Ngày 1-1-2009, Luật Thuế Thu nhập cá nhân (TNCN) sẽ chính thức có hiệu lực. Ðây là luật thuế có phạm vi điều chỉnh rộng, liên quan tới nhiều đối tượng, lĩnh vực. Tổng Cục trưởng Tổng cục Thuế Ðặng Hạnh Thu đã trả lời phỏng vấn chung quanh việc triển khai thực hiện Luật này. Sau đây là nội dung cuộc phỏng vấn.
PV: Thưa đồng chí, Chính phủ và Ủy ban Thường vụ Quốc hội đã đề xuất ba phương án triển khai Luật Thuế TNCN và cả ba phương án này sẽ được Ủy ban Thường vụ Quốc hội xin ý kiến Bộ Chính trị. Như vậy, trong khi chờ ý kiến của Bộ Chính trị, kể từ ngày 1-1-2009, Luật Thuế TNCN vẫn được triển khai bình thường như kế hoạch đã đề ra?
Ð/c Ðặng Hạnh Thu: Ðúng vậy, các công việc triển khai Luật Thuế TNCN vẫn đang được thực hiện tích cực theo đúng kế hoạch của Ban Chỉ đạo T.Ư đã đề ra. Ðối với các phương án, Chính phủ đã báo cáo Ủy ban Thường vụ Quốc hội, tới đây sau khi xin ý kiến Bộ Chính trị và được Quốc hội phê chuẩn, sẽ được Chính phủ điều chỉnh, sửa đổi, bổ sung và có hướng dẫn kịp thời.
PV: Thưa đồng chí, vậy đến thời điểm này, công tác triển khai Luật Thuế TNCN được ngành thuế chuẩn bị như thế nào? Theo tính toán của ngành thuế, có khoảng bao nhiêu người thuộc diện nộp thuế TNCN?
Ð/c Ðặng Hạnh Thu: Có thể nói, các công việc chuẩn bị cho việc thực hiện Luật Thuế TNCN đã được triển khai rất tích cực và toàn diện theo đúng kế hoạch của Ban Chỉ đạo T.Ư đề ra. Trong đó, đã căn bản hoàn thành nhiều công việc như ban hành các văn bản hướng dẫn thực hiện Luật Thuế TNCN; tổ chức tuyên truyền; tập huấn cho các đối tượng nộp thuế và đơn vị chi trả thu nhập; tổ chức đăng ký thuế và cấp mã số thuế cho người nộp thuế (NNT)...
Trong ngành thuế cũng đã triển khai hệ thống ứng dụng công nghệ thông tin phục vụ quản lý, tập huấn cho toàn bộ cán bộ lập trang thông tin điện tử riêng về thuế TNCN, thành lập đường dây nóng để giải đáp các thắc mắc về thuế TNCN...
Theo tính toán của Tổng cục Thuế, trong năm đầu triển khai Luật Thuế TNCN sẽ có khoảng 2,5 triệu người phải nộp thuế, bao gồm người làm công ăn lương, người kinh doanh và các cá nhân có các thu nhập khác thuộc diện chịu thuế TNCN.
PV: Mấy ngày qua, nhiều tổ chức, cá nhân trên địa bàn TP Hà Nội đã đổ xô đi xếp hàng nộp hồ sơ xin cấp mã số thuế cá nhân tại cơ quan thuế do có thông tin đến ngày 31-1-2009, những trường hợp chưa có mã số thuế sẽ bị ngành thuế tính mức thuế suất 20% thu nhập chịu thuế và đến hết năm mới được tính toán hoàn trả, nếu số thuế đã nộp lớn hơn số thuế phải nộp trong kỳ. Xin đồng chí cho biết rõ hơn về thông tin này?
Ð/c Ðặng Hạnh Thu: Qua kiểm tra của Tổng cục Thuế, việc này chỉ xảy ra tại Hà Nội. Tổng cục Thuế đã có chỉ đạo trực tiếp về vấn đề này, đồng thời yêu cầu Cục Thuế các tỉnh tăng cường bố trí cán bộ để tạo thuận lợi cho người đến nộp hồ sơ đăng ký cấp mã số thuế.
