Tiếp tục chương trình Kỳ họp thứ 9, sáng 26/5, dưới sự điều hành của Phó
Chủ tịch Quốc hội Nguyễn Thị Kim Ngân, các đại biểu Quốc hội làm việc
tại hội trường nghe Tờ trình của Chính phủ và Báo cáo thẩm tra của Ủy
ban Tài chính-Ngân sách của Quốc hội về dự án Luật phí, lệ phí; thảo
luận về một số nội dung còn ý kiến khác nhau của dự thảo Luật kiểm toán
nhà nước (sửa đổi).
Đảm bảo minh bạch trong quản lý, sử dụng nguồn thu từ phí, lệ phí
Theo Tờ trình của Chính phủ, qua 13 năm triển khai, Pháp lệnh phí và lệ
phí (ban hành ngày 28/8/2001, có hiệu lực thi hành từ 1/1/2002) cơ bản
đã đạt được các mục tiêu, yêu cầu đề ra. Tuy vậy, bên cạnh những kết quả
đạt được, một số quy định của pháp luật phí, lệ phí đến nay không còn
phù hợp với tình hình phát triển kinh tế-xã hội trong giai đoạn hiện
nay.
Vì vậy, cần thiết ban hành Luật phí và lệ phí để nhằm khắc phục tồn tại
của pháp luật phí, lệ phí hiện hành; thể chế hóa chủ trương của Đảng và
Nhà nước; đáp ứng yêu cầu về cải cách thủ tục hành chính, phù hợp với
Chiến lược cải cách thuế.
Với 6 chương, 23 điều, dự án Luật phí và lệ phí được xây dựng trên
nguyên tắc bảo đảm tuân thủ Hiến pháp, tính thống nhất và đồng bộ của hệ
thống pháp luật về thuế và quản lý ngân sách nhà nước; phù hợp với
Chiến lược cải cách hệ thống thuế giai đoạn 2011-2020; thể chế hóa chủ
trương đường lối của Đảng và Nhà nước về đổi mới cơ chế tài chính các
đơn vị sự nghiệp công lập; tập trung, phản ánh đầy đủ, kịp thời nguồn
thu từ phí, lệ phí vào ngân sách Nhà nước, đảm bảo minh bạch trong quản
lý, sử dụng nguồn thu từ phí, lệ phí; tăng cường quản lý nhà nước và kỷ
luật, kỷ cương tài chính; tăng cường phân cấp cho chính quyền địa phương
trong việc thu, quản lý, sử dụng nguồn thu từ phí, lệ phí...
Báo cáo thẩm tra của Ủy ban Tài chính-Ngân sách của Quốc hội nhất trí
với sự cần thiết ban hành Luật phí và lệ phí nhằm tạo khuôn khổ pháp lý
hoàn chỉnh, đồng bộ, thuận lợi trong quản lý thu, nộp và sử dụng phí và
lệ phí. Đồng thời, để bảo đảm đồng bộ, toàn diện, đầy đủ của Luật phí và
lệ phí, Ủy ban Tài chính-Ngân sách của Quốc hội đề nghị Chính phủ cần
tiếp tục rà soát, hệ thống hóa đầy đủ các quy định của hệ thống pháp
luật liên quan đến phí và lệ phí vào Dự thảo Luật phí và lệ phí.
Bổ sung các quy định về trách nhiệm của Kiểm toán Nhà nước
Thảo luận về dự thảo Luật kiểm toán nhà nước (sửa đổi), các đại biểu Đỗ
Văn Vẻ (Thái Bình), Nguyễn Bá Thuyền (Lâm Đồng), Lê Nam (Thanh Hóa),
Nguyễn Đình Quyền (Hà Nội)… đánh giá dự thảo Luật mới chỉ xác định về
quyền, nghĩa vụ của Kiểm toán Nhà nước, chứ chưa quy định rõ trách nhiệm
của cơ quan này.
Đại biểu Nguyễn Bá Thuyền (Lâm Đồng) kiến nghị dự thảo luật cần quy định
rõ về trách nhiệm của cơ quan kiểm toán để có thể quy trách nhiệm nếu
trong trường hợp kiểm toán sai.
