Chiều ngày 28/3/2018, tại Trường Đại học Quốc gia Hà Nội, Chương trình Nghiên cứu Internet và Xã hội (VPIS) phối hợp cùng Hãng thông tấn Reuters và Trung tâm Bồi dưỡng Nghiệp vụ Báo chí  (Hội nhà báo Việt Nam) tổ chức lễ công bố và ra mắt cuốn sổ tay "Hướng dẫn kỹ năng đưa tin trong thời đại kỹ thuật số” (dành cho các nhà báo Việt Nam).

Sự bùng nổ của Internet và mạng xã hội đã tạo nhiều thay đổi trong lĩnh vực báo chí và truyền thông với nhiều cơ hội và thách thức cho các tòa soạn và các nhà báo, phóng viên. Theo Báo cáo Tin tức Số (Digital News Report) của Hãng thông tấn Reuters 2018, thách thức lớn nhất hiện nay của các cơ quan báo chí không chỉ có áp lực chạy đua thông tin trong kỷ nguyên số mà còn là sự mất niềm tin của độc giả vào tòa soạn (với chỉ 43% dân số được khảo sát tại 36 quốc gia còn giữ niềm tin vào các hãng tin tức). Công chúng đang có xu hướng thay đổi mạnh mẽ trong thói quen tiếp cận thông tin từ những phương tiện truyền thông truyền thống sang các phương tiện truyền thông số, trong đó có mạng xã hội. Nhu cầu của công chúng luôn bận rộn đòi hỏi báo chí số cần hướng đến định dạng rõ ràng, ngắn gọn hơn.

Phân tích bối cảnh môi trường truyền thông hiện nay, GS.TS. Phạm Quang Minh, Chủ tịch Hội đồng Khoa học Chương trình Nghiên cứu Internet và Xã hội (VPIS), Hiệu trưởng Trường đại học Khoa học Xã hội và Nhân văn đã khẳng định: “Với hơn 4 tỷ người dùng hiện nay, theo công bố của We Are Social, Internet cùng với sự phát triển của các phương tiện truyền thông số đã thay đổi nhanh chóng môi trường báo chí Việt Nam và thế giới. Dựa trên những nền tảng công nghệ mới, nhà báo không chỉ theo dõi và khai thác thông tin dễ dàng hơn mà còn có thể tiếp cận gần hơn với độc giả qua những cách thức truyền tải sinh động một cách nhanh chóng và trực tiếp. Tuy nhiên, môi trường truyền thông số cũng đặt ra những áp lực không nhỏ về việc cân bằng giữa tốc độ và tính chính xác của thông tin, giữa những yêu cầu liên quan đến khía cạnh thương mại và sự công tâm, liêm chính của nhà báo. Đặc biệt, giữa đa dạng các nguồn thông tin và cạm bẫy tin giả, vai trò của nhà báo được đề cao trong việc lọc kiểm chứng thông tin có ý nghĩa nhất nhằm thực hiện sứ mệnh giúp độc giả có thể chạm tới những khía cạnh chân thực và quan trọng nhất của cuộc sống”.

Dựa trên tinh thần đó, với mục tiêu hỗ trợ những người làm báo bắt kịp các thay đổi nhanh chóng của truyền thông hiện nay, Chương trình Nghiên cứu Internet và Xã hội, Hãng Thông tấn Reuters và Trung tâm Bồi dưỡng Nghiệp vụ Báo chí (Hội Nhà báo Việt Nam) phối hợp thực hiện cuốn sổ tay “Hướng dẫn kỹ năng đưa tin trong thời đại kỷ thuật số” nhằm đưa ra những nguyên tắc quan trọng và có ý nghĩa thực tiễn cho các nhà báo tác nghiệp trong môi trường số và mạng xã hội. Trong đó, cuốn sổ tay đi sâu phân tích báo chí dữ liệu, một xu hướng nổi bật của làng truyền thông hiện nay, giúp nhà báo tận dụng công nghệ số để thu thập dữ liệu và truyền tải chúng thành tin tức có giá trị, khách quan và hấp dẫn. Ngoài ra, cuốn sổ tay còn đề cập đến những nguyên tắc cơ bản phóng viên cần biết về Luật tiếp cận thông tin được Quốc Hội Việt Nam thông qua ngày 6/4/2016, và có hiệu lực từ ngày 1/7/2018 nhằm hỗ trợ nhà báo trong quá trình tác nghiệp nhanh chóng và đúng pháp luật.

Đánh giá về ý nghĩa của cuốn sổ tay, PGS.TS. Đinh Thị Thúy Hằng, Giám đốc Trung tâm Bồi dưỡng Nghiệp vụ Báo chí chia sẻ rằng: “Cuốn sổ tay “Hướng dẫn kỹ năng đưa tin trong thời đại kỹ thuật số” là một tài liệu hữu dụng dành cho các nhà báo và những người làm truyền thông với những nội dung rất cụ thể mang tính áp dụng thực tiện cao được trình bày một cách dễ hiểu, dễ nhớ. Hy vọng cuốn sổ tay sẽ giúp những nhà truyền thông dễ dàng tra cứu và áp dụng được ngay những kỹ năng đó trong công việc hàng ngày nhằm nâng cao chất lượng thông tin phục vụ công chúng”.

