Theo Ban tổ chức cuộc bình chọn, với mục đích khẳng định vai trò quốc sách hàng đầu, cũng như động lực phát triển kinh tế -xã hội của KHCN trong năm 2008, CLB Nhà báo KHCN đã thực hiện chương trình bình chọn 10 sự kiện KHCN nổi bật.

10 sự kiện được công bố là kết quả của 2 vòng bầu chọn. Vòng đề cử: Ban Chủ nhiệm CLB gửi phiếu lấy ý kiến từ các thành viên CLB. Trên cơ sở những đề cử này, Ban Chủ nhiệm CLB lựa chọn ra 15 đề cử xuất sắc nhất ở 4 nhóm lĩnh vực gồm cơ chế chính sách, nghiên cứu cơ bản, nghiên cứu ứng dụng, hội nhập quốc tế về KHCN để thành viên trong CLB tiếp tục bình chọn. Ở vòng chung kết bình chọn: Từ 15 đề cử, các thành viên CLB lại chọn ra 10 sự kiện được cho là nổi bật nhất và gửi lại cho CLB theo 2 cách: email và đường bưu điện. Kết quả có 37 nhà báo tham gia bình chọn. 10 sự kiện được bình chọn có số phiếu đề cử từ 2/3 tổng số phiếu bình chọn trở lên.

Dưới đây là danh sách 10 sự kiện được bình chọn:

1. Hội nghị lần thứ bảy Ban Chấp hành Trung ương khoá X ra Nghị quyết số 27-NQ/TW về xây dựng đội ngũ trí thức trong thời kỳ đẩy mạnh công nghiệp hoá, hiện đại hoá đất nước.

Nghị quyết khẳng định: Trong mọi thời đại tri thức luôn là nền tảng tiến bộ xã hội, đội ngũ trí thức là lực lượng nòng cốt sáng tạo và truyền bá kiến thức. Ngày nay, cùng với sự phát triển nhanh chóng của cách mạng khoa học và công nghệ hiện đại, đội ngũ trí thức trở thành nguồn lực đặc biệt quan trọng, tạo nên sức mạnh của mỗi quốc gia trong chiến lược phát triển. Việc Ban Chấp hành Trung ưong ra nghị quyết nói trên đã tạo ra một bước ngoặt lớn khơi nguồn chất xám, khơi nguồn nhân lực, tiềm năng trí tuệ của giới trí thức nước nhà. Đây là lần đầu tiên trong lịch sử nghị quyết của Đảng bàn riêng về vấn đề trí thức. Nghị quyết đã phản ánh thực trạng đội ngũ trí thức và công tác xây dựng đội ngũ trí thức của Đảng và Nhà nước trong thời kỳ đổi mới và hiện nay; nêu lên những mặt tích cực và những mặt hạn chế, yếu kém; chỉ ra những nguyên nhân hạn chế, yếu kém của bản thân đội ngũ trí thức và những hạn chế, khuyết điểm của công tác trí thức của Đảng và Nhà nước. Nghị quyết cũng đã nêu mục tiêu, quan điểm chỉ đạo, nhiệm vụ và giải pháp để xây dựng đội ngũ trí thức của thời kỳ đẩy mạnh công nghiệp hoá, hiện đại hoá đất nước. Vấn đề đào tạo trí thức, trọng dụng nhân tài được đặt ra và giải quyết bằng việc xây dựng và thực hiện cơ chế, tạo điều kiện để trí thức phát triển bằng chính phẩm chất, tài năng và những kết quả cống hiến của mình cho đất nước.

