Tình trạng thất nghiệp lan rộng đã ảnh hưởng lớn đến đời sống của một bộ phận không nhỏ người lao động cũng như việc đảm bảo các vấn đề an sinh xã hội. Tuy nhiên, theo ông Đặng Quang Điều, ủy viên Đoàn Chủ tịch, Tổng LĐLĐVN, cùng với những giải pháp kích cầu của Chính phủ, những nỗ lực “vượt bão” của các doanh nghiệp, người lao động sẽ có điều kiện ổn định cuộc sống và tỷ lệ thất nghiệp sẽ giảm xuống vào cuối năm 2009. Bức tranh lao động việc làm đang xuất hiện những điểm sáng…
Chia sẻ khó khăn
Trước tình trạng các doanh nghiệp rơi vào tình cảnh lao đao, phải cắt giảm lao động hàng loạt, Bộ LĐ-TB&XH và Tổng LĐLĐ đã có văn bản kiến nghị, đề xuất với Chính Phủ những giải pháp giúp người lao động, đặc biệt là những người ở nhóm yếu thế như: Phụ nữ nuôi con nhỏ, phụ nữ mang thai, người lao động ốm đau… ổn định cuộc sống. Trước tình hình đó, Thủ tướng Chính phủ đã ra Quyết định 30/2009/QĐ-TTG để hỗ trợ cho người lao động mất việc làm được vay vốn từ Quỹ Quốc gia về việc làm để tự tạo việc làm và có điều kiện đi học nghề. Đối với doanh nghiệp không có khả năng thanh toán lương, BHXH, trợ cấp thất nghiệp cho lao động cũng sẽ được vay vốn trong 12 tháng với lãi suất bằng 0% để giải quyết chế độ cho người lao động. Đây là những giải pháp có ý nghĩa rất thiết thực nhằm chia sẻ khó khăn với người lao động trong bối cảnh suy giảm kinh tế.
Tuy nhiên, theo bà Trương Thị Mai, Chủ nhiệm Ủy ban về Các vấn đề xã hội của Quốc hội, Bộ LĐ-TB&XH phải dự báo chính xác số lượng các doanh nghiệp và lao động đang gặp khó khăn để dự kiến nguồn ngân sách. Một vấn đề quan trọng khác là việc thực hiện những chính sách này phải bám sát vào các tiêu chí cụ thể và phải có sự kiểm tra, giám sát chặt chẽ để tránh việc kê khai không đúng đối tượng cũng như tình trạng lạm dụng chính sách để sử dụng đồng tiền không đúng mục đích. Cũng cần đặt ra vấn đề là, đối với những doanh nghiệp quá khó khăn, không thể vực dậy được sản xuất thì giải pháp này cũng chỉ mang tính tình thế. Do đó, bài toán cơ bản vẫn là phải phục hồi, tái cơ cấu lại nền kinh tế theo hướng hợp lý hơn.
Thực tế cho thấy, chất lượng nguồn nhân lực của chúng ta phát triển không đồng bộ với sự phát triển nền kinh tế. Hiện nay, ở hầu hết các khu công nghiệp, khu chế xuất, lao động phổ thông vẫn là phổ biến. Trong khi đó, rất nhiều doanh nghiệp ở Đồng Nai, Bình Dương… có nhu cầu tuyển lao động chất lượng cao lại gặp khó khăn và không tìm được lao động. Chính vì thế, chính sách cho người lao động thất nghiệp vay vốn để học nghề trong giai đoạn này có ý nghĩa rất lớn và mang tính chiến lược lâu dài.
Trong bối cảnh kinh tế suy giảm, cùng với những chính sách hỗ trợ của Chính phủ, doanh nghiệp và người lao động cũng sẽ phải cùng chung vai gánh vác để san sẻ khó khăn. Hơn bao giờ, lúc này các công đoàn cơ sở cần đóng vai trò là cầu nối giữa người lao động với các doanh nghiệp có nhu cầu tuyển lao động. ở TP.HCM, tính đến hết tháng 1/2009, có khoảng 20.000 lao động thất nghiệp, LĐLĐ TP.HCM và các cơ quan có liên quan đã hỗ trợ tìm việc làm cho 15.000 lao động. Đối với những lao động thất nghiệp quay trở lại nông thôn, công đoàn cũng có chính sách hỗ trợ tiền tàu xe để họ về quê.
