Đây là nhận định được đưa ra tại cuộc họp về công tác an toàn thực phẩm năm 2018, triển khai nhiệm vụ năm 2019 của Ban Chỉ đạo liên ngành Trung ương về an toàn thực phẩm, tổ chức tại Trụ sở Chính phủ vào sáng 4/1. Phó Thủ tướng Vũ Đức Đam, Trưởng ban Ban Chỉ đạo, chủ trì cuộc họp.

Tỷ lệ cơ sở đạt yêu cầu về an toàn thực phẩm tăng

Báo cáo của Ban Chỉ đạo, trong năm 2018, Bộ Y tế và 63 tỉnh, thành phố đã xử phạt vi phạm hành chính gần 89 tỷ đồng, tăng 1,4 lần so với cùng kỳ năm 2017 (năm 2017, tổng số tiền phạt là hơn 63 tỷ). Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn và ngành nông nghiệp đã kiểm tra theo kế hoạch và đột xuất 68.746 cơ sở sản xuất kinh doanh vật tư nông nghiệp, an toàn nông nghiệp nông, lâm, thủy sản, phát hiện 4.909 cơ sở vi phạm và xử phạt 38,44 tỷ đồng. Việc kiểm tra, phân loại cơ sở sản xuất kinh doanh sản phẩm nông, lâm, thủy sản cho thấy tỷ lệ cơ sở đạt yêu cầu về điều kiện bảo đảm an toàn thực phẩm đã tăng lên 98,2%; tỷ lệ cơ sở xếp loại C được kiểm tra và nâng hạng A, B là 60,6% (tăng so với 2017). 

Thống kê chưa đầy đủ cho thấy, lực lượng quản lý thị trường cả nước đã kiểm tra 14.264 vụ, xử lý 8.446 vụ việc vi phạm về an toàn thực phẩm, xử phạt vi phạm hành chính hơn 19,5 tỷ đồng, số tang vật thu giữ có trị giá hơn 25,9 tỷ đồng. Lực lượng cảnh sát môi trường đã phát hiện 6.176 vụ vi phạm pháp luật về an toàn thực phẩm, với 5.042 cá nhân, 809 tổ chức vi phạm. Trong đó, các cơ quan chức năng đã chuyển cơ quan Cảnh sát điều tra khởi tố 11 vụ 15 bị can về tội "Vi phạm các quy định về an toàn thực phẩm" và một số tội danh khác có liên quan; xử phạt vi phạm hành chính 5.627 vụ, 4.924 cá nhân, 749 tổ chức, với số tiền xử phạt gần 30 tỷ đồng; đang điều tra, xử lý 184 vụ; buộc tiêu hủy nhiều hàng hóa thực phẩm không đảm bảo an toàn cho sức khỏe con người. 

Năng lực của các đoàn thanh, kiểm tra được nâng lên, đã kịp thời phát hiện, ngăn chặn, xử lý nhiều vụ vi phạm với nhiều hình thức khác nhau, bảo đảm đúng pháp luật, được công khai kịp thời trên các phương tiện thông tin đại chúng giúp người dân có thông tin để lựa chọn thực phẩm an toàn. Trong quá trình thanh, kiểm tra, các ngành chức năng đã kết hợp đẩy mạnh công tác tuyên truyền, giáo dục, nâng cao nhận thức, ý thức chấp hành pháp luật về bảo đảm an toàn thực phẩm của toàn xã hội; phối hợp chặt chẽ với cơ quan truyền thông trong thông tin cảnh báo các sản phẩm, các cơ sở sản xuất kinh doanh nông lâm thủy sản kém chất lượng, không bảo đảm an toàn thực phẩm, cũng như giới thiệu, quảng bá các cơ sở sản xuất kinh doanh bảo đảm an toàn thực phẩm, các chuỗi cung ứng nông sản thực phẩm an toàn cho người tiêu dùng. Mạng lưới triển khai các hoạt động quản lý nhà nước về quản lý chất lượng an toàn thực phẩm từ cấp bộ đến địa phương được duy trì. Các cấp, ngành chức năng thường xuyên chỉ đạo kịp thời, đúng hướng, phân công cụ thể trách nhiệm, phân cấp quản lý nhà nước về an toàn thực phẩm. 

