Theo Kết luận thanh tra, về việc quản lý sử dụng đất sân bay Miếu Môn thuộc địa giới hành chính xã Đồng Tâm, huyện Mỹ Đức (Hà Nội), liên quan tới nguồn gốc đất, theo Quyết định số 113/TTg ngày 14/4/1980 của Thủ tướng Chính phủ, Quyết định số 386-QĐ/UB ngày 10/11/1981 của Ủy ban Nhân dân tỉnh Hà Sơn Bình, Quyết định số 5383/QĐ-UBND ngày 20/10/2014 của Ủy ban Nhân dân thành phố, toàn bộ đất sân bay Miếu Môn là đất quốc phòng, được các đơn vị quân đội sử dụng vào mục đích quốc phòng, cắm mốc giới bêtông cốt thép, lập các sơ đồ, bản đồ quản lý đất sân bay với 16 mốc giới, trong quá trình quản lý đã cắm dày thêm 41 mốc thành 57 mốc có tọa độ theo quy chuẩn. Hiện trạng đã được kiểm định của cơ quan đo đạc Bộ Tài nguyên và Môi trường (ngày 21/6/2017) không có thay đổi, chuyển dịch, có diện tích 236,7 ha, tăng 28,7 ha so với diện tích ghi trong Quyết định số 113/TTg ngày 14/4/1980 của Thủ tướng Chính phủ.
Diện tích 28,7 ha tăng này chính là diện tích thuộc phần 31,9 ha bị ảnh hưởng của thi công thuộc địa giới hành chính huyện Chương Mỹ, không sản xuất nông nghiệp được và nằm trong quy hoạch giai đoạn 2 xây dựng sân bay Miếu Môn do Nông trường Quốc doanh Lương Mỹ đã bàn giao cho Bộ Tư lệnh Công binh (sau khi trừ đường giao thông 2,5 ha và sai số do đo đạc 0,7 ha). Trong diện tích 236,7 ha có 64,03 ha đất thuộc địa giới hành chính xã Đồng Tâm (giảm 0,63 ha so với diện tích đất ba đơn vị đã bàn giao cho Bộ Tư lệnh công binh trước đây do sai số đo đạc).
Kết luận thanh tra nêu rõ, đến thời điểm Đoàn thanh tra làm việc, toàn bộ diện tích đất cơ bản phù hợp với diện tích đất các tổ chức đã bàn giao cho Bộ Tư lệnh Công binh. Quá trình đo đạc ở các thời điểm có sai số không lớn, chủ yếu do trừ đường giao thông chạy qua, không làm ảnh hưởng tới việc quản lý, sử dụng đất quốc phòng. Tuy nhiên, từ sau khi nhận đất đến trước ngày 1/7/2004 (thời điểm Luật Đất đai năm 2003 có hiệu lực), các đơn vị quốc phòng chưa làm thủ tục trình Bộ Quốc phòng để báo cáo Thủ tướng Chính phủ quyết định diện tích 31,9 ha đất bị ảnh hưởng của thi công mà Nông trường Quốc doanh Lương Mỹ đã bàn giao, là thiếu sót.
Đối với việc quản lý, sử dụng đất, Kết luận thanh tra chỉ ra: Từ năm 1981 đến nay, toàn bộ diện tích đất sân bay Miếu Môn thuộc địa giới hành chính xã Đồng Tâm do các đơn vị quốc phòng quản lý, sử dụng. Tuy nhiên, trong quá trình quản lý, sử dụng, các đơn vị quốc phòng cũng như Ủy ban Nhân dân xã Đồng Tâm đã bộc lộ sự buông lỏng quản lý trong một thời gian dài.
Cụ thể, trong quá trình quản lý, sử dụng, các đơn vị quốc phòng đã ký hợp đồng canh tác đất tăng gia hàng năm với Ủy ban Nhân dân xã Đồng Tâm để Ủy ban Nhân dân xã giao cho các đội sử dụng vào mục đích nông nghiệp, từ năm 2012 đã dừng việc ký hợp đồng canh tác đất tăng gia nhưng đến nay các hộ dân vẫn đang sản xuất nông nghiệp tại đây, là buông lỏng quản lý đất quốc phòng. Các đơn vị quốc phòng chưa thực hiện di dời một số hộ dân đã ăn ở trên đất quốc phòng từ trước năm 1980, để các hộ lấn chiếm, cho tặng, chuyển nhượng, xây dựng công trình trái phép mà đơn vị quốc phòng không có biện pháp xử lý kiên quyết, triệt để.
