là cơ quan được giao nhiệm vụ tiến hành một số hoạt động điều tra.
Chủ nhiệm Ủy ban Pháp luật Phan Trung Lý, Phó Trưởng ban Nội chính Trung
ương Nguyễn Doãn Khánh và nhiều đại biểu khác viện dẫn Kết luận 92 của
Bộ Chính trị quy định giữ nguyên hệ thống các cơ quan điều tra như hiện
nay, bảo đảm hiệu quả, tiết kiệm, không chồng chéo nhiệm vụ; xác định rõ
mối quan hệ giữa hoạt động điều tra trong tố tụng hình sự và hoạt động
trinh sát.
Phó Trưởng ban Nội chính Trung ương Nguyễn Doãn Khánh thẳng thắn cho
biết nếu mở rộng diện các cơ quan được giao nhiệm vụ tiến hành một số
hoạt động điều tra như dự thảo là không phù hợp với chỉ đạo của Bộ Chính
trị về việc sắp xếp, tinh giảm đầu mối cơ quan điều tra, chưa phù hợp
với yêu cầu cải cách tư pháp. Hơn nữa, nếu xét về nhu cầu thì còn nhiều
ngành, lĩnh vực khác cũng mong muốn được giao chức năng điều tra.
Chủ tịch Hội đồng Dân tộc của Quốc hội Ksor Phước cho rằng, việc mở rộng
diện các cơ quan được giao chức năng điều tra còn có thể gây sự chồng
lấn chức năng nhiệm vụ của các cơ quan điều tra tại các địa bàn hoạt
động của các ngành nghề này.
Dự thảo lần này còn bổ sung quy định công an xã, phường, thị trấn, đồn
công an, trạm công an là cơ quan khác của lực lượng cảnh sát trong công
an nhân dân được giao nhiệm vụ tiến hành một số hoạt động điều tra. Đề
xuất này nhận được nhiều ý kiến không đồng tình của các thành viên Ủy
ban Thường vụ Quốc hội và các đại biểu do công an xã là lực lượng bán
chuyên trách, chưa được đào tạo cơ bản về chuyên môn, nghiệp vụ điều
tra. Việc giao thêm một số hoạt động điều tra ban đầu cho công an xã dễ
dẫn đến việc làm sai lệch trong điều tra vụ án hình sự, gây khó khăn cho
cơ quan điều tra chuyên trách hoặc làm bỏ lọt tội phạm, làm oan người
vô tội.
Theo quan điểm của Ủy ban Tư pháp, việc bổ sung cơ quan điều tra cần
quán triệt tinh thần “sắp xếp tinh gọn đầu mối trong từng cơ quan, bảo
đảm hiệu quả, tiết kiệm, không chồng chéo nhiệm vụ." Ủy ban này cũng cho
rằng, để đảm bảo hiệu quả của hoạt động điều tra tội phạm, tránh oan
sai, bỏ lọt tội phạm thì cần quy định theo hướng thẩm quyền điều tra nói
chung phải tuân thủ nguyên tắc phân công, phân cấp chuyên sâu, rành
mạch, tránh chồng chéo, trùng giẫm và được kiểm soát chặt chẽ, có sự
phối hợp của các cơ quan điều tra trong một số trường hợp cụ thể cần
thiết.
Người bị buộc tội phải được coi là không có tội
Góp ý về dự thảo Luật, Chủ nhiệm Ủy ban Pháp luật Phan Trung Lý đề nghị,
cơ quan soạn thảo đặc biệt lưu ý tinh thần của Hiến pháp 2013, theo đó
cần quy định cụ thể quyền của người bị bắt, bị tạm giữ, tạm giam tuân
thủ Điều 31 của Hiến pháp: Một người chỉ được coi là có tội cho đến khi
được chứng minh theo trình tự luật định và có bản án, kết luận của tòa
án.
“Phải bảo đảm người bị buộc tội được coi là không có tội, đây là quyền
tự nhiên của họ," Chủ nhiệm Ủy ban Pháp luật Phan Trung Lý nhấn mạnh.
Ông Lý cũng cũng đề nghị cơ quan soạn thảo cân nhắc, phân biệt rõ mối
quan hệ giữa Cơ quan điều tra cấp trên và Cơ quan điều tra cấp dưới để
hạn chế xảy ra oan sai. Ngoài ra, dự thảo cũng cần quy định những biện
pháp nghiệp vụ trinh sát, điều tra đảm bảo quyền tự do cá nhân, nhất là
đối với thư tín, điện thoại…
Góp ý thêm về tổ chức, bộ máy của cơ quan điều tra, Phó Trưởng ban Nội
chính Trung ương Nguyễn Doãn Khánh cho rằng cần bóc tách chức năng, thẩm
quyền giữa các cơ quan an ninh điều tra với cơ quan cảnh sát điều tra.
Đối với quy định về xử lý tranh chấp trong hoạt động điều tra thì chỉ
nên quy định trong quá trình sửa đổi Bộ luật Tố tụng hình sự, tuy nhiên
cần có quy định sao cho không làm tăng thêm thời gian tiến hành tố tụng
của mỗi vụ việc, vụ án.
Tán thành với ý kiến không mở rộng đầu mối các cơ quan có chức năng điều
tra, Phó Chánh án Tòa án Nhân dân Tối cao Nguyễn Văn Thuân kiến nghị dự
thảo cần tách bạch hoạt động quản lý hành chính với hoạt động tố tụng
của ngành công an.
Chiều nay, Ủy ban Thường vụ Quốc hội sẽ cho ý kiến về dự án Luật tạm giữ, tạm giam./.
(TTXVN)