Mối nguy hại từ ngành “công nghiệp mật gấu”
Việt Nam là ngôi nhà của hai loài gấu quý hiếm: gấu chó và gấu ngựa. Cả hai loài gấu này đều được bảo vệ theo Nghị định 32-2006/NĐ-CP. Theo đó, tất cả các hành vi săn bắt, bẫy, mua bán, giết hại hay quảng cáo việc kinh doanh gấu và các sản phẩm làm từ gấu đều là bất hợp pháp.
Cùng với nền kinh tế đang trên đà tăng trưởng mạnh của Việt Nam, mật gấu được sử dụng rộng rãi hơn dưới dạng thuốc y học cổ truyền. Để phục vụ nhu cầu này, gấu bị nhốt trong các chuồng nhỏ và bị chích hút mật thường xuyên.
Theo Cục Kiểm Lâm (Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn), tại Việt Nam hiện có 2.385 cá thể gấu bị nuôi nhốt trong các trang trại, hầu hết chúng có nguồn gốc từ tự nhiên, rất ít được ghi nhận sinh sản trong môi trường nuôi nhốt.
Gần đây còn tồn tại một loại hình kinh doanh trái phép gấu phục vụ cho khách du lịch, thường được gọi nôm na là “du lịch gấu” ở Quảng Ninh và một vài tỉnh thành khác. Khi đến các trại gấu, du khách được chứng kiến cảnh chích hút mật gấu, được mời nếm rượu mật gấu và mua mật gấu hay các sản phẩm khác làm từ gấu mà sau đó các sản phẩm này sẽ được vận chuyển ra khỏi lãnh thổ Việt Nam.
Kể từ năm 2008, Trung tâm giáo dục thiên nhiên (ENV) đã thực hiện giám sát tại cổng ra vào của ba trang trại gấu lớn gần Vịnh Hạ Long, Quảng Ninh. Các cán bộ hiện trường đã ghi lại những chuyến xe chở khách du lịch mà chủ yếu là khách Hàn Quốc ra vào các trại mỗi ngày.
“Ngành “công nghiệp mật gấu” ở Việt Nam chính là mối đe dọa lớn và trực tiếp đối với sự tồn vong của các loài gấu trong tự nhiên” – ông Trần Việt Hưng, Phó Giám ENV nhấn mạnh. Trong xã hội hiện đại, có rất nhiều lựa chọn khác thay vì sử dụng mật gấu – sản phẩm đang được khai thác một cách tàn nhẫn, trái pháp luật và hoàn toàn không cần thiết. Mặc dù việc sử dụng mật gấu đã được minh chứng không mấy tác dụng, thậm chí đôi khi còn gây nguy hiểm, nhưng nhiều người vẫn tin rằng mật gấu có thể chữa được bách bệnh.
“Nói không với mật gấu”
Tại buổi họp báo ngày 13/9 tại Hà Nội, nghệ sỹ ưu tú Minh Vượng và ca sỹ Mỹ Linh đã bày tỏ sự quan ngại về hoạt động nuôi nhốt cũng như chích hút, buôn bán, tiêu thụ mật gấu đang đe dọa nghiêm trọng đến sự tồn tại của các loài gấu trong tự nhiên ở Việt Nam cũng như các nước trong khu vực.
Ca sỹ Mỹ Linh chia sẻ: Gấu bị tước quyền được sống bình yên trong ngôi nhà tự nhiên của mình. Chúng bị nuôi nhốt trong chuồng cũi và bị chích hút mật. Nếu điều này cứ tiếp diễn, Mỹ Linh không biết tương lai của các loài gấu nước ta sẽ ra sao. “Mỹ Linh và gia đình mình không bao giờ sử dụng bất kỳ sản phẩm nào từ động vật hoang dã” – ca sỹ khẳng định.
Từ năm 2005, Chính phủ Việt Nam đã có những nỗ lực nhằm chấm dứt nạn nuôi nhốt gấu. Cục Kiểm lâm đã lập hồ sơ quản lý toàn bộ số gấu nuôi nhốt trên phạm vi cả nước nhằm đảm bảo không có thể cá thể gấu mới nào bị buôn bán vào các trang trại. Theo kế hoạch, các cá thể gấu chưa đăng ký sẽ bị tịch thu, các chủ nuôi nhốt sẽ bị xử lý theo quy định của pháp luật. Tuy nhiên, do việc thực thi pháp luật chưa nghiêm minh và thiếu nhất quán giữa các văn bản luật đã dẫn tới tình trạng hàng loạt cá thể gấu nuôi nhốt trái phép vẫn tiếp tục được đăng ký và sở hữu bởi các chủ nuôi.
Ông Trần Việt Hưng cũng cho biết, Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn đang soạn thảo một thông tư nhằm xiết chặt quản lý hoạt động nuôi nhốt gấu. ENV đang kêu gọi Bộ tái khẳng định cam kết từ năm 2005 nhằm chấm dứt hoạt động nuôi nhốt gấu tại Việt Nam thông qua việc nghiêm cấm tuyệt đối hoạt động chích hút mật gấu.
Cũng trong buổi họp báo, ENV đã trao giải thưởng cho các tác giả đoạt giải trong cuộc thi làm phim “Nói không với mật gấu”. Trong sự kiện Ngày Gấu Việt Nam, một loạt sự kiện truyền thông kêu gọi công chúng tham gia bảo vệ gấu được thực hiện tại 7 thành phố lớn trên khắp cả nước: Hà Nội, Hạ Long, Hải Phòng, Vinh, Huế, Đà Nẵng, TP Hồ Chí Minh do các tình nguyện viên của Mạng lưới bảo vệ động vật hoang dã thực hiện.
Ông Adam Valvasori, Giám đốc Truyền thông khu vực Châu Á Thái Bình Dương của Tổ chức Bảo vệ động vật thế giới nhấn mạnh: Với sự kiện Ngày Gấu Việt Nam hôm nay, chúng tôi hy vọng rằng Việt Nam sẽ là nước đi tiên phòng tạo tiền đề tốt cho các nước khác trong khu vực để tiến tới chấm dứt nạn nuôi nhốt gấu tại các nước này.
Dương Ngọc