Đồng tình với quan điểm này, đại biểu Nguyễn Đình Quyền (Hà Nội) cho
rằng cần quy định rõ trách nhiệm của cơ quan kiểm toán trong trường hợp
cơ quan này không phát hiện được sai phạm tại đơn vị được kiểm toán
nhưng sau đó cơ quan điều tra phát hiện ra sai phạm.
Bên cạnh đó, dự thảo luật cần bổ sung thêm quy định mang tính nguyên tắc
"hoạt động của cơ quan kiểm toán không được làm cản trở hoạt động bình
thường của các cơ quan, đơn vị được kiểm toán.”
Đây là nội dung đã được quy định tại Luật hoạt động giám sát của Quốc
hội, Luật Thanh tra và mang tính nguyên tắc. Đại biểu Nguyễn Đình Quyền
đề nghị Quốc hội cần quy định trách nhiệm bắt buộc phải chuyển cơ quan
điều tra của kiểm toán trong trường hợp khi tiến hành kiểm toán phát
hiện hoặc bắt buộc phải phát hiện dấu hiệu vi phạm của đơn vị được kiểm
toán. Bởi, đây là thẩm quyền lớn, cần quy định chặt chẽ, nếu không rất
dễ bị lạm dụng.
Về giá trị pháp lý của báo cáo kiểm toán, đa số các đại biểu tán thành
với dự thảo luật quy định báo cáo kiểm toán chỉ có giá trị pháp lý mang
tính bắt buộc đối với đơn vị được kiểm toán phải thực hiện khi đơn vị đó
có sai phạm trong quản lý, sử dụng tài chính công, tài sản công.
Đại biểu Lê Nam (Thanh Hóa) đề nghị sửa cụm từ "báo cáo" thành "kết
luận" kiểm toán để có đủ điều kiện có tính chất bắt buộc thực hiện và có
giá trị pháp lý.
Đại biểu Phùng Đức Tiến (Hà Nam) nêu quan điểm: Để bảo đảm nguyên tắc
công khai minh bạch, làm rõ nghĩa hơn quy định của pháp luật, dự thảo
luật cần bổ sung quy định thêm báo cáo kiểm toán của Kiểm toán Nhà nước
sau khi được phát hành và công bố công khai, phải bắt buộc thực hiện đối
với đơn vị được kiểm toán về các sai phạm trong việc quản lý sử dụng
tài sản, tài chính công.
Điều này có nghĩa là chỉ sau khi báo cáo kiểm toán của Kiểm toán Nhà
nước được lập theo đúng trình tự, được phát hành chính thức và công khai
theo quy định của Luật Kiểm toán nhà nước, mới có giá trị pháp lý và
mới bắt buộc phải thi hành.
Theo đại biểu Bùi Đức Thụ (Lai Châu), nếu không quy định giá trị pháp lý
của báo cáo kiểm toán sẽ phát sinh thêm thủ tục, phát sinh thời gian
phải chờ đợi các cơ quan quản lý nhà nước theo từng lĩnh vực xem xét,
thừa nhận mới có giá trị thi hành. Điều này sẽ làm chậm lại quá trình
thực thi, khắc phục các sai phạm. Để bảo đảm kỷ luật tài chính nghiêm
minh cần giữ nguyên quy định của dự thảo luật...
Trái với quan điểm trên, đại biểu Nguyễn Văn Phúc (Hà Tĩnh) cho rằng,
báo cáo của Kiểm toán Nhà nước chỉ mang chức năng đánh giá, xác nhận kết
luận kiến nghị, không mang giá trị bắt buộc phải thực hiện. Báo cáo này
chỉ có giá trị bắt buộc thực hiện khi cơ quan quản lý có thẩm quyền cấp
trên của đơn vị kiểm toán có kết luận. Các đơn vị được kiểm toán có
nhiệm vụ phải trả lời kiểm toán nhà nước và các cơ quan quản lý nhà nước
cấp trên và khi cơ quan quản lý nhà nước cấp trên có ý kiến thì bắt
buộc phải thực hiện.
Chưa thống nhất về nhiệm kỳ của Tổng Kiểm toán Nhà nước
Liên quan đến nhiệm kỳ của Tổng Kiểm toán Nhà nước, các đại biểu Vương
Đình Huệ (Bình Định), Đỗ Văn Vẻ (Thái Bình), Bùi Đức Thụ (Lai Châu) thể
hiện sự nhất trí với dự thảo luật quy định giữ nguyên nhiệm kỳ của Tổng
Kiểm toán Nhà nước là bảy năm và không quá 2 nhiệm kỳ liên tục.
