Nội dung Điều 60 bảo đảm quyền thụ hưởng lâu dài của người lao động
Bộ trưởng Phạm Thị Hải Chuyền cho biết với quan điểm hướng tới việc mở
rộng diện bao phủ của chính sách bảo hiểm xã hội, bảo đảm quyền thụ
hưởng lâu dài của người lao động, góp phần thực hiện an sinh xã hội ,
Điều 60 của Luật Bảo hiểm xã hội năm 2014 được thiết kế theo hướng
khuyến khích người lao động bảo lưu thời gian đã đóng bảo hiểm xã hội,
tích lũy thời gian đóng bảo hiểm xã hội trong quá trình lao động để có
thể hưởng lương hưu hàng tháng nhằm bảo đảm cuộc sống khi hết tuổi lao
động thay vì nhận bảo hiểm xã hội một lần.
Bộ trưởng khẳng định đây là một trong những giải pháp nhằm hướng tới mục
tiêu phấn đấu đến năm 2020 có khoảng 50% lực lượng lao động tham gia
bảo hiểm xã hội đã đặt ra tại Nghị quyết số 15-NQ/TW ngày 1/6/2012, Hội
nghị lần thứ 5 Ban Chấp hành Trung ương khóa XI về một số vấn đề về
chính sách xã hội giai đoạn 2012-2020 và Nghị quyết số 21-NQ/TW ngày
22/11/2012 của Bộ Chính trị về tăng cường sự lãnh đạo của Đảng đối với
công tác bảo hiểm xã hội, bảo hiểm y tế giai đoạn 2012-2020.
Bộ trưởng cũng đã phân tích để làm rõ hơn những mặt tích cực của quy
định này. Khi thực hiện bảo lưu thời gian đã đóng bảo hiểm xã hội thì
người lao động sẽ có nhiều lợi ích như khi người lao động trở lại làm
việc thuộc diện đóng bảo hiểm xã hội bắt buộc thì được tính cộng dồn
thời gian đã tham gia để được hưởng lương hưu.
Trường hợp không thuộc diện tham gia bảo hiểm xã hội bắt buộc thì có thể
tham gia bảo hiểm xã hội tự nguyện để đủ điều kiện hưởng lương hưu với
nhiều quy định mới tạo thuận lợi cho người lao động như bổ sung phương
thức đóng một lần cho nhiều năm còn thiếu để hưởng lương hưu ngay khi
hết tuổi lao động; chính sách hỗ trợ tiền đóng bảo hiểm xã hội cho người
lao động tham gia bảo hiểm xã hội tự nguyện.
Khi người lao động chưa hết tuổi lao động mà chấm dứt hợp đồng lao động
phải nghỉ việc thì với quy định của chính sách bảo hiểm thất nghiệp
người lao động vẫn được giải quyết trợ cấp thất nghiệp, được hỗ trợ học
nghề, tư vấn giới thiệu việc làm để có việc làm mới.
Khi người lao động được hưởng lương hưu hàng tháng thì quỹ bảo hiểm xã
hội đóng bảo hiểm y tế cho người lao động. Trong thời gian bảo lưu thời
gian đóng bảo hiểm xã hội, nếu không may người lao động từ trần thì thân
nhân được hưởng chế độ tử tuất bao gồm: trợ cấp mai táng bằng 10 tháng
lương cơ sở và trợ cấp tuất hàng tháng hoặc trợ cấp tuất một lần với mức
trợ cấp tuất một lần bằng mức trợ cấp bảo hiểm xã hội một lần.
Bộ trưởng khẳng định tất cả các trường hợp người lao động tích lũy thời
gian tham gia bảo hiểm xã hội để hưởng chế độ khi về già đều có lợi hơn
rất nhiều so với việc lĩnh một lần.