2. Luật Công nghệ cao được Quốc hội thông qua

Tại Kỳ họp thứ tư, Quốc hội khoá XII, ngày 13/11, Quốc hội đã thông qua dự án Luật Công nghệ cao. Với đa số đại biểu tán thành, Quốc hội thông qua nội dung một số điều cụ thể và với 463 đại biểu tán thành (bằng 93,91% tổng số đại biểu Quốc hội), Quốc hội thông qua toàn văn Luật Công nghệ cao. Luật gồm 6 chương, 35 điều, quy định cụ thể về việc ứng dụng, nghiên cứu và phát triển công nghệ cao, biện pháp thúc đẩy ứng dụng công nghệ cao; phát triển công nghệ cao trong các ngành kinh tế, kỹ thuật; chính sách phát triển, đào tạo và thu hút nguồn nhân lực công nghệ cao; cơ sở hạ tầng kỹ thuật phục vụ hoạt động công nghệ cao... Luật sẽ có hiệu lực thi hành từ ngày 1/7/2009.

3. Tạo tinh trùng chuột từ tế bào gốc

Lần đầu tiên, các nhà khoa học Phòng thí nghiệm Nghiên cứu và Ứng dụng tế bào gốc (Trường ĐH KHTN, ĐH Quốc gia TPHCM) đã tạo được tinh trùng chuột từ tế bào gốc. Đây sẽ là một hướng đi quan trọng trong việc nghiên cứu điều trị vô sinh cho những nam giới không có khả năng tự sinh sản ra tinh trùng. Sự kiện này đã đánh dấu một bước tiến mới trong việc dùng tế bào gốc phục vụ chữa bệnh cho con người do người Việt nghiên cứu, triển khai và đang từng bước hoàn thiện để áp dụng. Ngoài ra, sự thành công này còn khẳng định sự sáng tạo, trí tuệ của các nhà khoa học Việt Nam. Họ đã thành công trong sự thiếu thốn nhiều mặt về các trang thiết bị thí nghiệm, hóa chất.

4. Cơ hội mới cho những người hiếm muộn con

Kỹ thuật nuôi tinh tử thành tinh trùng để cấy vào trứng được thực hiện tại Trung tâm Công nghệ phôi, Học viện Quân y. Tinh tử (tế bào dạng tròn, chưa có đuôi) sẽ được nuôi cấy cho đến khi có đuôi (thành tinh trùng), chuyển động, có thể thụ tinh được. Những người không có tinh trùng sẽ phải mổ tinh hoàn với vết mổ rất nhỏ để lấy tế bào tinh tử. Tế bào này được nuôi cấy trong 24h, sau đó thụ tinh trong ống nghiệm với trứng khỏe mạnh. Đây là kỹ thuật duy nhất được thực hiện tại trung tâm và đã sinh ra được cháu bé khỏe mạnh (đến nay đã được một tuổi ) từ phương pháp này.

5. Thương vụ chuyển giao giống lúa lai trị giá 10 tỷ đồng.

Đầu tháng 6-2008 giới khoa học cả nước đón nhận thông tin vui: PGS.TS Nguyễn Thị Trâm, Viện sinh học Nông nghiệp, ĐH Nông nghiệp 1 đã chuyển nhượng một giống lúa lai TH3-3 với giá 10 t ỷ đồng cho một doanh nghiệp tại Nam Trực, Nam Định. Đây là thương vụ mua bán bản quyền giống lúa có giá trị cao nhất từ trước đến nay ở Việt Nam. Sự kiện này đã tạo nên tiếng vang lớn trong giới khoa học, chứng minh nhà khoa học có thể làm giàu bằng chính những công trình khoa học của mình nếu công trình đó đem lại lợi ích cho cộng đồng. TH3-3 được chính thức công nhận và cấp bản quyền (2007) cũng là lúc gần khắp miền bắc đã có 20.000-30.000ha lúa lai hai dòng TH3-3 được nông dân trồng thử, với lượng giống"xuất" ra mỗi năm lên tới 1.000 tấn giống F1.

