Điện Biên là tỉnh miền núi, biên giới phía Tây Bắc của Tổ quốc, có 400,861 Km đường biên giới giáp với 2 quốc gia Lào và Trung Quốc; có 10 đơn vị hành chính cấp huyện; 130 xã, phường, thị trấn (trong đó có 29 xã biên giới, 110 xã đặc biệt khó khăn); 1.788 thôn, bản, tổ dân phố; có 19 dân tộc sinh sống với gần 55 vạn dân trong đó có trên 80% dân tộc thiểu số, ở những khu vực vùng sâu, vùng xa, biên giới trình độ dân trí đồng bào còn rất nhiều hạn chế, giao thông đi lại khó khăn, nhất là vào mùa mưa. Kinh tế - xã hội chậm phát triển, hệ thống hạ tầng còn thiếu và chưa đồng bộ; đời sống của một bộ phận Nhân dân các dân tộc còn gặp nhiều khó khăn, trình độ dân trí không đồng đều, tập quán canh tác lạc hậu, tỷ lệ hộ nghèo năm 2015 là 28,01 %,.

Vượt lên những khó khăn ấy, được sự quan tâm của Đảng, Nhà nước, nhất là các hoạt động nghiên cứu, ứng dụng KH&CN đã trở thành động lực thúc đẩy phát triển kinh tế - xã hội của mỗi địa phương, đơn vị trên địa bàn toàn tỉnh. Các kết quả nổi bật của ngành KH&CN Điện Biên đó là, đã tập trung chú trọng vào việc ứng dụng các thành tựu tiến bộ KH&CN vào sản xuất nông, lâm nghiệp, thủy sản, góp phần chuyển đổi cơ cấu và tăng năng suất cây trồng, vật nuôi. Ngành KH&CN ngày càng mở rộng trên các lĩnh vực, đã có sự gắn kết chặt chẽ hoạt động nghiên cứu, ứng dụng KH&CN với sản xuất, đời sống, với nhu cầu của xã hội, góp phần tạo ra sự chuyển biến rõ rệt về năng suất, chất lượng và hiệu quả trong sản xuất công nghiệp, nông nghiệp và dịch vụ. Bên cạnh đó, kết quả thực hiện các đề tài khoa học về khoa học, xã hội và nhân văn, ... được triển khai tích cực góp phần tạo ra các luận cứ, luận chứng, cơ sở lý luận và thực tiễn quan trọng để hỗ trợ công tác hoạch định các chủ trương, chính sách của tỉnh. 

Những năm gần đây, ngành KH&CN Điện Biên tiếp tục khẳng định vai trò then chốt trong phát triển kinh tế - xã hội của tỉnh. Năm 2016, là năm thứ ba tổ chức "Ngày KH&CN Việt Nam 18/5", cùng nhìn lại một số thành tựu nổi bật của ngành KH&CN Điện Biên thời gian qua

Trên lĩnh vực phát triển kinh tế giai đoạn 2010-2015, ngành KH&CN đã góp phần duy trì kinh tế của tỉnh ở mức tăng trưởng khá. Tốc độ tăng trưởng tổng sản phẩm trong tỉnh GRDP bình quân 5 năm đạt 9,11%/năm. Cơ cấu kinh tế chuyển dịch theo hướng tích cực, tăng dần tỷ trọng công nghiệp - xây dựng, dịch vụ và giảm dần tỷ trọng nông nghiệp. Bình quân GRDP đầu người năm 2015 đạt 23,6 triệu VNĐ, tăng 89,43% so với năm 2010. Riêng năm 2015, Sở KH&CN Điện Biên đã phối hợp tổ chức triển khai 46 đề tài, dự án gồm 40 danh mục tiếp chi và 06 danh mục mới năm 2015.

Về sản xuất nông nghiệp, tỉnh đã có những bước phát triển nhảy vọt về sản lượng, năng suất và chất lượng sản phẩm. Thành công đó, là nhờ KH&CN đã phát huy tốt vai trò trong việc ứng dụng KH&CN, khoa học kỹ thuật vào sản xuất. Từ một tỉnh, thuộc diện có nhiều địa phương phải cứu đói vào mùa giáp hạt, tỷ lệ hộ đói nghèo cao so với cả nước, nhất là các huyện thuộc Đề án 30a của Chính phủ, thuộc các huyện vùng cao, vùng sâu, vùng biên giới như: Mường Nhé, Nậm Pồ, Điện Biên Đông, Tủa chùa...Đến nay, cơ bản đã đảm bảo an ninh về lương thực. Tổng sản lượng lương thực năm 2015 đạt 241,7 ngàn tấn; lương thực bình quân 446 kg/người. Đã thu hút được một số doanh nghiệp đầu tư trồng cây công nghiệp, trồng rừng, hình thành vùng sản xuất nguyên liệu (chè, cà phê, cao su,...), đi đôi với phát triển cơ sở chế biến. Cây công nghiệp ngắn ngày được duy trì, diện tích gieo trồng ổn định. Đàn gia súc tăng trưởng bình quân 5,78%/năm, chăn nuôi hộ gia đình đã được chú trọng, nhiều địa phương và hộ gia đình đã có sự đổi mới phương pháp chăn nuôi, áp dụng KH&CN, kỹ thuật vào sản xuất giống và tăng cường kiểm soát phòng, chống dịch bệnh. 

