* Ngày 12-2-2020, EP
bỏ phiếu và phê chuẩn EVFTA và EVIPA. Xin Thứ trưởng cho biết đánh giá
về ý nghĩa của quyết định này?
Thứ trưởng Bùi Thanh Sơn: EP vừa thông qua quyết
định hết sức quan trọng cả về chiến lược và kinh tế trong quan hệ Việt
Nam và EU, mở ra chân trời hợp tác ngày càng sâu rộng, toàn diện và hiệu
quả hơn giữa hai bên sau đúng 30 năm thiết lập quan hệ ngoại giao (1990
- 2020).
Được ký ngày 30-6-2019 tại Hà Nội, EVFTA sẽ có hiệu lực khi được Quốc
hội Việt Nam và EP phê chuẩn, trong khi EVIPA cần được Quốc hội Việt
Nam, EP và Nghị viện các nước thành viên EU phê chuẩn. Quyết định của EP
đã “bật đèn xanh” cho việc thực thi EVFTA và tạo tiền đề để các Nghị
viện quốc gia thành viên EU xem xét, phê chuẩn EVIPA thời gian tới.
Trước hết, quyết định phê chuẩn EVFTA và EVIPA thể hiện sự coi trọng,
đánh giá cao của các nghị sĩ và các quốc gia thành viên EU về vai trò,
vị thế của Việt Nam và quan hệ đối tác hợp tác toàn diện Việt Nam - EU.
Hai hiệp định sẽ tạo dựng các khuôn khổ hợp tác song phương lâu dài,
theo hướng đối tác bình đẳng, cùng có lợi, đóng góp vào xu thế chung về
thúc đẩy liên kết kinh tế quốc tế và phát triển bền vững.
Thứ hai, việc phê chuẩn các Hiệp định cũng khẳng định chính sách của
EU tiếp tục tăng cường gắn kết với châu Á - Thái Bình Dương nói chung và
ASEAN nói riêng. Trên cương vị Chủ tịch ASEAN 2020, chúng ta sẵn sàng
phối hợp thúc đẩy hơn nữa quan hệ hợp tác nhiều mặt giữa EU và ASEAN.
Thứ ba, việc EP phê chuẩn hai hiệp định ngay đầu nhiệm kỳ mới cho
thấy lợi ích kinh tế to lớn mà EVFTA và EVIPA mang lại cho cả hai bên.
EVFTA sẽ tạo cơ hội cho các doanh nghiệp EU tiếp cận thị trường gần 100
triệu dân của Việt Nam, qua đó tiếp cận sâu hơn thị trường ASEAN và khu
vực; GDP của EU dự kiến tăng thêm 30 tỷ USD và xuất khẩu tăng thêm 29%
vào năm 2035. Với Việt Nam, EU là thị trường lớn thứ hai cho hàng xuất
khẩu, việc thực hiện EVFTA sẽ giúp GDP của Việt Nam tăng 4,6% và xuất
khẩu sang EU tăng 42,7% vào năm 2025. Do vậy, quyết định của EP đã nhận
được sự hoan nghênh rất lớn từ cộng đồng doanh nghiệp hai bên.
Thứ tư, tuy quan điểm giữa các nghị sĩ EP còn khác biệt, song việc
ủng hộ thông qua Hiệp định Thương mại tự do (FTA) chất lượng cao đầu
tiên của EU với một quốc gia đang phát triển cho thấy quyết tâm của EU
tiếp tục thúc đẩy tự do hóa thương mại, đầu tư dựa trên luật lệ. Quyết
định của EP tạo thêm niềm tin, củng cố xu thế liên kết kinh tế quốc tế
và thương mại mở, tự do. Điều này rất quan trọng trong bối cảnh chủ
nghĩa bảo hộ gia tăng, đe dọa tăng trưởng kinh tế thế giới, nhiều khu
vực và quốc gia.
Chúng ta tin tưởng các Hiệp định sau khi hoàn tất quá trình phê chuẩn
và đi vào triển khai trong năm 2020 sẽ tạo động lực mạnh mẽ cho quan hệ
Việt Nam - EU, tạo những dấu mốc mới trong phát triển kinh tế - xã hội
và tiến trình hội nhập quốc tế của Việt Nam.
* Xin Thứ trưởng chia sẻ về những khó khăn, phức tạp và nỗ lực của hai bên để đạt kết quả quan trọng này?