Ngoài ra, ngày 18/6/2014, Lữ đoàn 28 có đơn xin cấp Giấy chứng nhận quyền sử dụng đất khu sân bay Miếu Môn với diện tích 239,2 ha được giới hạn bởi 57 mốc; ngày 20/10/2014, UBND thành phố đã có Quyết định số 5383/QĐ-UBND giao 236,7 ha cho Quân chủng Phòng không Không quân tiếp tục sử dụng làm vị trí đóng quân của Lữ đoàn 28 nhưng sau 3 ngày Lữ đoàn 28 lại có Thông báo số 961A/TB-LĐ trả lời công dân tố cáo thực tế hiện nay đơn vị vẫn quản lý diện tích 208 ha được thể hiện trên đường bao 16 mốc giới, là thiếu chính xác, không đúng với thực tế và hồ sơ quản lý đất đai do đơn vị quản lý.
Trong quá trình quản lý về dân cư và trật tự xây dựng, Ủy ban Nhân dân xã Đồng Tâm đã buông lỏng quản lý để các hộ dân xây dựng không phép trên đất quốc phòng. Mặt khác, từ năm 2003 đến năm 2010, Ủy ban Nhân dân xã Đồng Tâm đã xác nhận các hồ sơ thừa kế, cho, tặng, chuyển nhượng của các hộ dân đang sử dụng đất quốc phòng là trái thẩm quyền và vi phạm pháp luật về quản lý đất đai.
Cũng theo Kết luận thanh tra, việc tháng 2/2017, một số công dân tự ý tổ chức đo đạc, phân lô trên phần diện tích đất Tập đoàn Viễn thông Quân đội Viettel đang thực hiện dự án quốc phòng trong diện tích đất sân bay Miếu Môn, mặc dù Ủy ban Nhân dân xã Đồng Tâm đã có thông báo nêu rõ đây là đất quốc phòng, đề nghị các công dân không được vi phạm pháp luật, nhưng trong các ngày từ 25-28/2/2017, một số công dân vẫn cố tình đưa máy móc vào để chia đất, xây dựng công trình trái phép là hành vi chiếm đất quốc phòng, coi thường pháp luật, vi phạm nghiêm trọng Khoản 1, Điều 12 Luật Đất đai năm 2013, vi phạm trật tự an toàn xã hội.
[Công an Hà Nội nêu lý do ra quyết định khởi tố vụ việc ở Đồng Tâm]
Về việc giải phóng mặt bằng một số hộ dân đang sử dụng đất quốc phòng, Kết luận thanh tra chỉ ra, thực hiện các Quyết định: số 113/TTg ngày 14/4/1980 của Thủ tướng Chính phủ, số 386-QĐ/UB ngày 10/11/1981 của Ủy ban Nhân dân tỉnh Hà Sơn Bình về việc giao đất cho Bộ Quốc phòng để xây dựng sân bay Miếu Môn, số 5383/QĐ-UBND ngày 20/10/2014 củaỦy ban Nhân dân thành phố; đề nghị của Bộ Tư lệnh Quân chủng Phòng không Không quân, Ủy ban Nhân dân thành phố đã chỉ đạo Ủy ban Nhân dân huyện Mỹ Đức thực hiện công tác giải phóng mặt bằng, di dời các hộ dân đang sử dụng đất sân bay Miếu Môn thuộc địa giới hành chính xã Đồng Tâm là đúng thẩm quyền quy định tại Khoản 2, Điều 148 Luật Đất đai 2013; Điều 25 Nghị định số 47/2014/NĐ-CP ngày 15/5/2014 của Chính phủ và Khoản 5, Điều 23 Quyết định số 23/2014/QĐ-UBND ngày 20/6/2014 của Ủy ban Nhân dân thành phố.
Ủy ban Nhân dân huyện Mỹ Đức đã có các Thông báo về việc thu hồi đất, các quyết định thành lập Hội đồng bồi thường hỗ trợ và tái định cư, quyết định phê duyệt tiến độ kế hoạch giải phóng mặt bằng là đúng quy định tại Điều 1, 29, 30, 31, 32 Quyết định số 23/2014/QĐ-UBND ngày 20/6/2014 của Ủy ban Nhân dân thành phố.