Chương trình xây dựng nông thôn mới, đã có 116/116 xã cơ bản hoàn thành Đề án xây dựng nông thôn mới, một số địa phương đã xuất hiện mô hình, cách làm hiệu quả làm cho bôn mặt nông thôn ngày càng khởi sắc. Một số Đề tài, dự án nổi bật như: Đề tài: “Nghiên cứu kỹ thuật thâm canh cây chít trên đất nương, đồi hoang hóa trên địa bàn tỉnh Điện Biên”; Dự án: Ứng dụng tiến bộ kỹ thuật xây dựng mô hình nuôi lồng, bè cá Rô phi đơn tính dòng GIFT (Oreochromis niloticus) thương phẩm trong lồng, bè trên hồ thủy điện Sơn La tại thị xã Mường Lay; Dự án  “Xây dựng mô hình sản xuất - chế biến - xử lý bã thải dong riềng - Tỉnh Điện Biên”; Đề tài: Nghiên cứu xây dựng mô hình trồng xen một số cây ngắn ngày trong nương đồi Cao su giai đoạn kiến thiết cơ bản... 

Ngành KH&CN Điện Biên cũng đã góp phần tích cực trong việc tham mưu, cung cấp những luận cứ khoa học cho tỉnh để phát triển kinh tế vùng như: Vùng kinh tế động lực quốc lộ 279, để khai thác các nguồn lực nâng cấp Thành phố Điện Biên Phủ thành đô thị loại II, xây dựng khu Trung tâm huyện lỵ Điện Biên, Thị trấn huyện Mường Ảng, Khu kinh tế Cửa khẩu Quốc tế Tây Trang..., bước đầu tạo thành chuỗi đô thị phát triển công nghiệp và dịch vụ theo định hướng. Vùng kinh tế nông- lâm nghiệp sinh thái sông Đà, tập trung thực hiện tái định cư thủy điện Sơn La trên địa bàn và gắn với tái thiết đô thị mới ở một số nơi, tích cực triển khai thực hiện các chương trình, dự án hỗ trợ phát triển sản xuất đối với nhân dân tái định cư theo quy hoạch, từng bước ổn định đời sống. Vùng kinh tế Mường Chà, Mường Nhé, Nậm Pồ triển khai thực hiện Đề án 79 về sắp xếp ổn định dân cư, gắn với phát triển kinh tế- xã hội, đảm bảo quốc phòng- an ninh và một số chương trình, dự án, đã từng bước tạo điều kiện cho kinh tế - xã hội vùng phát triển; tích cực bảo vệ và phát triển rừng; phát triển cây cao su... 

Để đáp ứng nguồn nhân lực có chất lượng, nắm được KH&CN, giai đoạn 2010-2015 trên địa bàn tỉnh đã đào tạo nghề, gắn với giải quyết việc làm mới cho khoảng 42.590 lao động (trong đó xuất khẩu lao động 460 người), thực hiện có hiệu quả Đề án đào tạo nghề cho lao động nông thôn theo Quyết định 1956/QĐ-TTg của Thủ tướng Chính phủ, đã đào tạo nghề khoảng 40 ngàn lao động. Nâng tỷ lệ lao động được đào tạo từ 29,5% năm 2010 lên 43,77% năm 2015.

