Không ít những "gạch đầu dòng" trong bộ chỉ tiêu đánh giá mức độ tuân
thủ pháp luật thuế của người nộp thuế vừa công bố bị đánh giá là còn cảm
tính và cần xem xét lại.
Tập trung quản lý doanh nghiệp không tuân thủ
Đây là bộ chỉ tiêu vừa được phía cơ quan chức năng đưa ra trong "Hội
thảo lấy ý kiến bộ chỉ tiêu đánh giá mức độ tuân thủ pháp luật thuế của
người nộp thuế" tổ chức sáng 19/5 tại Hà Nội.
Nhấn mạnh việc ra đời bộ chỉ tiêu mới không làm phát sinh thủ tục hành
chính với doanh nghiệp bởi theo ông Bùi Khánh Toàn, Phó Vụ trưởng-Phụ
trách Ban Quản lý rủi ro, Tổng cục Thuế, đây là việc nội bộ của cơ quan
thuế.
Cụ thể, đại diện cơ quan thuế cho biết, sẽ có 2 bộ tiêu chí đánh giá mức độ tuân thủ pháp luật thuế "tốt" và "mức độ thấp."
Riêng với tiêu chí đánh giá mức độ tuân thủ "tốt," ông Toàn cho biết có
tổng số 9 chỉ tiêu chung trong đó bao gồm 15 chỉ số cụ thể.
Một số chỉ số cơ bản được nhắc tới là: Doanh nghiệp đang hoạt động,
thực hiện kê khai đầy đủ, đúng hạn đối với các sắc thuế có nghĩa
vụ thực hiện với ngân sách Nhà nước; Doanh nghiệp thực hiện nộp đầy
đủ, đúng hạn các loại thuế phát sinh theo kê khai.
Ngoài ra, các chỉ số khác là: Trong thời gian 730 ngày liên tục kể từ
ngày đánh giá trở về trước, doanh nghiệp không bị xử phạt vi phạm
hành chính về thuế, ấn chỉ thuế với tổng mức tiền lớn hơn 50
triệu đồng,...
Ngược lại, ở bộ tiêu chí và chỉ số đánh giá mức độ tuân thủ "thấp," cơ
quan chức năng có dự kiến một số yếu tố như: Trong vòng 12 tháng tính
đến thời điểm đánh giá doanh nghiệp chưa kê khai, nộp hồ sơ khai thuế
và nộp thuế đầy đủ, đúng hạn ít nhất 1/3 số tờ khai theo quy
định; Tính đến thời điểm đánh giá, doanh nghiệp có số lỗ lũy
kế vượt quá 50% vốn chủ sở hữu của doanh nghiệp tính đến
thời điểm đánh giá. Cùng với một số điều kiện khác, tổng cộng bộ
tiêu chí đánh giá tuân thủ "thấp" có 10 tiêu chí với 10 chỉ số.
Chưa đưa ra cách "chấm điểm" cụ thể với các chỉ số này nhưng đại diện cơ
quan chức năng cho hay, từ các tiêu chí trên, ngành thuế tính toán phân
nhóm các doanh nghiệp theo diện: Doanh nghiệp tuân thủ pháp luật thuế
tốt, trung bình và thấp.
Với bộ chỉ tiêu trên, ông Đậu Anh Tuấn, Trưởng ban Pháp chế Phòng Thương
mại và Công nghiệp Việt Nam (VCCI) cho rằng, việc chuyển đổi sẽ tập
trung vào rủi ro, vào khu vực nguy cơ chứ không áp dụng chung như trước.
"Doanh nghiệp làm ăn nghiêm túc cũng chịu gánh nặng kiểm tra, kiểm soát
như các doanh nghiệp vi phạm lớn, như thế là không công bằng. Chính vì
thế bộ chỉ tiêu cần thiết để phân lợi doanh nghiệp nào làm ăn nghiêm túc
sẽ được tạo thuận lợi hơn, ít bị thanh kiểm tra hơn, chịu thủ tục hành
chính ít hơn", ông Tuấn nói.
Nhiều doanh nghiệp có thể bị xếp mức "thấp"
Góp ý cho bộ chỉ tiêu, ông Nguyễn Văn Thanh, Chủ tịch Hiệp hội Vận tải
Việt Nam tỏ ý thắc mắc về việc cơ quan chức năng đưa ra 2 bộ chỉ tiêu
"tốt" và "thấp" nhưng lại phân loại doanh nghiệp theo 3 loại là: tốt,
trung bình, thấp.