Đại biểu Vương Đình Huệ phân tích quy định như vậy nhằm bảo đảm tính đặc
thù của Kiểm toán Nhà nước, phù hợp với trách nhiệm trong kiểm toán
quyết toán ngân sách nhà nước và thông lệ quốc tế.
Kiểm toán Nhà nước là cơ quan đặc thù, mang tính độc lập, do Quốc hội
lập ra nhưng Kiểm toán Nhà nước không phải cơ quan thuộc Quốc hội. Để
bảo đảm tính ổn định, hầu hết các nước quy định nhiệm kỳ của Tổng Kiểm
toán không theo nhiệm kỳ của Quốc hội…
Không đồng tình với quan điểm trên, đại biểu Nguyễn Anh Sơn phản biện:
nhiệm kỳ của Tổng Kiểm toán Nhà nước chỉ nên là 5 năm để thống nhất với
các vị trí khác trong bộ máy nhà nước và phù hợp với từng giai đoạn phát
triển.
Kiểm toán Nhà nước là cơ quan có tổ chức bộ máy vận hành các công việc,
không thể nói rằng nếu Tổng Kiểm toán nghỉ thì cơ quan, bộ máy đó sẽ bị
ngưng trệ. Bên cạnh đó, thể chế chính trị Việt Nam hoàn toàn khác với
nhiều quốc gia khác.
Ở một số nước, Tổng Kiểm toán có vị trí độc lập để tránh tình trạng Thủ
tướng hoặc Tổng thống nước đó vì một lý do nào đó tuyên bố giải tán Quốc
hội, Tổng Kiểm toán vẫn tồn tại để thực hiện chức năng nhiệm vụ của
mình. Câu chuyện này không có ở Việt Nam. Đây cũng là ý kiến của các đại
biểu Thân Đức Nam (Đà Nẵng), Đặng Đình Luyến (Khánh Hòa)…
Xung quanh quy định về thời hạn kiểm toán, đa số ý kiến tán thành với
báo cáo giải trình tiếp thu, chỉnh lý dự thảo luật quy định thời hạn
kiểm toán là 60 ngày, trường hợp cần thiết cho phép Tổng Kiểm toán Nhà
nước được quyền gia hạn một lần nhưng không quá 30 ngày; riêng đối với
cuộc kiểm toán để đánh giá tính kinh tế, hiệu lực và hiệu quả có quy mô
toàn quốc, giao cho Tổng Kiểm toán Nhà nước quyết định cho phù hợp.
Đại biểu Bùi Đức Thụ (Lai Châu) nhận định những cuộc kiểm toán để đánh
giá tính kinh tế, hiệu lực và hiệu quả có quy mô toàn quốc cần thực hiện
trong nhiều năm, ở nhiều bộ, ngành, địa phương để đánh giá hiệu lực,
hiệu quả, tính kinh tế vì vậy không thể quy định thời hạn. Hơn nữa, theo
thông lệ quốc tế, kiểm toán nhà nước của nhiều nước cũng đều không quy
định thời hạn về nội dung này.
Đại biểu Đặng Đình Luyến (Khánh Hòa) lại đề xuất Quốc hội nên quy định
rõ thời hạn đối với cuộc kiểm toán để đánh giá tính kinh tế, hiệu lực và
hiệu quả có quy mô toàn quốc ngay trong dự thảo luật, không nên để Tổng
Kiểm toán Nhà nước quyết định bởi đây là vấn đề quan trọng. Theo đại
biểu, việc kiểm toán về nội dung này có thể quy định từ 90 đến 120 ngày,
trong trường hợp phức tạp có thể kéo dài thêm 45 ngày.
Cũng trong phiên họp buổi sáng, các đại biểu Quốc hội đã tập trung thảo
luận về phạm vi điều chỉnh và mục đích hoạt động của Kiểm toán Nhà nước;
về đơn vị được kiểm toán; về trách nhiệm của các cơ quan, tổ chức, cá
nhân đối với hoạt động Kiểm toán Nhà nước…/.
(TTXVN)