Để hiểu rõ hơn về vấn đề liệu những người đã tiếp xúc với bệnh nhân có HIV khả năng mắc bệnh như thế nào? Họ cần theo dõi trong bao lâu? Việc dự phòng phơi nhiễm như vậy đã hiệu quả chưa?... Phóng viên đã có cuộc trao đổi với tiến sỹ Hoàng Đình Cảnh, Phó Cục trưởng Cục Phòng, chống HIV/AIDS (Bộ Y tế).

Hy vọng sẽ không ai nhiễm HIV

- Ông có thể cho biết, sau khi sự việc trên xảy ra, Bộ Y tế có chỉ đạo gì về việc này?

Tiến sỹ Hoàng Đình Cảnh: Cục Phòng, chống HIV/AIDS đã yêu cầu Sở Y tế Kon Tum hướng dẫn các cơ sở y tế tiến hành tư vấn, xét nghiệm sàng lọc và cấp miễn phí thuốc ARV để điều trị phơi nhiễm HIV ngay cho những người có liên quan đến ca cấp cứu người nhiễm HIV theo quy định, kể cả người dân tham gia cấp cứu trong vụ tai nạn này.

Cục cũng yêu cầu Sở Y tế hướng dẫn việc tiệt trùng, xử lý, mai táng người nhiễm và các vật dụng liên quan theo quy định; Tổ chức thăm hỏi, động viên những người dân và các cán bộ y tế đã tích cực tham gia cấp cứu người bị nạn; Tổ chức tuyên truyền về dự phòng phơi nhiễm HIV/AIDS.

- Theo thông tin ban đầu, nạn nhân tử vong nhiễm HIV mới điều trị ARV từ tháng Năm vừa qua. Ông đánh giá nguy cơ bị phơi nhiễm trong trường hợp này ở mức độ nào?

Tiến sỹ Hoàng Đình Cảnh: Theo báo cáo của Trung tâm Phòng, chống HIV/AIDS tỉnh Kon Tum thì nạn nhân này đã điều trị ARV nhiều năm. 

Về mặt khoa học, khi người nhiễm HIV đã được điều trị ARV từ 6 tháng trở lên thì nồng độ virus HIV trong máu ở mức rất thấp (dưới ngưỡng ức chế) nên khả năng lây truyền sang những người khác rất thấp. 

Mặt khác 24 người này lại được điều trị dự phòng phơi nhiễm ngay, do vậy hy vọng những người tiếp xúc trực tiếp với máu nạn nhân này sẽ không ai nhiễm HIV.

- Trong 24 người nghi ngờ phơi nhiễm với HIV, đợt uống thuốc dự phòng sớm nhất là trưa 1/7, muộn nhất là trưa 2/7. Trong khi đó, vụ tai nạn xảy ra vào trưa 30/6, theo ông việc cho uống thuốc ARV diễn ra sau mấy ngày như vậy đã kịp thời? 

Tiến sỹ Hoàng Đình Cảnh: Theo hướng dẫn của Bộ Y tế về quản lý, điều trị và chăm sóc HIV/AIDS ban hành kèm theo Quyết định số 3047/QĐ-BYT ngày 22/7/2015 của Bộ trưởng Bộ Y tế, việc điều trị dự phòng sau phơi nhiễm HIV nên thực hiện càng sớm càng tốt, tối ưu nhất trong vòng 72 giờ. 

Như vậy cả 24 bệnh nhân này đều được điều trị ARV trong vòng 48 giờ đầu sau phơi nhiễm. Đây là thời gian tối ưu mà Bộ Y tế đã khuyến cáo.

Theo dõi tiếp trong 3 tháng

- Ông có thể cho biết, 24 trường hợp trên sẽ uống thuốc dự phòng trong thời gian bao lâu và theo dõi như thế nào? Khi nào có thể khẳng định họ hoàn toàn an toàn?

Tiến sỹ Hoàng Đình Cảnh: Việc điều trị dự phòng sau phơi nhiễm HIV kéo dài liên tục trong thời gian 28 ngày (tức 4 tuần).

Trong thời gian này, họ cần được tư vấn để theo dõi về tác dụng phụ có thể có của thuốc ARV. Không nên ngừng điều trị khi có tác dụng phụ nhẹ và thoáng qua. Nếu có các tác dụng phụ nặng cần đến các cơ sở y tế ngay.

Những người đang điều trị cũng được tư vấn hỗ trợ tâm lý nếu cần, tư vấn tuân thủ điều trị.

Việc xét nghiệm HIV sẽ được làm lại sau 3 tháng theo quy định tại Quyết định số 3047/QĐ-BYT ngày 22/7/2015 của Bộ trưởng Bộ Y tế.

Tôi cũng lưu ý rằng, mặc dù nguy cơ có thể thấp nhưng những người bị phơi nhiễm chưa loại trừ khả năng đã nhiễm HIV, do vậy họ không được cho máu, sử dụng bao cao su khi quan hệ tình dục và nếu là phụ nữ đang nuôi con nhỏ thì không cho con bú cho đến khi loại trừ được tình trạng nhiễm HIV. 

Sau 3 tháng xét nghiệm lại nếu âm tính với HIV thì có thể khẳng định chắc chắn là họ không nhiễm HIV.

- Theo ông, những trường hợp nghi ngờ phơi nhiễm HIV trên có cần thiết phải nghỉ ở nhà hay vẫn đi làm bình thường?

Tiến sỹ Hoàng Đình Cảnh: Theo quy định tại Quyết định số 265/2003/QĐ-TTg của Thủ tướng chính phủ quy định về chế độ đối với người bị phơi nhiễm do tai nạn rủi ro nghề nghiệp, những người bị phơi nhiễm HIV do rủi ro nghề nghiệp được nghỉ việc 20 ngày hưởng nguyên lương và phụ cấp để điều trị dự phòng.

Hiện nay các thuốc ARV được lựa chọn điều trị là khá an toàn với người sử dụng và cũng rất ít tác dụng phụ. Tuy vậy một số người mới uống có thể có cảm giác mệt mỏi, triệu chứng này sẽ nhanh qua. 

Do vậy nếu những người dùng thuốc mà khỏe mạnh, họ có thể đi làm bình thường nếu muốn. Những trường hợp có phản ứng phụ của thuốc như dị ứng, mệt mỏi nhiều cần đến cơ sở y tế để được tư vấn và có thể đổi phác đồ điều trị.

Xin trân trọng cảm ơn ông!./.

Bảo Châu