Từ đó, ông Thanh đặt ra câu hỏi về sự "cảm tính" của những chỉ số trên
khi đánh giá sự tuân thủ pháp luật thuế của các doanh nghiệp.
Ý kiến này cũng được ông Trần Vũ Hải, đại diện của Đại học Luật Hà Nội
đồng tình. Theo ông, cần xem lại cách tiếp cận khi đưa ra bộ tiêu chí và
phải định lượng rõ ràng.
Là người có kinh nghiệm lâu năm trong ngành, bà Nguyễn Thị Cúc, Chủ tịch
Hội tư vấn thuế Việt Nam tỏ ra băn khoăn ở khá nhiều điểm. Bà khẳng
định, về thủ tục hành chính có thể không liên quan tới doanh nghiệp
nhưng chắc chắn kết quả đánh giá của bộ tiêu chí sẽ tác động tới các đơn
vị.
Theo bà, hiện cơ quan chức năng cũng bộ tiêu chí phục vụ công tác thanh
kiểm tra thuế. Các nhóm điều kiện trong bộ tiêu chí này được bà Cúc đánh
giá là khá rõ ràng và cơ quan chức năng có thể nghiên cứu khi xây dựng
tiêu chí đánh giá mức độ tuân thủ pháp luật thuế. Điều này theo bà để
tránh "cán bộ phòng thanh tra lấy tiêu chí này để thanh tra, phòng rủi
ro lại lấy chỉ tiêu khác để xem xét."
Đi vào cụ thể hơn, bà Cúc băn khoăn về chỉ số đánh giá doanh nghiệp tuân
thủ tốt có nhắc tới điều kiện: "Doanh nghiệp có số thuế giá trị gia
tăng nộp trên vốn chủ sở hữu tại kỳ tương ứng lớn hơn mức trung bình của
các doanh nghiệp sản xuất kinh doanh có cùng quy mô, lĩnh vực đầu
tư." Đây là vấn đề theo bà "không bao giờ làm được." Bà Cúc đặt ra câu
hỏi, doanh nghiệp cùng quy mô nhưng đơn vị sản xuất hàng không chịu
thuế, hàng xuất khẩu có thuế bằng 0% thì "làm sao có thuế."
"Một doanh nghiệp dệt may xuất khẩu nhiều thì nộp thuế VAT ít nhưng 1
doanh nghiệp nội địa cùng quy mô thì nộp thuế VAT nhiều. Chả lẽ ta cho
rằng doanh nghiệp trong nước tốt hơn đơn vị xuất khẩu," đại diện Hội Tư
vấn thuế Việt Nam nói.
Một chỉ số khác cũng khiến bà Cúc "lăn tăn" là yêu cầu: "Tại thời điểm
đánh giá, không có thông tin doanh nghiệp nợ thuế, tiền phạt; các khoản
phí và lệ phí; các khoản thu thuộc ngân sách Nhà nước." Việc "có thông
tin" theo bà là "láng máng" và không rõ ràng.
"Cơ quan chức năng không thể nghe rồi có thông tin được, phải chốt là có nợ hay không," Chủ tịch Hội tư thuế Việt Nam góp y.
Với không ít băn khoăn khác, bà Cúc cho rằng, nếu bộ tiêu chí đưa ra
thực hiện thì gần như tất cả doanh nghiệp đều có thể vào diện tuân thủ
thấp.
Đứng ở góc độ khác, ông Bùi Ngọc Tuấn, Phó tổng giám đốc dịch vụ tư vấn
thuế Deloitte Việt Nam thắc mắc, cơ quan chức năng có sẵn sàng công bố
thông tin khi doanh nghiệp có câu hỏi liên quan.
Việc đánh giá doanh nghiệp theo ông sẽ ảnh hưởng tới hình ảnh, uy tín
doanh nghiệp, bởi vậy, ông cho rằng, cần cân nhắc các chỉ số cẩn trọng
và cố gắng quy về cùng một mặt bằng để việc đánh giá được dễ dàng hơn./.
Xuân Dũng (Vietnam+)