Công tác kiểm nghiệm, giám sát an toàn thực phẩm lưu thông trong nước được đặc biệt quan tâm, chỉ đạo, tạo chuyển biến đáng kể về điều kiện bảo đảm an toàn thực phẩm của cơ sở và chỉ số an toàn thực phẩm các nhóm sản phẩm chủ lực so với năm 2016, 2017: Không phát hiện mẫu dương tính với chất cấm Salbutamol trong 477 mẫu thịt, 3.506 mẫu nước tiểu; 271/2.060 mẫu thịt vi phạm chỉ tiêu vi sinh (giảm 26,7% so với 2017); 5/2.472 mẫu thịt tươi vi phạm chỉ tiêu hóa chất, kháng sinh (giảm 0,63% so với 2017); 46/3.018 mẫu thủy sản, sản phẩm thủy sản vi phạm chỉ tiêu hóa chất, kháng sinh (tăng 0,89% so với 2017)...

Chất lượng, hiệu quả sự phối hợp liên ngành nông nghiệp, công thương, công an, y tế trong kiểm soát chất cấm, kiểm soát lạm dụng hóa chất công nghiệp, kiểm soát tạp chất trong nguyên liệu thủy sản... được nâng cao. Công tác giám sát, phân tích nguy cơ tiếp tục được duy trì, triển khai bài bản, đã kịp thời đưa ra cảnh báo, xử lý các trường hợp, sự cố mất an toàn thực phẩm, thông tin kịp thời đến người tiêu dùng. Công tác phòng, chống ngộ độc thực phẩm được triển khai quyết liệt, đồng bộ (số vụ, số người mắc, số đi viện, số người tử vong đều giảm), bảo đảm an toàn thực phẩm tại các sự kiện, hội nghị. Tính đến ngày 30/11/2018, toàn quốc ghi nhận 97 vụ ngộ độc thực phẩm, làm 3.340 người bị ngộ độc, 2.944 người phải nhập viện và 16 trường hợp tử vong (giảm 44 số vụ, 560 nạn nhân, 783 người nhập viện và 8 người tử vong so với năm 2017).

Tiếp tục siết chặt quản lý an toàn thực phẩm

Tuy nhiên, các thành viên Ban Chỉ đạo cũng chỉ ra một số tồn tại như việc thực thi pháp luật tại địa phương còn chưa đạt yêu cầu, nhiều địa phương dù tổ chức thanh, kiểm tra nhiều, nhưng tỷ lệ xử lý thấp, kỷ cương, kỷ luật không nghiêm, vẫn còn đùn đẩy trách nhiệm giữa các ngành có liên quan.

Việc xử lý dứt điểm một số tồn tại như lạm dụng thuốc bảo vệ thực vật, thuốc thú y, hóa chất, kháng sinh trong sản xuất nông, thủy sản, sử dụng phụ gia thực phẩm trong chế biến thực phẩm, giết mổ không bảo đảm an toàn thực phẩm còn chậm, chưa đáp ứng yêu cầu. Tình hình buôn lậu qua biên giới bước đầu đã ngăn chặn có hiệu quả nhưng còn diễn biến phức tạp.

Tình trạng một số tổ chức, cá nhân sản xuất, kinh doanh thực phẩm bảo vệ sức khỏe, nhưng không đăng ký bản công bố, bán hàng olnine quảng cáo, tư vấn lừa dối người tiêu dùng, còn diễn biến phức tạp. Phương tiện quảng cáo hiện rất đa dạng, phong phú, đặc biệt là việc sử dụng mạng internet, mạng xã hội, sàn giao dịch thương mại điện tử, trang web của tổ chức cá nhân đã không bị hạn chế về không gian, thời gian quảng cáo...