Thứ trưởng Bùi Thanh Sơn: EVFTA và EVIPA là các hiệp
định có mức độ cam kết sâu rộng nhất của EU với một thành viên đang
phát triển, do đó quá trình phê chuẩn cần tuân thủ các quy định chặt chẽ
của EP và của Nghị viện các quốc gia thành viên EU. Việc xem xét phê
chuẩn phải đi đôi với bảo đảm hiệu quả thực thi. Bên cạnh đó, xu hướng
bảo hộ gia tăng, những biến động chính trị nội bộ EU, nhất là tiến trình
Brexit, quan điểm và lợi ích khác biệt trong nội bộ EP, sự khác nhau về
trình độ phát triển, thể chế chính trị - xã hội giữa hai bên... cũng
đặt ra nhiều thách thức trong quá trình xem xét, phê chuẩn hai hiệp
định.
Kết quả bỏ phiếu tại EP cho thấy phần lớn các nghị sĩ ủng hộ EVFTA và
EVIPA, song cũng có một bộ phận chưa thể hiện quan điểm tích cực. Có
những đảng tại EP kiên quyết theo đuổi chính sách bảo hộ thị trường nội
địa, không ủng hộ các FTA, dù ủng hộ thúc đẩy quan hệ với Việt Nam và
đánh giá cao vai trò ngày càng quan trọng của Việt Nam. Nhiều nhóm nghị
sĩ lại đặc biệt quan tâm những vấn đề về phát triển bền vững, chống đánh
bắt cá trái phép, việc thực thi các tiêu chuẩn cao về lao động, vấn đề
quyền con người, lao động trẻ em, các cơ chế bảo đảm hiệu quả thực
thi...
Do vậy, quá trình chúng ta trực tiếp trao đổi, cung cấp thông
tin, giúp các nước thành viên EU và hơn 700 nghị sĩ EP hiểu về thực tế
khách quan ở Việt Nam, nỗ lực cải cách và hội nhập của Việt Nam, phối
hợp giải quyết những vấn đề cùng quan tâm là hết sức kịp thời và hiệu
quả, được đánh giá rất cao. Hai ngày trước khi diễn ra cuộc bỏ phiếu về
EVFTA và EVIPA, EP còn buộc phải tiến hành bỏ phiếu về khả năng hoãn
cuộc bỏ phiếu phê chuẩn hai hiệp định này, do sức ép và yêu cầu quyết
liệt của một vài đảng và ủy ban thuộc EP.
Có thể nói, mặc dù hai bên chia sẻ ý nghĩa chiến lược và lợi ích kinh
tế của hai hiệp định, song việc có được sự ủng hộ đa số tại EP là kết
quả những nỗ lực rất lớn của Chính phủ, Quốc hội và nhiều bộ, ban, ngành
liên quan. Điều quan trọng là, lãnh đạo cấp cao và các cấp của cả Việt
Nam và EU đều ủng hộ, coi trọng việc ký kết và phê chuẩn hai hiệp định.
Trong các cuộc tiếp xúc và trao đổi thường xuyên thời gian qua giữa lãnh
đạo Đảng, Nhà nước, cùng nhiều bộ, ban, ngành của Việt Nam với lãnh đạo
cấp cao EP và các quốc gia thành viên EU, lãnh đạo các ủy ban thuộc EP,
các ủy ban và cơ quan của EU, hai bên đều quyết tâm thúc đẩy phê chuẩn
EVFTA và EVIPA trong thời gian sớm nhất. Từ đó, lãnh đạo cấp cao hai bên
đã chỉ đạo sát sao các cơ quan phối hợp chặt chẽ thúc đẩy tiến trình
này.
Các cơ quan liên quan của Việt Nam, nhất là Bộ Ngoại giao, Bộ Công
thương, Bộ Lao động - Thương binh và Xã hội, Bộ Công an, Bộ Kế hoạch và
Đầu tư, Ủy ban Đối ngoại và các cơ quan của Quốc hội, đã phối hợp thường
xuyên và hiệu quả với các cơ quan của EP để tiến hành các thủ tục phê
chuẩn, xây dựng các kế hoạch và lộ trình cụ thể để thông tin cho EP,
nhất là lộ trình thực thi các cam kết EVFTA về lao động, phát triển bền
vững, hình thành nhóm tư vấn trong nước, cơ chế phối hợp giữa hai Quốc
hội trong quá trình thực thi... trên cơ sở bảo đảm các lợi ích của Việt
Nam.
Quyết định của Thủ tướng Chính phủ cử đoàn đặc phái viên do Bộ
Ngoại giao chủ trì với sự tham gia của các bộ, ngành liên quan tới
Brúc-xen (Bỉ) và Xtra-xbuốc (Pháp) ngay trước và trong thời điểm bỏ
phiếu đã giúp cung cấp thông tin kịp thời và thúc đẩy sự ủng hộ của các
nghị sĩ.
