Báo chí phản ánh những vấn đề nóng của xã hội

Giải Báo chí quốc gia hàng năm là sự kiện lớn thu hút sự quan tâm đặc biệt của báo giới cả nước, là giải thưởng cao quý nhất dành tặng cho các tác phẩm báo chí xuất sắc và tôn vinh các tác giả, nhóm tác giả là các nhà báo có tác phẩm báo chí xuất sắc. Qua 15 năm tổ chức, đến nay, Giải Báo chí quốc gia ngày càng nhận được sự tham gia chủ động, tích cực, hào hứng của các cấp Hội Nhà báo, các cơ quan thông tấn, báo chí và hội viên nhà báo, cộng tác viên trong cả nước.

Đánh giá chất lượng của Giải Báo chí Quốc gia năm 2020, nhà báo Hồ Quang Lợi nhận định: Nhìn chung, các tác phẩm được chọn vào chung khảo là những tác phẩm tiêu biểu về nội dung và hình thức, có tính định hướng dư luận xã hội, nhiều tác phẩm đã cho thấy hiệu quả tác động xã hội tốt, được các cơ quan chức năng tiếp thu, giải quyết, dư luận xã hội đánh giá cao về vai trò phát hiện, phản biện, đầu tranh, phê phán cũng như biểu dương, xây dựng của báo chí.  

Các tác phẩm tham dự Giải phản ánh kịp thời, đậm nét các sự kiện chính trị lớn của đất nước trong năm 2020 như: Tiếp tục thực hiện Nghị quyết Đại hội lần thứ XII của Đảng, đại hội đảng bộ các cấp; thực hiện Chỉ thị 05 của Bộ Chính trị về Học tập và làm theo tư tưởng, đạo đức, phong cách Hồ Chí Minh; về tăng cường xây dựng, chỉnh đốn Đảng, đặc biệt năm 2020 kỷ niệm 90 năm thành lập Đảng, 75 năm ngày thành lập nước và nhiều sự kiện, chủ đề lớn khác trong năm 2020. Nhiều tác phẩm được đầu tư công phu, tiếp tục đi sâu phản ánh các lĩnh vực xây dựng Đảng, xây dựng và củng cố hệ thống chính trị, xây dựng nông thôn mới và cơ cấu lại ngành nông nghiệp, công cuộc giảm nghèo bền vững, an ninh năng lượng, kinh tế xanh…

Các tác phẩm dự giải có chủ đề phong phú, phản ánh trung thực, kịp thời, toàn diện các sự kiện thời sự, vấn đề thời sự của đất nước, của địa phương năm 2020, ở tất cả các lĩnh vực chính trị, kinh tế, văn hóa, xã hội, an ninh, quốc phòng, đối ngoại... Đặc biệt, nhiều vấn đề thời sự không lường trước được, nóng bỏng đời sống chính trị, như đại dịch COVID-19, lũ lụt thiên tai ở các tỉnh miền Trung được đề cập sâu sắc, kịp thời, toàn diện, tác động xã hội lớn. Đặc biệt, báo chí tham gia trực tiếp công cuộc phòng chống đại dịch COVID-19, phản ánh nỗ lực của Đảng, Nhà nước và nhân dân trong việc thực hiện mục tiêu kép, vừa phòng chống dịch có hiệu quả, vừa phát triển kinh tế.

Báo chí năm 2020 tiếp tục tham gia rất tích cực và hiệu quả vào công tác đấu tranh phòng, chống tham nhũng, lãng phí, tiêu cực, nhất là sai phạm trong công tác quản lí đất đai; xử lý cán bộ sai phạm trong công tác cán bộ, bất cập trong giáo dục; nạn xã hội đen, tội phạm hoành hành, các loại tội phạm mới, nạn xâm hại trẻ em, vấn đề phòng chống thông tin xấu, độc hại trên mạng xã hội, vệ sinh an toàn thực phẩm, cơ chế quản lý kinh tế; khuyến khích thúc đẩy kinh tế số, kinh tế tư nhân, kinh tế xanh, sản xuất nông nghiệp sạch; xây dựng đô thị thông minh, cách mạng công nghiệp 4.0 và sự tác động tới cuộc sống. Nhiều tác phẩm tiếp tục khai thác những đề tài truyền thống như lịch sử cách mạng, văn hóa, an ninh, quốc phòng, gương người tốt việc tốt, điển hình tiên tiến trong cuộc sống. Nhiều tác phẩm có tính phát hiện, phản biện sâu sắc, có hiệu quả xã hội tích cực, có sức ảnh hưởng cao.

Theo đánh giá chung của Hội đồng Giải, các tác phẩm dự Giải năm nay có chất lượng khá đồng đều, giảm dần sự cách biệt lớn về chất lượng giữa các tác phẩm của các cơ quan báo chí trung ương và địa phương. Nhiều bài có tính phát hiện tốt, phản ánh những vấn đề nóng bỏng, được dư luận quan tâm. Nhiều tác phẩm của các cơ quan báo chí địa phương trong các nhóm thể loại phóng sự, phóng sự điều tra, ký báo chí, ghi chép (báo in, báo điện tử) và tin, phóng sự, ký sự; phim tài liệu (báo hình), được Hội đồng đánh giá cao. Bài điều tra, bài về môi trường có nhiều hình ảnh sống động, hấp dẫn. Nhiều tác phẩm truyền hình là bức tranh bao quát về mọi mặt của đất nước năm 2020, phong phú nội dung, đề tài, chất liệu sinh động, hình ảnh ấn tượng. Đề tài, kỹ thuật biên tập, quay phim đều tốt hơn so với năm trước.