Cuốn sổ tay Hướng dẫn kỹ năng đưa tin trong thời đại kỹ thuật số (ảnh Q.Linh)

Đại Sứ Anh ông Giles Lever khẳng định Vương quốc Anh luôn tin tưởng rằng một môi trường báo chí tự do, sôi nổi với các nhà báo tâm huyết và có trách nhiệm đóng vai trò then chốt trong sự phát triển của xã hội, giúp thúc đẩy minh bạch và trách nhiệm giải trình của nhà nước. Ông Giles Lever chia sẻ: “Tôi rất vui mừng vì chúng tôi đã hỗ trợ VPIS biên soạn và xuất bản cuốn sổ tay “Hướng dẫn kỹ năng đưa tin trong thời đại kỹ thuật số”. Bản thân tôi thấy rất ấn tượng với những nội dung của cuốn số tay và mong muốn cuốn sổ tay đến được tới nhiều người làm báo. Tôi rất mong các anh chị nhà báo có thể sử dụng cuốn sổ tay như một nguồn tham khảo hữu ích khi tác nghiệp để tận dụng những lợi thế của thời đại kỹ thuật số.”

Ông Cao Hoàng Nam, Điều phối viên trưởng Chương trình Nghiên cứu Internet và Xã hội, Trường Đại học Khoa học Xã hội & Nhân văn, ĐHQG HN cho biết “Cuốn sổ tay sẽ là một trong những công cụ hữu ích cho phóng viên để tăng tính tin cậy cho các bài viết của mình trong bối cảnh tin giả ngày càng phổ biến thông qua việc áp dụng các quy trình truyền tải dữ liệu thành tin tức một cách minh bạch và mang tính phản biện cao của báo chí dữ liệu (Data Journalism). Tôi cho rằng, thể loại báo chí dữ liệu sẽ là một xu hướng mới trong tác nghiệp của phóng viên trong kỷ nguyên tin tức số”

Tại lễ ra mắt, các chuyên gia trong ngành và các nhà báo tham dự cũng đã cùng nhau thảo luận cách thức ứng dụng cuốn sổ tay vào thực tế đạo tạo và thực tiễn tác nghiệp một cách hiệu quả nhất. Ngoài ra, với mong muốn tiếp nối những giá trị ban đầu của cuốn sổ tay này chia sẻ, những người tham dự cũngđề xuất những định hướng phát triển nội dung của các cuốn sổ tay tiếp theo với những cập nhật và hướng dẫn chuyên sâu hơn về cách áp dụng các xu hướng báo chí thế giới mới nhất dựa trên bối cảnh truyền thông Việt Nam.

TS. Phạm Hải Chung, Giảng viên Học viện Báo chí và Tuyên truyền chia sẻ về định hướng phát triển tiếp theo của cuốn sổ tay: “Cuốn sổ tay đề cập tới những giá trị căn bản trong thời đại báo chí kỹ thuật số và nguyên tắc áp dụng những giá trị đó trong bối cảnh báo chí Việt Nam. Đây là phiên bản đầu tiên và là sự nỗ lực của các chuyên gia, các nhà báo trong nước và quốc tế. Tuy nhiên, trong bối cảnh công nghệ phát triển không ngừng, một cuốn cẩm nang khó có thể bao quát hết các tình huống tác nghiệp đa dạng của nhà báo. Vì vậy, tôi hy vọng, dựa trên những nguyên tắc được hệ thống hóa trong phiên bản đầu tiên nay, cuốn sổ tay sẽ tiếp tục được cập nhật thường xuyên bởi chính các nhà báo ở Việt Nam và phát triển thành chuỗi các cuốn sổ tay chuyên biệt hơn. Ví dụ như cập nhật về các xu hướng báo chí mới, cách thức ứng dụng trí tuệ nhân tạo trong quá trình tác nghiệp hoặc đề cập những yếu tố giúp tăng tương tác giữa công chúng và toà soạn. Hy vọng cuốn sổ tay sẽ góp phần thúc đẩy môi trường truyền thông – báo chí minh bạch và phát triển bền vững trong kỷ nguyên số”.

Nhằm chia sẻ và lan tỏa nội dung số tay đến đông đảo những người làm báo, người làm công tác giảng dạy và sinh viên báo chí, Chương trình Nghiên cứu Internet và Xã hội sẽ gửi tặng 700 cuốn sổ tay và được vận chuyển miễn phí đến các tòa soạn và các trường đại học, cơ sở đào tạo về nghiệp vụ báo chí. Thời gian đăng ký nhận sách từ 25/3/2018 đến 29/3/2018 tại: https://goo.gl/qUFTMR

Ngoài ra, các cơ quan, tổ chức và những người quan tâm có thể tải bản mềm cuốn sổ tay tại website: vpis.edu.vn./.

Duy Phong