6. Việt Nam thiết kế thành công chip vi xử lý 8 –bit đầu tiên

Sáng 16/1/2008, tại TP Hồ Chí Minh, chip vi xử lý 8 –bit đầu tiên của Việt Nam mang tên Sigma K3 đã được công bố đánh dấu một bước tiến quan trọng của ngành Công nghệ vi mạch Việt Nam non trẻ. Ðây là con chíp vi xử lý đầu tiên được thiết kế tại Việt Nam. Chủ nhiệm nhóm đề tài nghiên cứu là Thạc sĩ Ngô Ðức Hoàng. Con chíp nói trên có giá thành chỉ bằng 70% so với con chíp cùng loại nhập khẩu. Nó có thể được ứng dụng trong sản xuất máy giặt, lò vi sóng, bảng hiệu quảng cáo điện tử, thiết bị y tế cầm tay. Việc thiết kế và gởi sản xuất thành công chíp điện tử của Trung tâm Nghiên cứu và Ðào tạo Thiết kế Vi mạch (ICDREC) - Ðại học Quốc gia TP Hồ Chí Minh còn có một ý nghĩa khác: Ðó là sự thành công của mô hình doanh nghiệp tự chủ, tự chịu trách nhiệm, đồng thời khẳng định rõ chủ trương rất đúng của UBND thành phố Hồ Chí Minh trong việc hỗ trợ để các cơ sở nghiên cứu có thể thương mại hóa các kết quả nghiên cứu khoa học.

Từ thành công của đề tài trên, ICDREC đã được ĐHQG.HCM đầu tư cho PTN thiết kế vi mạch trị giá 7 tỷ đồng, trong đó chi phí mua license thương mại phần mềm thiết kế chip trong ba năm với số tiền năm tỷ đồng. Và vừa qua, UBND Thành phố Hồ Chí Minh và Sở KHCN Tp. HCM phê duyệt cho ICDREC thực hiện dự án Sản xuất thử nghiệm 10 tỷ để sản xuất 150 nghìn con chíp để bán ra thị trường.

7. Mạng VinaRen kết nối với 30 triệu nhà nghiên cứu trên thế giới

Ngày 27/3/2008, tại TP Hồ Chí Minh, Bộ Khoa học và Công nghệ tổ chức khai trương Mạng nghiên cứu và đào tạo Việt Nam (VinaRen). Ðây là mạng viễn thông về nghiên cứu và đào tạo, phi lợi nhuận, được nối vào Mạng thông tin xuyên Âu - Á (TEIN2), bằng đường kết nối riêng với tốc độ 45 Mbps. Nhằm hỗ trợ các nước đang phát triển trong ASEM, mục đích của TEIN2 là cung cấp, củng cố đường trục cho liên khu vực Âu-Á, tạo điều kiện bình đẳng trong truy nhập tài nguyên mạng nghiên cứu, làm cầu nối trong hợp tác công nghệ thông tin và truyền thông, và nâng cao khả năng phối hợp trong nghiên cứu và đào tạo của các nước trong ASEM, đặc biệt chú trọng đến các nước đang phát triển ở khu vực Đông Nam Á. VinaRen có bảy trung tâm vận hành mạng đặt tại Hà Nội, TP Hồ Chí Minh, Ðà Nẵng, Cần Thơ, Huế. Trung tâm điều hành mạng quốc gia do Trung tâm Thông tin Khoa học và Công nghệ quốc gia quản lý, vận hành. Cộng đồng nghiên cứu và đào tạo nước ta sẽ được kết nối với trên 30 triệu nhà nghiên cứu, giảng dạy và đội ngũ sinh viên các trường đại học, viện nghiên cứu hàng đầu trên thế giới.