Tiếp tục khuyến khích và hỗ trợ KH&CN cho đồng bào các dân tộc thiểu số để phát triển các ngành nghề thủ công như: thêu, dệt thổ cẩm, mây tre đan, chế biến gỗ... phục vụ du lịch, tích cực giải quyết việc làm, cải thiện đời sống Nhân dân. Đẩy mạnh tuyên truyền gìn giữ bảo vệ môi trường sinh thái và kiểm soát ô nhiễm, chú trọng các hoạt động KH&CN trong đầu tư xây dựng hệ thống xử lý nước thải, rác thải ở thành phố Điện Biên Phủ, các huyện Điện Biên Đông, Điện Biên, Tủa Chùa, Mường Nhé và Mường Ảng... Hiện nay, tỷ lệ hộ dân sử dụng điện sinh hoạt đạt 83,4%, tỷ lệ dân khu vực đô thị cấp nước sạch đạt 97,49%, khu vực nông thôn được cấp nước hợp vệ sinh đạt 61,18%. Hạ tầng thông tin liên lạc phát triển nhanh, cơ bản đáp ứng nhu cầu Nhân dân. Đến nay, công tác chăm sóc sức khỏe cho nhân dân đạt 10,8 bác sĩ/vạn dân; 60% số xã có bác sĩ; 100% thôn bản có nhân viên y tế; 25% số xã, phường, thị trấn đạt tiêu chí Quốc gia về y tế xã. Kiểm soát, khống chế không để các vụ dịch lớn xảy ra. 

Bên cạnh đó, ngành KH&CN Điện Biên đã rất quan tâm đến việc đưa công nghệ, kỹ thuật mới vào chế biến nông sản, thực phẩm phục vụ nông nghiệp, nông thôn, góp phần quan trọng hình thành các vùng sản xuất tập trung, dần xóa bỏ tình trạng đầu tư sản xuất manh mún, dàn trải, kém hiệu quả. Trình độ canh tác và năng lực sản xuất nông nghiệp hàng hóa của người nông dân từng bước được nâng cao; việc ứng dụng KH&CN, giống mới vào sản xuất luôn được người dân quan tâm và đồng tình hưởng ứng, góp phần quan trọng phát triển sản xuất nông nghiệp hàng hóa theo hướng tập trung, gắn với xây dựng nông thôn mới, với vấn đề về giảm nghèo nhanh và bền vững…Do vậy, giai đoạn 2010-2015 trên địa bàn tỉnh bình quân mỗi năm tỷ lệ hộ nghèo giảm 4,4% (riêng các huyện nghèo theo Nghị quyết 30a của Chính phủ giảm 5,88%/năm); tỷ lệ hộ nghèo giảm từ 50,01% năm 2010 xuống còn 28,01% năm 2015, số hộ thoát nghèo 18.844 hộ.

Ông Nguyễn Văn An, Giám đốc Sở KH&CN Điện Biên cho biết: "Để ngành KH&CN góp phần cùng với tỉnh trong phát triển kinh tế - xã hội là nhờ có sự quan tâm lãnh đạo, chỉ đạo kịp thời của Lãnh đạo Bộ KH&CN, của Tỉnh uỷ, HĐND, UBND tỉnh, sự phối hợp chặt chẽ của các sở, ban, ngành, viện, trường, các huyện, thị xã, thành phố, các doanh nghiệp, đặc biệt là sự nỗ lực không biết mệt mỏi, của những người làm công tác nghiên cứu, quản lý và ứng dụng KH&CN trên địa bàn tỉnh. Thời gian tới, ngành KH&CN Điện Biên sẽ tiếp tục tập trung KH&CN vào phát triển nông nghiệp, nông thôn theo hướng sản xuất hàng hóa và xây dựng nông thôn mới; nghiên cứu, đẩy mạnh chuyển giao các tiến bộ KH&CN, nhất là ưu tiên áp dụng công nghệ về giống, công nghệ bảo quản, chế biến Nông - Lâm sản sau thu hoạch, tạo bước đột phá về năng suất, chất lượng và xây dựng thương hiệu cho các sản phẩm hàng hóa, dịch vụ”.

Trong những năm tới, vai trò của KH&CN tiếp tục được xác định là quốc sách hàng đầu, có ảnh hưởng trực tiếp đến sự phát triển kinh tế - xã hội của mỗi địa phương, đơn vị. Do vậy, với trách nhiệm là cầu nối giữa các nhà khoa học các viện, trường, cơ sở nghiên cứu, giảng dạy với các lĩnh vực của sản xuất, đời sống trên địa bàn tỉnh, đội ngũ cán bộ, công chức, viên chức Ngành KH&CN tỉnh Điện Biên sẽ phát huy kết quả đã đạt được, phối hợp chặt chẽ với các cơ quan hữu quan, đồng hành cùng các nhà khoa học, các cơ sở nghiên cứu, ứng dụng khoa học và công nghệ trong và ngoài tỉnh để hoạt động KH&CN ngày càng có hiệu quả, đóng góp xứng đáng vào quá trình xây dựng phát triển kinh tế - xã hội tỉnh./.

Khánh Toàn
Ban Tuyên giáo tỉnh ủy Điện Biên