Để hoàn thành dự án vào cuối năm 2016, Thủ tướng đã đồng ý cho Bộ trưởng GTVT áp dụng cơ chế chỉ định nhà đầu tư, nhà thầu theo đơn giá quy định của Nhà nước. Trong đó, Thủ tướng yêu cầu phải tập trung thực hiện tốt công tác giải phóng mặt bằng (GPMB), bảo đảm tiến độ thi công.

Tuy nhiên, Thứ trưởng Bộ GTVT Trương Tấn Viên cho rằng: Sự phối hợp giữa chủ đầu tư và địa phương trong quá trình thực hiện công tác GPMB chưa chặt chẽ làm ảnh hưởng đến quá trình triển khai dự án. Ở nhiều địa phương, giá đất bồi thường do tỉnh ban hành chậm và chưa sát giá thị trường, nhiều thửa đất có nguồn gốc không rõ ràng và diện tích đất không đúng thực tế, giá đất bồi thường các vị trí giáp ranh chênh lệch nên người dân thắc mắc và khiếu kiện, công tác tái định cư thường chậm trễ so với tiến độ GPMB…

Bên cạnh đó, trên các dự án đầu tư mở rộng còn tình trạng ùn tắc giao thông kéo dài và ô nhiễm môi trường, việc bảo đảm an toàn giao thông còn nhiều bất cập. Đồng thời nguồn cung cấp vật liệu xây dựng phục vụ thi công như: mỏ đất, mỏ sắt, mỏ đá bị bán cao hơn đơn giá quy định, cao hơn đơn giá vật liệu theo dự toán đã được phê duyệt. Quá trình vận chuyển vật liệu gặp trở ngại do phải sử dụng hệ thống đường của địa phương…

Nhất quyết thay thế nhà thầu chậm tiến độ

Để khắc phục những khó khăn trên Bộ GTVT cho rằng, phải tăng cường phối hợp giữa Bộ GTVT và các địa phương như: thành lập Ban chỉ đạo, cử cán bộ có năng lực và phẩm chất tham gia dự án, nhà thầu phải thi công ngay sau khi được bàn giao mặt bằng, bảo đảm vốn cho dự án, minh bạch thông tin dự án, báo cáo kịp thời các vướng mắc phát sinh, thực hiện tốt việc giải quyết khiếu nại tố cáo…

Bộ GTVT yêu cầu tất cả các nhà thầu, chủ đầu tư tuân thủ các quy định về bảo đảm an toàn giao thông và vệ sinh môi trường. Các địa phương phải chỉ đạo Công an tỉnh, Sở GTVT xây dựng phương án bảo đảm trật tự, an toàn giao thông, giải quyết ùn tắc giao thông trên địa bàn, tuyên truyền và vận động nhân dân sống trong khu vực có dự án đi qua thực hiện chức năng giám sát cộng đồng.

Bộ trưởng GTVT Đinh La Thăng đề xuất từ 1/8/2013, nhà thầu nào đã được bàn giao mặt bằng mà thi công chậm trễ, ì ạch thì nhất quyết phải thay thế. Không để làm ảnh hưởng đến toàn bộ dự án được, trong khi yêu cầu là đến hết 2016 phải hoàn thành toàn bộ quốc lộ này.

Thứ trưởng Bộ Tài chính Phạm Sỹ Danh cho rằng, các địa phương phải lập quy mô phương án tái định cư chính xác trên cơ sở thực tế. Đã có thực tế là địa phương lập quy mô lớn hơn thực tế tái định cư để cho một số đối tượng khác chứ không chỉ người dân được tái định cư như mục tiêu ban đầu. Có địa phương nâng khu tái định cư thành khu đô thị, như vậy thì không có nguồn lực để đầu tư.

Đại diện tỉnh Hà Tĩnh – địa phương có nhiều kinh nghiệm trong GPMB cho rằng phải làm tốt công tác tuyên truyền về những lợi ích của dự án, nhất là lộ trình thực hiện, chính sách bồi thường và hỗ trợ mà người dân được hưởng là gì khi di dời và chính sách tái định cư là những gì. Có như vậy, việc GPMB mới bảo đảm tiến độ đặt ra.

Đại diện một số chủ đầu tư và nhà thầu cũng quyết tâm thực hiện dự án đúng tiến độ nếu được bàn giao mặt bằng kịp thời. Các nhà thầu cũng mong muốn chia sẻ trách nhiệm với địa phương mà dự án đi qua trong việc: tuyên truyền, hỗ trợ dự án,… Tuy nhiên, điều đáng nói là đến thời điểm này khi dự án đang vào giai đoạn quyết liệt để đẩy nhanh tiến độ nhưng các dự án đầu tư Quốc lộ 1 vẫn chưa được Bộ Kế hoạch và Đầu tư cấp phép.

Về vấn đề này, Thứ trưởng Bộ Kế hoạch và Đầu tư Nguyễn Văn Trung cho biết, Bộ đang rà soát 9 dự án đã nhận được hồ sơ và khẩn trương rút ngắn thời gian thẩm định đầu tư dự án chứ không rút bớt thủ tục đầu tư. Bộ KHĐT phải thẩm định chặt chẽ về lợi nhuận của dự án mà chủ đầu tư đưa ra, mức thu phí đường bộ, lãi suất vay ngân hàng để đầu tư dự án…

Làm chậm, làm ẩu là có tội với dân

Kết luận Hội nghị, Phó Thủ tướng Nguyễn Xuân Phúc yêu cầu trong năm 2013 phải GPMB xong để thúc đẩy việc hoàn thành cả tuyến Quốc lộ 1 vào cuối năm 2016. Đây là việc cấp bách, nhạy cảm và “nóng” đối với các Bộ, ngành, địa phương. Nhà nước sẽ  tập trung nguồn lực để cho việc hoàn thành dự án cấp bách, quan trọng hàng đầu này để phát triển KT-XH của đất nước, giảm hàng vạn người chết mỗi năm. Do vậy, ai đó hay đơn vị nào làm chậm, làm ẩu, làm hỏng là có tội với nhân dân.

Các cơ quan có liên quan tích cực tuyên truyền vận động nhân dân tạo sự đồng thuận cao nhưng cũng kiểm tra chặt chẽ không để kê khống diện tích, làm giả hồ sơ nhằm trục lợi. Chống gian lận, tham nhũng trong đầu tư và thi công dự án để không gây bức xúc trong nhân dân.

Về các kiến nghị của các Bộ, ngành và địa phương cần thẩm định, hướng dẫn các đơn vị, nhà thầu thực hiện nhanh chóng các thủ tục đầu tư, thu hồi đất để dự án thực hiện đúng tiến độ trên cơ sở có lý có tình, hài hoà lợi ích giữa Nhà nước, chủ đầu tư và người dân.

Đối với các chủ đầu tư, nhà thầu, Phó Thủ tướng yêu cầu Bộ trưởng Đinh La Thăng, ngay trong tháng 8/2013, nếu chủ đầu tư và nhà thầu nào không thực hiện phải thay thế, không để tình trạng dây dưa, chậm trễ đối với dự án này. Việc thi công phải khẩn trương, khoa học, tái định cư cho người dân phải đi trước một bước.

Phải quy trách nhiệm cụ thể đối với địa phương nào để chậm tiến độ GPMB với việc thành lập Ban chỉ đạo công tác này một cách rõ ràng. Đối với người dân bị thu hồi đất phải chu đáo, nghiêm túc, đúng chính sách.

Lê Sơn- Chinhphu.vn