Bộ trưởng cho biết nội dung Điều 60 của Luật Bảo hiểm xã hội năm 2014 là
phù hợp với xu hướng phát triển chung, đã thể hiện đúng quan điểm, định
hướng mở rộng diện bao phủ bảo hiểm xã hội, bảo đảm quyền thụ hưởng lâu
dài của người lao động, góp phần thực hiện chính sách an sinh xã hội.
Quy định này không chỉ thể hiện sự quan tâm của Đảng và Nhà nước đến
cuộc sống trước mắt của người lao động mà còn chăm lo đến cuộc sống khi
về già của người lao động, khi mà người lao động không còn sức lao động,
không thể làm việc, cần được quan tâm bảo vệ nhiều nhất. Quy định này
cũng phù hợp với xu hướng phát triển của hầu hết các nước trên thế giới.
Tuy nhiên, khi Luật Bảo hiểm xã hội năm 2014 vẫn chưa có hiệu lực thi
hành thì một bộ phận người lao động chủ yếu ở một số tỉnh, thành phố
phía Nam có kiến nghị được lựa chọn hưởng bảo hiểm xã hội một lần hoặc
bảo lưu thời gian đóng bảo hiểm xã hội như quy định tại Luật Bảo hiểm xã
hội năm 2006.
Theo Bộ trưởng, nguyên nhân dẫn đến sự việc nêu trên được lý giải là do
thực tế đời sống người lao động trong các khu công nghiệp còn khó khăn,
tiền lương thực tế còn thấp nên người lao động muốn lấy bảo hiểm xã hội
một lần để có tiền trang trải cuộc sống trước mắt chưa nghĩ đến cuộc
sống sau này khi về già, nhiều người lao động từ khu vực nông thôn vào
làm việc cho các doanh nghiệp nhưng không có ý định gắn bó lâu dài mà
làm việc một thời gian để tích lũy tiền lương, tiền đóng bảo hiểm xã hội
để làm vốn về quê làm ăn.
Bên cạnh đó, việc triển khai công tác thông tin, tuyên truyền giải thích
chính sách chưa được quan tâm đúng mức, kịp thời nên người lao động
chưa hiểu cặn kẽ được ý nghĩa, mục đích của các quy định mới của Luật
Bảo hiểm xã hội năm 2014, đặc biệt là quy định về giải quyết bảo hiểm xã
hội một lần.
Tạo cơ chế linh hoạt trong chính sách bảo hiểm xã hội
Xuất phát từ việc tôn trọng quyền lựa chọn hưởng bảo hiểm xã hội một lần
hoặc bảo lưu thời gian đóng bảo hiểm xã hội của người lao động; đáp ứng
nguyện vọng của một bộ phận người lao động có thời gian đóng bảo hiểm
xã hội ngắn sau khi nghỉ việc không tiếp tục tham gia vào thị trường lao
động và cũng không có khả năng, nguyện vọng tiếp tục đóng bảo hiểm xã
hội tự nguyện, Chính phủ báo cáo Quốc hội xem xét, điều chỉnh Điều 60
của Luật Bảo hiểm xã hội năm 2014 theo hướng trước mắt, cho phép người
lao động khi chưa đủ điều kiện về thời gian đóng bảo hiểm xã hội để
hưởng lương hưu sau một năm nghỉ việc nếu không tiếp tục đóng bảo hiểm
xã hội thì có quyền lựa chọn hưởng bảo hiểm xã hội một lần hoặc tiếp tục
bảo lưu thời gian đóng bảo hiểm xã hội như quy định của Luật Bảo hiểm
xã hội năm 2006.
Nội dung này cũng sẽ được xem xét, điều chỉnh tương đồng đối với cả
người lao động tham gia bảo hiểm xã hội tự nguyện. Với việc sửa đổi như
trên sẽ tạo cơ chế linh hoạt trong chính sách bảo hiểm xã hội, đáp ứng
được nguyện vọng của một bộ phận người lao động không có điều kiện và
khả năng tiếp tục tham gia bảo hiểm xã hội để được hưởng lương hưu hàng
tháng.