Bộ trưởng Y tế Trần Thị Kim Tiến cho rằng,việc vẫn xảy ra những trường hợp khó kiểm soát an toàn thực phẩm là do ba nguyên nhân: Các cơ sở sản xuất, kinh doanh cố tình vi phạm pháp luật; cơ sở hạ tầng xuất phát điểm thấp; nhận thức của người dân trong việc sử dụng thức ăn đường phố, thức ăn bảo đảm an toàn thực phẩm còn thấp.

Bộ trưởng đề xuất, trong thời gian tới, các ngành chức năng cần tiếp tục tăng cường các biện pháp thanh, kiểm tra, hậu kiểm, xử lý nghiêm các vi phạm về an toàn thực phẩm; tôn vinh các cơ sở sản xuất, bảo đảm an toàn thực phẩm; tiếp tục củng cố, tăng cường năng lực cho các chi cục an toàn thực phẩm, các chi cục quản lý chất lượng nông lâm thủy sản và các cơ quan quản lý về an toàn thực phẩm của địa phương...

Kết luận cuộc họp, Phó Thủ tướng Vũ Đức Đam đánh giá, năm qua, công tác bảo đảm an toàn thực phẩm đã đạt được những kết quả đáng ghi nhận, nổi bật là công tác thông tin tuyên truyền, hoạt động sản xuất, phân phối sạch gắn với truy suất nguồn gốc. 

Theo Phó Thủ tướng, vẫn còn những tồn tại cần tiếp tục kiên trì kiểm soát, đó là: Việc sử dụng thuốc bảo vệ thực vật, kháng sinh, giết mổ gia súc gia cầm, kinh doanh sản phẩm tươi sống. Đối với thực phẩm chức năng, Bộ Y tế cần tiếp tục kiểm soát chặt chẽ, cho phép các nhà thuốc, siêu thị được bán mỹ phẩm, thực phẩm chức năng, nhưng dứt khoát sản phẩm chức năng phải sử dụng đúng tên, không lẫn với thuốc và nếu phát hiện sai phạm phải có hình thức nghiêm trị.

Bên cạnh đó, Phó Thủ tướng lưu ý, các bộ, ngành tăng cường các biện pháp răn đe, xử lý, đưa ra xét xử nghiêm đối với những sai phạm đã rõ ràng. Ví dụ như nhiều trang thông tin điện tử đăng tải thông tin quảng cáo sản phẩm chức năng không rõ ràng, làm người dân dễ nhầm lẫn là thuốc thì cần phải xử lý nghiêm, nếu vi phạm nghiêm trọng có thể bị đóng cửa để cảnh tỉnh mọi người.

Phó Thủ tướng yêu cầu thời gian tới, các ngành chức năng đẩy mạnh công tác thanh, kiểm tra và xử lý nghiêm các vi phạm về an toàn thực phẩm; triển khai các chương trình giám sát an toàn thực phẩm trong phạm vi toàn quốc, tập trung vào các vấn đề: sử dụng hóa chất, thuốc bảo vệ thực vật trong sản xuất, bảo quản nông sản thực phẩm; vệ sinh an toàn trong giết mổ gia súc, gia cầm, nhất là tại các thành phố lớn và các vùng sản xuất nông sản thực phẩm. Trong đó, trọng tâm cần thực hiện là tại các đô thị lớn: Hà Nội, Thành phố Hồ Chí Minh... để thực phẩm tại các đô thị lớn có chất lượng tương đương với các sản phẩm xuất khẩu.

Các bộ, ngành, cơ quan chức năng cũng cần tăng cường phối hợp với Mặt trận Tổ quốc Việt Nam và các tổ chức chính trị, xã hội để các chương trình giám sát an toàn thực phẩm đi vào thực chất. Các cơ quan thông tin đại chúng cần đẩy mạnh phối hợp tuyên truyền, phổ biến kiến thức về bảo đảm an toàn thực phẩm cho các nhóm đối tượng; triển khai xây dựng và thực hiện Dự án xây dựng hệ thống dữ liệu cập nhật về an toàn thực phẩm...

TTXVN