Phái đoànViệt Nam tại Bỉ và EU cùng các Đại sứ quán Việt Nam
tại các nước thành viên EU cũng tích cực trao đổi, vận động các nghị sĩ
và các đối tác sở tại thúc đẩy tiến trình phê chuẩn hai hiệp định.
* Là những hiệp định thương mại và đầu tư toàn diện, chất
lượng cao, Việt Nam ký kết với một đối tác kinh tế, thương mại hàng đầu,
EVFTA và EVIPA sẽ mang lại những lợi ích gì cho nền kinh tế và các
doanh nghiệp Việt Nam, thưa Thứ trưởng?
Thứ trưởng Bùi Thanh Sơn: EVFTA và EVIPA sẽ tạo động
lực mới thúc đẩy mạnh mẽ và làm sâu sắc hơn nữa quan hệ kinh tế -
thương mại - đầu tư giữa Việt Nam và EU, tương xứng kỳ vọng và tiềm năng
của hai bên.
Với mức độ cam kết sâu rộng, toàn diện và do tính bổ trợ giữa hai nền
kinh tế, EVFTA đem lại lợi ích lớn cho hai bên. Ngay khi EVFTA có hiệu
lực, EU sẽ xóa bỏ thuế nhập khẩu đối với gần 86% số dòng thuế cho hàng
hóa từ Việt Nam và nâng lên 99% dòng thuế sau bảy năm; trong khi Việt
Nam xóa bỏ ngay 48,5% số dòng thuế cho hàng hóa EU trong năm đầu tiên và
nâng lên 91,8% số dòng thuế sau bảy năm. Nếu tận dụng tốt cơ hội, các
doanh nghiệp chúng ta sẽ có thêm nhiều lợi thế cạnh tranh tại thị trường
EU để gia tăng đáng kể kim ngạch xuất khẩu, nhất là trong các lĩnh vực
Việt Nam có thế mạnh và được ưu đãi thuế quan như dệt may, da giày, nông
thủy sản…
Trong bối cảnh căng thẳng thương mại giữa các nước hết sức
phức tạp, EVFTA sẽ giúp các doanh nghiệp nước ta đẩy mạnh đa dạng hóa
thị trường và đối tác, tạo chỗ đứng vững chắc hơn tại thị trường rất lớn
EU. Người dân Việt Nam cũng tiếp cận với hàng hóa, thiết bị mà Việt Nam
không có.
EVFTA và EVIPA cũng góp phần thúc đẩy hơn nữa dòng vốn đầu tư chất
lượng cao từ EU, đi kèm công nghệ, tri thức quản lý tiên tiến và những
lĩnh vực mới của kinh tế số. Bên cạnh các cam kết về kinh tế, EVFTA cũng
bao quát nhiều cam kết mới về phát triển bền vững, ứng phó biển đổi khí
hậu, quản trị rừng bền vững, các tiêu chuẩn cao về lao động, môi
trường... Sự hợp tác hiệu quả giữa hai bên trong thực thi các cam kết
này sẽ góp phần tiếp tục thúc đẩy cải cách, tăng trưởng bền vững, nâng
cao tiêu chuẩn lao động và đời sống của người dân.
Để EVFTA sớm được triển khai, các cơ quan liên quan cần hoàn thành
các thủ tục cần thiết để trình Quốc hội sớm xem xét phê chuẩn hai hiệp
định. Chúng ta cũng cần tích cực thúc đẩy Nghị viện các quốc gia thành
viên EU sớm phê chuẩn EVIPA. Các bộ, ban, ngành, địa phương và doanh
nghiệp cần khẩn trương xây dựng kế hoạch triển khai các hiệp định, tuyên
truyền, phổ biến các cam kết, nắm chắc các quy định mới để có thể tận
dụng tốt các cơ hội, đồng thời ứng phó những thách thức có thể phát sinh
khi thực thi các hiệp định.
Dưới sự lãnh đạo của Đảng, với nỗ lực chung của Quốc hội, Chính phủ,
các bộ, ban, ngành, các địa phương, doanh nghiệp và người dân, chúng ta
tin tưởng việc thực thi EVFTA và EVIPA thật sự mang lại lợi ích lớn cho
nền kinh tế Việt Nam, đóng góp quan trọng vào thực hiện các mục tiêu
phát triển kinh tế - xã hội, hội nhập quốc tế sâu rộng, toàn diện và
nâng cao vị thế đất nước.
* Xin trân trọng cảm ơn Thứ trưởng!./.
TG