Cục Thuế Hà Nội đã bố trí thêm các địa điểm đón tiếp NNT, tăng cường cán bộ để tiếp nhận tờ khai thuế và cử lãnh đạo Cục Thuế trực tiếp chỉ đạo việc tiếp nhận hồ sơ đăng ký thuế. Tuy nhiên cũng cần thông cảm với Cục Thuế Hà Nội vì số lượng nộp thuế quá đông (đứng thứ hai trên cả nước), mặc dù Cục Thuế Hà Nội đã có thông báo sớm về việc đăng ký mã số thuế nhưng đối tượng nộp thuế, đến sát ngày mới đến làm thủ tục.
Việc thực hiện khấu trừ 20% thuế TNCN chỉ áp dụng đối với các khoản thu nhập từ tiền lương, tiền công có tính chất vãng lai, chứ không phải áp dụng chung đối với mọi khoản thu nhập, tức là đối với người làm công ăn lương tại các cơ quan, đơn vị sẽ thực hiện việc tính thuế, khấu trừ thuế theo tiền lương, tiền công và gia cảnh của họ và mức thuế suất theo Biểu thuế lũy tiến từng phần; chỉ khi cá nhân đó có mức thu nhập ở nơi khác, ngoài nơi họ làm việc hưởng lương mới áp dụng việc khấu trừ thuế 20% nếu họ chưa có mã số thuế.
Tất nhiên, đây cũng chỉ là việc tạm khấu trừ, còn đến khi quyết toán năm thì cá nhân có thu nhập từ tiền lương, tiền công sẽ quyết toán thuế theo mức thuế suất của Biểu thuế lũy tiến và sẽ được trừ số thuế đã tạm khấu trừ trong năm. Chúng tôi cũng đang và sẽ tuyên truyền, hướng dẫn cụ thể hơn để người dân hiểu rõ vấn đề này.
PV: Phần lớn người dân đều có ý thức chấp hành nghiêm chỉnh Luật Thuế TNCN. Tuy nhiên, điều quan tâm nhất của người dân chính là thủ tục nộp thuế có đơn giản, thuận tiện hay không. Ðơn cử như việc xếp hàng nộp hồ sơ xin cấp mã số thuế cá nhân nêu trên, có rất nhiều trường hợp phải xếp hàng từ sớm, mất cả mấy ngày mới nộp được hồ sơ cho cơ quan thuế... Vậy, thủ tục thuế sẽ được cải tiến như thế nào để hỗ trợ đối tượng nộp thuế trong quá trình triển khai Luật Thuế TNCN, thưa đồng chí?
Ð/c Ðặng Hạnh Thu: Ðể giảm chi phí và tạo điều kiện thuận lợi nhất cho NNT, các thủ tục hành chính liên quan đến quản lý người phụ thuộc được quy định dựa trên ba nguyên tắc.
Một là, triệt để tận dụng các giấy tờ mà NNT và người phụ thuộc đã có sẵn theo quy định của các luật pháp hiện hành, hạn chế đến mức thấp nhất những yêu cầu NNT phải xin thêm các giấy xác nhận hoặc lập các giấy tờ mới nhằm giảm phiền hà cho NNT.
Hai là, không quy định cứng nhắc một loại giấy tờ nhất định mà quy định một trong một số giấy tờ đã có sẵn, để NNT được quyền lựa chọn loại giấy tờ nào thuận lợi nhất thì xuất trình cho cơ quan thuế.
Ba là, các giấy tờ để thực hiện thủ tục hành chính thuế TNCN chỉ yêu cầu bản sao, không bắt buộc phải có xác nhận của cơ quan công chứng hoặc chính quyền phường, xã.
Ngoài ra, các quy định về đăng ký thuế, khai thuế nộp thuế cũng được cải tiến một bước theo hướng đơn giản hơn, thuận tiện hơn cho NNT. Chẳng hạn như về đăng ký thuế, để giảm đến mức thấp nhất số lượng đối tượng phải đăng ký thuế, tiết kiệm thời gian và chi phí cho xã hội, các đối tượng đã có mã số thuế không cần phải đăng ký thuế lại. Ðối tượng nộp thuế được sử dụng mã số thuế đã có để khai thuế và nộp thuế TNCN.
Về mẫu tờ khai đăng ký thuế, đối với cá nhân có thu nhập từ tiền lương, tiền công và các khoản thu nhập chịu thuế khác sẽ được áp dụng mẫu tờ khai đơn giản hơn nhiều so với mẫu tờ khai đăng ký thuế theo Pháp lệnh Thuế Thu nhập đối với người có thu nhập cao hiện nay.