Đánh giá việc sửa đổi như trên sẽ tác động đến số người hưởng bảo hiểm
xã hội một lần. Tuy nhiên, Bộ trưởng Phạm Thị Hải Chuyền cho biết Luật
Bảo hiểm xã hội năm 2014 đã bổ sung nhiều quy định nhằm tạo điều kiện
hơn cho người lao động có thể được đóng bảo hiểm xã hội để được hưởng
lương hưu hàng tháng. Mặt khác, việc tuyên truyền, phổ biến, giải thích
chính sách được tăng cường thì nhận thức của người lao động được nâng
nên, người lao động sẽ cân nhắc hơn khi nhận bảo hiểm xã hội một lần. Do
vậy, số người hưởng bảo hiểm xã hội một lần dự báo sẽ giảm so với thời
gian qua...
Cần xây dựng lộ trình nâng dần điều kiện hưởng bảo hiểm xã hội một lần
Báo cáo ý kiến của Ủy ban về các vấn đề xã hội của Quốc hội về Điều 60
của Luật Bảo hiểm xã hội năm 2014, Chủ nhiệm Ủy ban Trương Thị Mai cho
biết trên cơ sở nguyện vọng của một bộ phận người lao động chỉ làm việc ở
khu vực chính thức trong một thời gian ngắn, trong điều kiện sự dịch
chuyển lao động từ khu vực phi chính thức sang khu vực chính thức còn
chậm, việc làm của người lao động chưa thật sự bền vững, đa số thành
viên Ủy ban về các vấn đề xã hội của Quốc hội tán thành với đề xuất của
Chính phủ, trước mắt cho phép người lao động nếu có nguyện vọng thì được
nhận lại số tiền đã tham gia bảo hiểm xã hội.
Ủy ban về các vấn đề xã hội đề nghị cần xây dựng lộ trình nâng dần điều
kiện hưởng bảo hiểm xã hội một lần phù hợp với tỷ lệ lao động trong khu
vực chính thức và sự phát triển của thị trường lao động, giảm dần số
người không có lương hưu khi về già (năm 2014, ngân sách phải chi hơn
3.000 tỷ đồng cho khoảng 1,5 triệu người 80 tuổi trở lên không có lương
hưu).
Để tổ chức thực hiện chính sách, các cơ quan quản lý nhà nước, công
đoàn, cơ quan bảo hiểm xã hội các cấp, các cơ quan thông tin đại chúng,
các địa phương phải phối hợp chặt chẽ và có nhiều giải pháp phù hợp hơn
nữa để tuyên truyền, phổ biến và giải thích đúng bản chất, ý nghĩa, mục
tiêu, quan điểm của chính sách bảo hiểm xã hội-chính sách trụ cột của an
sinh xã hội nhằm tăng số lượng người lao động tham gia bảo hiểm xã hội
theo mục tiêu đã đề ra vào năm 2020 (50% lực lượng lao động).
Cần tăng cường thanh tra, kiểm tra xử lý vi phạm chính sách, pháp luật
bảo hiểm xã hội, xử lý nghiêm các trường hợp lợi dụng thu gom Sổ bảo
hiểm xã hội của người lao động gặp khó khăn để lấy tiền bảo hiểm xã hội
một lần; các tổ chức thực hiện chính sách cần tư vấn, giải thích cho
người lao động hiểu đầy đủ các chính sách như bảo lưu, cộng dồn, tham
gia bảo hiểm xã hội tự nguyện có sự hỗ trợ của Nhà nước nếu không tiếp
tục làm việc tại doanh nghiệp để người lao động có sự lựa chọn tốt nhất
cho quyền lợi của họ.
Theo chương trình, sáng 22/5, các đại biểu Quốc hội sẽ thảo luận nội
dung này tại tổ trước khi thảo luận phiên toàn thể tại hội trường vào
sáng 27/5./.
TTX