Ngoài ra, Tổng LĐLĐ còn thành lập Quỹ hỗ trợ việc làm, do những nhà hảo tâm, những tổ chức từ thiện đóng góp, nhằm giúp đỡ cho người lao động có hoàn cảnh đặc biệt, lao động nữ đang trong thời kỳ nuôi con nhỏ… vơi bớt khó khăn. Thực tế, nhiều doanh nghiệp đã sẵn sàng nhận lao động thất nghiệp ở các doanh nghiệp khác để cùng chia sẻ khó khăn. Tổng Công ty Dệt may đã có chính sách điều tiết hợp đồng cho các doanh nghiệp gặp khó khăn để họ có thể duy trì sản xuất, giữ ổn định nguồn lao động. Đây là những việc làm rất có ý nghĩa và cần được khuyến khích để tạo nên sức mạnh tổng hợp của cả xã hội, nhằm chống lại ảnh hưởng của “cơn bão” thất nghiệp.
Những điểm sáng
Theo ông Đặng Quang Điều, ủy viên Đoàn Chủ tịch, Tổng LĐLĐVN, từ nay đến tháng 6/2009, sẽ có khoảng 300.000 lao động thất nghiệp. Tuy nhiên, từ tháng 6 đến cuối năm 2009, cùng với những giải pháp mạnh mẽ hiện nay của Chính phủ, tỷ lệ lao động mất việc làm sẽ giảm dần và bức tranh về tình trạng lao động thất nghiệp chắc chắn sẽ sáng sủa hơn.
Về vấn đề này, bà Đỗ Thị Xuân Phương, Phó Giám đốc Sở LĐ-TB&XH Hà Nội cũng cho rằng, số người mất việc, thiếu việc của Hà Nội năm 2008 lên đến 10.707 người, nhưng dự báo năm 2009, số người mất việc, thiếu việc sẽ chỉ ở mức gần 5.000 người. Thực tế hiện nay ở nhiều doanh nghiệp cũng cho thấy nhiều dấu hiệu đáng mừng. Trong giai đoạn trước và sau Tết Kỷ Sửu, số lượng đơn đặt hàng của Công ty Sumi - Hannel (một trong những doanh nghiệp có số lượng lao động lớn nhất ở Khu Công nghiệp Sài Đồng B, Long Biên, Hà Nội) giảm xuống tới 40% nên người lao động chỉ được làm 2-3 buổi/tuần. Tuy nhiên, đến tháng 3/2009, con số này chỉ còn khoảng 20% và lịch làm việc của lao động đã trở lại bình thường. Dự kiến, đến tháng 5/2009, số lượng đơn đặt hàng sẽ tiếp tục tăng lên.
Ông Phan Văn Thắng, Chủ tịch Công đoàn Công ty Sumi-Hannel khẳng định, những lao động công ty tạm thời cắt giảm trong thời kỳ khó khăn nay đã được gọi trở lại làm việc. Trong thời gian tới, cùng với việc ra đời một số dây chuyền mới, Công ty cũng sẽ phải tuyển thêm lao động. Như vậy, trong khi nhiều doanh nghiệp phải cắt giảm lao động thì nhiều doanh nghiệp khác vẫn có nhu cầu tuyển dụng thêm lao động.
Từ sau Tết Kỷ Sửu đến nay, Công ty X20 (Tổng Cục Hậu cần) đã tuyển thêm 2 đợt lao động ngành may. Đợt đầu tiên là tuyển lao động cho các chi nhánh ở địa phương và đợt hai (đang diễn ra) là để bổ sung thêm lao động ở trụ sở Công ty (Long Biên, Hà Nội). ở các khu công nghiệp, khu chế xuất dọc Quốc lộ 5 từ Hà Nội đến Hải Phòng, nhiều doanh nghiệp đã có thông báo tuyển dụng lao động như: Nhà máy nhựa Songlong, Công ty Điện lạnh Hòa Phát, Nhà máy ôtô Cửu Long, Công ty Mitsustar, Công ty TNHH may Mỹ Hưng…
Những dấu hiệu đáng mừng này có thể coi là những điểm sáng trong bối cảnh kinh tế khó khăn hiện nay. Nó cho phép chúng ta nghĩ tới một bức tranh sáng sủa hơn về tình trạng lao động thất nghiệp ở nước ta vào cuối năm 2009./.