Có chuyện gì đang xảy ra? Và hiện tượng học sinh xác định học nghề ngay từ ban đầu này có phải là “xu hướng” nhất thời hay là sự khởi sắc lâu dài cho các trường?

Học nghề: Thời gian ngắn, việc làm thật

Vài năm trở lại đây, việc học nghề thay vì học đại học (ĐH) diễn ra khá phổ biến. Năm 2017, có tới 25% thí sinh không nộp đơn xét tuyển đại học, cao đẳng. Nhiều em đã xác định rất rõ tư tưởng từ những ngày đầu là sẽ tuyển sinh CĐ nghề hoặc TC nghề.

Đó là chưa kể trong số lượng 75% thí sinh đăng ký xét tuyển ĐH, CĐ không thể trúng tuyển hết, đồng nghĩa với việc các em quyết định con đường khác, và một trong những con đường đó là tuyển sinh các trường nghề.

Năm 2018, Bộ LĐ-TB&XH đặt ra mục tiêu: Tuyển sinh giáo dục nghề nghiệp đạt 2.200.000 người, trong đó tuyển sinh trình độ CĐ và TC là 540.000 HSSV; trình độ sơ cấp và dưới 3 tháng là 1.660.000 người,…

Trên thực tế, người học hiện nay đang có sự tính toán kỹ hơn về đầu ra, thay vì xu hướng trọng bằng cấp như trước đây. Với tỷ lệ sinh viên thất nghiệp cao, thì cơ hội việc làm đang là một trong những yếu tố hàng đầu mà người học quyết định chọn trường.

Theo báo cáo của 63 Sở LĐ-TB&XH, năm 2017, tỉ lệ học sinh, sinh viên tốt nghiệp trình độ CĐ, TC có việc làm ngay sau khi tốt nghiệp trung bình đạt trên 80%. Bên cạnh đó, không ít trường nghề cam kết ra trường có việc làm 100%, nếu không sẽ hoàn trả học phí hoặc có chương trình đạo tạo hỗ trợ.

Học CĐ nghề chỉ mất khoảng từ hơn 2 năm đến 3 năm, không như ĐH mất từ 4 đến 5 năm, thậm chí là 6 – 7 năm đối với một số trường đặc thù.Trong khoảng thời gian đó, người học đã tiết kiệm được rất nhiều chi phí, thời gian, công sức. Người học được sớm đi làm, được thực hành và quan trọng nhất là được kiếm tiền để có thu nhập trang trải cuộc sống.

Học nghề cũng có ưu thế rất mạnh là phù hợp với trình độ người học. Thực tế hiện nay tình trạng học ra trường nhưng không biết mình thực sự thích gì diễn ra rất phổ biến. Các em thường chọn nghề theo định hướng bố mẹ thay vì sở thích. Dẫn đến sự thiếu yêu thích với ngành mình học. Điều này khiến cho xã hội không thể phát triển được.

Để khởi sắc lâu dài, các trường phải thay đổi mạnh mẽ

Những năm trước, chuyện trường nghề tuyển sinh khó gần như là hiện tượng hàng năm, khó có phương án giải quyết triệt để.

Nhưng hai năm gần đây, tín hiệu khởi sắc từ trường nghề cho thấy đó là kết quả của nhiều công tác: Hướng nghiệp, phân luồng… đã phát huy hiệu quả. Nhưng muốn sự khởi sắc này kéo dài, không phải là xu hướng năm nay thế này, năm sau thế khác, bản thân khối giáo dục nghề nghiệp cũng phải thay đổi mạnh mẽ hơn nữa.

Theo thống kê của Tổng cục Giáo dục nghề nghiệp, hiện nay, các ngành, nghề có kết quả tuyển sinh cao và đang được nhiều doanh nghiệp “săn đón” có thể kể đến như: Điện công nghiệp, công nghệ ôtô, điện tử công nghiệp, hàn, quản trị mạng, công nghệ thông tin (ứng dụng phần mềm), kỹ thuật sửa chữa, lắp ráp máy tính, kỹ thuật máy lạnh và điều hòa không khí, quản trị khách sạn, quản lý nhà hàng.

Ông Đồng Văn Ngọc, Hiệu trưởng trường CĐ Cơ điện Hà Nội cho biết: Các nghề điện công nghiệp, cơ điện tử, điện lạnh, công nghiệp ôtô được học sinh lựa chọn đông nhất. Điều này cho thấy học sinh đã có ý thức hơn trong việc lựa chọn nghề nghiệp theo nhu cầu thị trường lao động.

Rất nhiều trường nghề cam kết hoàn lại tiền đào tạo nếu ra trường, học sinh không xin được việc làm. Cam kết đầu ra chính là một trong những điều kiện đảm bảo tốt nhất cho trường nghề.

Ông Đỗ Văn Giang, Phó Vụ trưởng Vụ Dạy nghề chính quy (Tổng cục Giáo dục nghề nghiệp (Bộ LĐ-TB&XH) cho hay, từ năm 2018, các trường CĐ, TC dạy nghề phải tạo những bước đột phá mới trong công tác đào tạo để thu hút người học, đồng thời giải quyết bài toán tồn tại và sáp nhập nếu hoạt động không hiệu quả.

Giải quyết vấn đề tuyển sinh và hướng tới nâng cao chất lượng đào tạo nghề nghiệp cho học viên, Tổng cục Dạy nghề đang áp dụng chương trình thí điểm giáo dục cấp độ quốc tế đối với trường giáo dục nghề.

Theo đó, 12 chương trình giáo dục tiên tiến của Australia đang được đưa vào thí điểm đối với khoảng 40 trường đào tạo nghề trên toàn quốc.

Toàn bộ chương trình dạy, đề thi, phương pháp, công nghệ đều được thực hiện theo tiêu chuẩn của Australia. Kết thúc khóa học 3 năm, sinh viên sẽ được cấp bằng CĐ hoặc CĐ nâng cao từ nước này. Đồng thời, người học còn được cấp thêm một bằng Việt Nam sau khi học xong một số môn chung theo quy định.

Ngoài ra, trong năm 2018, hệ thống giáo dục nghề sẽ chuẩn bị triển khai đào tạo 22 nghề quốc tế trọng điểm chuyển giao từ Đức. Sinh viên được đào tạo theo mô hình đào tạo kép, kết hợp giữa nhà trường, nhà tuyển dụng lao động và doanh nghiệp.

Chương trình học chất lượng cao cho hệ CĐ nhận được sự đầu tư. Nguồn ngân sách hỗ trợ từ Nhà nước sẽ được tổng cục đầu tư lại cho các trường: Giảng viên đều là chuyên gia đầu ngành đến từ Australia, Đức và cơ sở vật chất giảng dạy cũng được mua trực tiếp từ các quốc gia tiên tiến này.

Những đổi mới từ hệ thống giáo dục nghề nghiệp, sự cam kết đầu ra của các cơ sở đào tạo chính là yếu tố đảm bảo cho giáo dục nghề nghiệp không chỉ năm nay mà những năm tới sẽ khởi sắc hơn./.

 TG