Để bảo tồn giống nòi của tộc người Đan Lai, huyện Con Cuông đã xây dựng đề án đưa họ ra khỏi rừng đầu nguồn, tạo điều kiện xây dựng cuộc sống mới. Đề án được phê duyệt và huyện đã tổ chức di dời thành công 78 hộ sống tại bản Búng ở đầu nguồn Khe Khặng ra nơi ở mới tại hai bản Tân Sơn, Cửa Rào (xã Môn Sơn) và bản Thạch Sơn (xã Thạch Ngàn). Mỗi hộ ra nơi ở mới được cấp một ngôi nhà ngói khang trang, có điện thắp sáng, nước sạch, được trợ cấp lương thực, thực phẩm trong vòng một năm, con em được đưa đến trường. Đã xa rồi cái thời sống lang thang nơi rừng sâu, núi thẳm, lương thực chủ yếu là rau, củ, quả đào hoặc nhặt được trong rừng, cá bắt dưới suối, đói rét, bệnh tật luôn rình rập, lấy nhau cùng huyết thống, con gái 12 tuổi đã làm mẹ, con trai 15 tuổi làm chồng, làm bố… Gặp bà con nơi ở mới thấy ai cũng tự nhiên, vồn vã đón khách và chuyện trò cởi mở, khác với cái hồi đi vận động di dời, người nào cũng có dáng vẻ sợ sệt. Trưởng bản La Quang Vinh khoe rằng: "Dạo này Đan Lai no rồi cán bộ ạ! Vụ lúa, vụ ngô vừa rồi trúng lắm".

Theo các anh đi dạo một vòng quanh bản, thấy nhà nào cũng lúa, ngô, khoai, sắn đầy nhà. Già làng Lê Văn Tiên nói vui: Lần này cán bộ ở với ta cả tháng, cả năm cũng không lo đói. Người Đan Lai không chỉ trồng lúa, ngô, nuôi con gà, con lợn mà còn biết trồng rừng nguyên liệu giấy. Nhà nào cũng có rừng, có cây xanh tốt. Nhà trưởng bản Vinh trồng đến hơn hai vạn cây keo lai. Dân ở đây đang quyết tâm làm giàu. Ông còn cho biết thêm rằng không ít hộ đã mua xe gắn máy, ti-vi, có tiền triệu để dành. Tất cả đều nhờ vào thu nhập từ trồng trọt, chăn nuôi. Tôi ngắm những dãy nhà sàn kiên cố, ngôi trường khang trang, trạm điện hạ thế, con đường nhựa uốn lượn, những ngọn đồi xanh mướt, những gương mặt vui tươi mà thấy lòng mình lâng lâng, vui chung với hạnh phúc của bà con. Vậy là mới chỉ sau một thời gian ngắn, người dân không những nhanh chóng bắt nhịp cuộc sống mà còn biết làm giàu ngay trên mảnh đất quê hương mới.

Không giấu nổi vẻ xúc động, Bí thư La Giang Sơn, trưởng bản La Quang Vinh và già làng Lê Văn Tiên đều nói với tôi rằng người Đan Lai biết ơn Đảng, Chính phủ nhiều lắm. Cuộc đời trốn chạy điền chủ vào nơi rừng sâu “Theo dấu chân nai đi trỉa hạt lúa, theo dấu chân cọp đi trỉa hạt ngô, lang thang ngọn suối, đìu hiu lưng đèo, lấy tiếng suối chảy, tiếng gió rừng làm nhạc khi Tết đến, xuân về”; nay được sống trong những ngôi nhà khang trang, có bát cơm đầy, điện sáng thay sao, xem ti-vi được mở rộng tầm mắt thấy nhiều vùng đất lạ, lại mong con em đến trường học hành sao cho sớm nên người… Thật, nếu không có Đảng thì người Đan Lai giờ không biết ra sao nơi rừng sâu. Câu nói vừa dứt, ai nấy đều lấy tà áo chấm vội nước mắt rồi lại cất tiếng cười vang cả núi./.
(Theo: Phùng Văn Mùi/QĐND)