Theo mẫu tờ khai đăng ký thuế TNCN thì chỉ còn 11 chỉ tiêu (giảm ba chỉ tiêu). Bên cạnh đó, hồ sơ đăng ký thuế đối với cá nhân có thu nhập từ tiền lương, tiền công cũng giảm từ ba loại giấy tờ xuống còn hai loại giấy tờ.
Việc khai thuế đối với đơn vị chi trả thu nhập có rất nhiều điểm cải tiến. Mẫu tờ khai thuế TNCN trung bình được giảm một phần ba chỉ tiêu. Các đơn vị chi trả thu nhập cũng chỉ phải khai thuế hằng tháng nếu có khấu trừ thuế. Trường hợp số thuế khấu trừ thấp hơn năm triệu đồng sẽ chuyển sang khai thuế theo quý.
Về quyết toán thuế TNCN của đơn vị chi trả thu nhập, theo Pháp lệnh Thuế Thu nhập cao hiện nay, ngoài việc thực hiện khấu trừ thuế hằng tháng, cuối năm các đơn vị chi trả thu nhập sẽ phải thực hiện quyết toán thuế thay cho cá nhân, cũng như thực hiện tính toán, bù trừ số thuế của từng cá nhân khi quyết toán.
Chuyển sang thuế TNCN, thì đơn vị chi trả thu nhập chỉ quyết toán cộng dồn số thuế kê khai hằng tháng đã khấu trừ, chứ không phải quyết toán thuế thay cho từng cá nhân. Như vậy, thực hiện Luật Thuế TNCN sẽ tạo điều kiện thuận lợi hơn cho các tổ chức chi trả thu nhập.
Ðối với cá nhân có thu nhập từ kinh doanh khi áp dụng Luật Thuế TNCN, cá nhân kinh doanh thực hiện chế độ kế toán, hóa đơn chứng từ sẽ chuyển sang kê khai, nộp thuế theo quý thay vì phải kê khai, nộp thuế theo tháng.
Với quy định này, một năm cá nhân kinh doanh giảm được tám lần kê khai thuế. Ðể giảm bớt cá nhân kinh doanh phải quyết toán thuế, chỉ những cá nhân có thu nhập từ kinh doanh nộp thuế theo kê khai mới phải khai quyết toán thuế.
Cá nhân có thu nhập từ tiền lương, tiền công, theo quy định của Luật Thuế TNCN, đối với thu nhập từ tiền lương, tiền công áp dụng khấu trừ tại nguồn. Vì vậy, đa số cá nhân diện này không phải khai thuế tháng. Cơ quan chi trả thu nhập có trách nhiệm khấu trừ và khai thuế thay. Chỉ còn một số rất ít người làm trong các Ðại sứ quán, các tổ chức của Liên hợp quốc, người nhận lương từ nước ngoài mới phải khai thuế tháng.
Ðối với cá nhân vừa có thu nhập từ tiền lương, tiền công, vừa có thu nhập từ kinh doanh, cũng chỉ phải khai tạm nộp thuế đối với thu nhập từ kinh doanh theo quý. Ðến cuối năm, khi quyết toán sẽ tổng hợp thu nhập từ hoạt động kinh doanh và từ tiền lương, tiền công, nếu có mức thu nhập chịu thuế bình quân tháng hơn bốn triệu đồng hoặc có yêu cầu hoàn thuế hoặc bù trừ số thuế mới phải quyết toán thuế, các trường hợp khác không phải quyết toán thuế.
Về cấp chứng từ thu nộp thuế, chuyển sang áp dụng thuế TNCN, theo Thông tư của Bộ Tài chính, đơn vị chi trả có khấu trừ thuế chỉ sử dụng một loại chứng từ (thay vì hai loại chứng từ như trước đây) để cấp cho NNT, đó là Chứng từ khấu trừ. Biên lai thuế chỉ sử dụng cho cơ quan thuế trực tiếp thu thuế TNCN. Hướng dẫn này tạo thuận lợi cho đơn vị chi trả trong việc quản lý chứng từ thu và cấp chứng từ thu cho NNT.
Với những cải cách về thủ tục hành chính thuế nói trên, cùng với sự nỗ lực triển khai của toàn ngành thuế và ý thức tuân thủ pháp luật về thuế của người dân ngày một nâng cao, chúng tôi hoàn toàn tin tưởng Luật Thuế TNCN sẽ sớm đi vào cuộc sống và việc triển khai thực hiện luật đạt kết quả tốt.
PV: Xin trân trọng cảm ơn đồng chí!