8. Phóng thành công VINASAT-1

Sự kiện 5h17' sáng 19/4/2008, vệ tinh Vinasat- 1 chính thức rời bệ phóng đã mở ra kỷ nguyên mới cho công nghệ viễn thông ở Việt Nam. Với việc phóng thành công Vinasat- 1, Việt Nam sẽ bớt lệ thuộc vào việc thuê kênh vệ tinh và cáp quang biển của nước ngoài để đảm bảo thông tin, liên lạc trong nước và đi quốc tế. Vệ tinh Vinasat -1 có ý nghĩa rất lớn với việc phủ sóng viễn thông, liên lạc tới vùng sâu, vùng xa, biên giới và hải đảo trong nước và cả trong khu vực Đông Nam Á. Vệ tinh Vinasat -1 sẽ cung cấp các dịch vụ bao gồm: Phát hình quảng bá; Kênh truyền hình tận nhà (DTH); Kênh truyền hình có độ phân giải cao; Dịch vụ truy nhập Internet; Điện thoại cho vùng sâu, vùng xa (VSAT). Ngành Khí tượng thuỷ văn sẽ đưa những thông tin phòng chống thiên tai bão lũ vào đường truyền Internet và hệ thống điện thoại di động để bất kỳ ai, ở bất kỳ vị trí nào cũng có thể truy cập thông tin một cách dễ dàng và nhanh chóng. Vinasat -1 là một dấu mốc quan trọng, xóa nhòa ranh giới thông tin và khẳng định chủ quyền vũ trụ của Việt Nam.

9. Lần đầu tiên, một nhà khoa học Việt Nam đoạt giải thưởng quốc tế COSMOS.

Vượt qua 130 ứng cử viên đến từ 25 nước trên toàn thế giới, GS. TSKH NGDN Phan Nguyên Hồng, Đại học Sư phạm Hà Nội đã trở thành người duy nhất đoạt được giải thưởng cao quý này. COSMOS là giải thưởng quốc tế được tổ chức thường niên nhằm tôn vinh những cá nhân tổ chức trên toàn thế giới có những nỗ lực cống hiến trong lĩnh vực bảo vệ môi trường. Mỗi một năm, giải thưởng chỉ tôn vinh một cá nhân hoặc tập thể xuất sắc nhất. Ngày 4/11/2008, ban tổ chức đã chính thức trao giải cho GS. TSKH Phan Nguyên Hồng tại Nhật Bản. Tổng giá trị giải thưởng tiền mặt là 40 triệu yên (6 tỷ đồng). Việc Việt Nam đoạt được giải thưởng lớn này cho thấy ghi nhận của thế giới về đóng góp của khoa học Việt Nam trên bản đồ khoa học thế giới.

10. Thanh tra, phát hiện và xử lý gian lận về đo lường, chất lượng trong kinh doanh xăng dầu, gas trong phạm vi cả nước

Từ tháng 4- 10/2008, Thanh tra Bộ KH-CN đã chỉ đạo thanh tra chuyên đề về đo lường, chất lượng đối với tổ chức, cá nhân kinh doanh xăng dầu trên phạm vi toàn quốc. Tính đến ngày 30/10/2008, qua tổng hợp số liệu của 61 tỉnh, thành phố, đợt thanh tra chuyên đề đã đạt được một số chỉ tiêu cụ thể: Tổng số cơ sở kinh doanh xăng dầu, gas được thanh tra là 4.441 cơ sở, trong đó có 3.890 cơ sở kinh doanh xăng, dầu; 636 cơ sở kinh doanh gas. Qua thanh tra đã phát hiện và xử phạt vi phạm hành chính 797 cơ sở vi phạm pháp luật về đo lường, chất lượng, tổng số tiền xử phạt gần 4 tỷ đồng.

Ngoài việc xử phạt vi phạm hành chính theo quy định của pháp luật, đáng lưu ý là Bộ KH-CN đã đề nghị Bộ Công thương và các địa phương có biện pháp kiên quyết ngăn chặn có hiệu quả các trường hợp cố tình gian lận như: đề nghị công khai các cơ sở vi phạm để dư luận xã hội lên án và giám sát; đề nghi cấp có thẩm quyền rút giấy phép kinh doanh của 52 cơ sở có các hành vi vi phạm nghiêm trọng (lắp thêm bảng mạch điện tử làm thay đổi tình trạng kỹ thuật của thiết bị đo hoặc sử dụng các cột đo có sai số lớn để gian lận).

Sự kiện này đã nhận được sự quan tâm, đồng tình cao của dư luận xã hội, góp phần rất tích cực cho công tác phòng, chống gian lận trong kinh doanh xăng dầu, bảo vệ quyền lợi của người tiêu dùng.

PV