Tuy nhiên, bên cạnh những ưu điểm, vẫn còn những hạn chế, cần được khắc phục, các tác phẩm báo in chưa có nhiều sáng tạo, đột phá. Nhóm bình luận, các tạp chí, nhất là tạp chí khối Đảng tham gia tương đối ít, không có xã luận. Thể loại ký báo chỉ còn ít, thiếu vắng phóng sự viết về văn hóa. Ảnh báo chí vẫn còn ít, chưa phản ánh đúng đời sống ảnh báo chí…

Lần đầu tiên trao giải đặc biệt

Một trong những điểm mới và nổi bật của Giải thưởng báo chí Quốc gia năm 2020 là, lần đầu tiên có tác phẩm đoạt Giải đặc biệt sau 15 năm tổ chức Giải Báo chí quốc gia. Giải thưởng này được trao cho tác phẩm “Việt Nam - Thời đại Hồ Chí Minh, Biên niên sử truyền hình” do Báo Nhân Dân thực hiện. Đây là một dự án phim tài liệu đồ sộ gồm 90 tập phim (25 đến 30 phút/tập), như một “biên niên sử” của dòng chảy lịch sử, sự phát triển trường tồn của dân tộc, đất nước, thời đại… song hành cùng với sự lớn mạnh của Đảng Cộng sản Việt Nam, khẳng định vai trò lãnh đạo của Đảng, Bác Hồ kính yêu trong cả một tiến trình lịch sử, từ khi Cách mạng Tháng Tám thành công, ra đời nước Việt Nam Dân chủ Cộng hòa, mở ra thời đại Hồ Chí Minh cho đến nay.

Theo nhà báo Hồ Quang Lợi, Giải Đặc biệt đã có trong điều lệ của Giải Báo chí quốc gia từ năm 2007, nhưng năm nay mới có tác phẩm xứng đáng để Hội đồng trao giải. Hội đồng Chung khảo đã trao đổi rất kỹ lưỡng và đi đến thống nhất cao là trao Giải Đặc biệt cho tác phẩm này. Bởi đây là một tác phẩm đặc biệt về nội dung và hình thức thể hiện.

“Có thể nói đây là lần đầu tiên có một bộ phim truyền hình có ý nghĩa chính trị xã hội sâu sắc, được làm rất công phu về lịch sử Đảng cộng sản Việt Nam và lịch sử đất nước ta trong suốt thế kỷ XX cho đến những năm đầu của thế kỷ XXI. Trong bộ phim này, nhiều tư liệu được khai thác từ nước ngoài lần đầu tiên được công bố và công khai. Chính vì vậy, sau khi trao đổi cả về thể thức, chất lượng nội dung, cũng như hình thức thể hiện, đặc biệt là về ý nghĩa sâu sắc và tác dụng to lớn, độ lan toả rộng và sâu của tác phẩm này trong đời sống xã hội, Hội đồng Chung khảo đã đề nghị lên Hội đồng Giải báo chí Quốc gia trao Giải Đặc biệt cho tác phẩm này”, nhà báo Hồ Quang Lợi cho biết.

Nhà báo Lê Quốc Trung, nguyên Tổng Giám đốc Thông tấn xã Việt Nam, nguyên Phó Chủ tịch Thường trực Hội Nhà báo Việt Nam nhiệm kỳ khoá VIII, thành viên Hội đồng Chung khảo, cho rằng quyết định trao Giải Đặc biệt cho tác phẩm “Việt Nam - Thời đại Hồ Chí Minh, Biên niên sử truyền hình” là quyết định rất đúng đắn và phù hợp của Hội đồng Giải báo chí Quốc gia. Bởi bên cạnh những giải hàng đầu xuất sắc của các thể loại, việc chọn ra một tác phẩm nổi trội nhất trong tất cả các thể loại, các loại hình báo chí để tuyên dương, biểu dương là rất phù hợp. Mặc dù tác phẩm được trao Giải đặc biệt lần này có số lượng kỳ vượt quá quy định, nhưng nó là bộ tác phẩm tốt, có uy tín cả trong nước và nước ngoài, nội dung bộ tác phẩm này tôn vinh cả một quá trình lịch sử của Việt Nam, rất xứng đáng được trao giải Đặc biệt Giải thưởng báo chí Quốc gia 2020”, nhà báo Lê Quốc Trung chia sẻ.

Bên cạnh đó, năm nay, giải báo chí đã có nhiều tác phẩm thể hiện hiệu quả bằng công nghệ truyền thông, dạng thức mới của điện tử, nhiều tác phẩm báo chí được giải thuộc thể loại dạng thức mới đó.

Theo Ban Tổ chức, một trong những điểm mới, nhưng khá đáng tiếc là do diễn biến dịch COVID-19 phức tạp, nên Lễ tổng kết và trao Giải Báo chí Quốc gia lần thứ XV - năm 2020 không được tổ chức vào Ngày Báo chí Cách mạng Việt Nam 21/6 như hằng năm, mà sẽ được tổ chức trọng thể vào dịp Đại hội lần thứ XI Hội Nhà báo Việt Nam tại Hà Nội.

Phương Lan (TTXVN)