Việc một số công dân có đơn tố cáo Ủy ban Nhân dân huyện Mỹ Đức ban hành thông báo thu hồi đất giải phóng mặt bằng khu đất 14 hộ dân đang sử dụng, đã được Ủy ban Nhân dân thành phố giải quyết tại Kết luận số 47/KL-UBND ngày 31/10/2016, theo đó là tố cáo sai. Ủy ban Nhân dân huyện Mỹ Đức tiếp tục tổ chức kê khai, kiểm đếm; căn cứ xác nhận của Ủy ban Nhân dân xã Đồng Tâm, chính sách giải phóng mặt bằng do Liên ngành đề xuất, lập dự thảo phương án bồi thường, hỗ trợ cho các hộ dân và công khai tại Ủy ban Nhân dân xã là đúng thẩm quyền, đúng quy trình. Tuy nhiên, trong 14 hộ dân đang sử dụng đất quốc phòng chỉ có 5 hộ có giấy do Ủy ban hành chính xã, Hợp tác xã nông nghiệp Đồng Tâm cho, cho mượn đất để ở và sản xuất từ trước năm 1980, giấy tờ của các trường hợp khác không có căn cứ pháp luật.
Tại thời điểm kiểm đếm, diện tích sử dụng của các hộ tăng lên rất nhiều (hộ tăng ít nhất là hơn 1.000m2, hộ tăng lớn nhất là hơn 16.000m2), trong khi Ủy ban Nhân dân xã Đồng Tâm xác nhận nguồn gốc là đất quốc phòng, không xác định nguyên nhân và thời điểm tăng diện tích đất, thời điểm xây dựng công trình, nhưng Hội đồng bồi thường hỗ trợ và tái định cư huyện Mỹ Đức đã căn cứ vào xác nhận của Ủy ban Nhân dân xã Đồng Tâm, Liên ngành lại căn cứ vào báo cáo của Ủy ban Nhân dân huyện Mỹ Đức về diện tích và thời điểm sử dụng đất của các hộ dân, đề xuất chính sách để Ủy ban Nhân dân huyện xây dựng phương án bồi thường, hỗ trợ dự thảo đã tính bồi thường, hỗ trợ đất ở cho 13/14 hộ với diện tích từ 360m2-900m2, là không chặt chẽ, thiếu kiểm tra. Đến thời điểm thanh tra, Ủy ban Nhân dân huyện Mỹ Đức và các ngành có liên quan đã thống nhất thu hồi Dự thảo phương án bồi thường, hỗ trợ và tái định cư đã lập cho 14 hộ dân trước đây.
Về quá trình xử lý từ trước đến nay trên diện tích đất sân bay Miếu Môn thuộc địa giới hành chính xã Đồng Tâm, liên quan tới việc xử lý các nội dung tố cáo của công dân, Kết luận thanh tra nêu, những đơn tố cáo liên quan đến sai phạm trong quản lý đất đai trên địa bàn xã Đồng Tâm trước đây đã được Ủy ban Nhân dân thành phố giao Thanh tra thành phố xác minh; trên cơ sở báo cáo của Thanh tra thành phố, Ủy ban Nhân dân thành phố đã kết luận rõ đúng, sai.
Đối với những nội dung tố cáo đúng, Ủy ban Nhân dân thành phố đã chỉ đạo Ủy ban Nhân dân huyện Mỹ Đức và các đơn vị có liên quan tổ chức khắc phục và bãi bỏ các văn bản xác nhận chuyển nhượng, thừa kế trái thẩm quyền của Ủy ban Nhân dân xã Đồng Tâm, xử lý nghiêm cán bộ có sai phạm. Đến nay, về kỷ luật Đảng, đã có 8 người bị xử lý kỷ luật khai trừ Đảng, 6 người bị cảnh cáo, 5 người bị khiển trách; về chính quyền có 12 người bị cảnh cáo, một người bị khiển trách và một người bị buộc thôi việc. Hiện nay, Công an huyện Mỹ Đức đã khởi tố 14 bị can, tạm giam hai đối tượng (nguyên là cán bộ xã Đồng Tâm) để phục vụ công tác điều tra.
Đối với ba tố cáo liên quan đến việc quản lý, sử dụng đất sân bay Miếu Môn thuộc địa giới hành chính xã Đồng Tâm, Thanh tra thành phố thấy: hai nội dung tố cáo sai, một nội dung tố cáo có cơ sở (về việc bồi thường cho 14 hộ dân không đúng Luật Đất đai, cao hơn so với hạn mức 360m2/hộ đang áp dụng tại địa phương). Các sở ngành của thành phố đã thống nhất thu hồi dự thảo phương án bồi thường, hỗ trợ và tái định cư do Ủy ban Nhân dân huyện Mỹ Đức lập cho 14 hộ dân trước đây.
Về xử lý kiến nghị, phản ánh của ông Lê Đình Kình và một số công dân, theo Kết luận thanh tra, đối với kiến nghị làm rõ diện tích 28,7 ha chênh lệch giữa Quyết định số 5383/QĐ-UBND ngày 20/10/2014 của Ủy ban Nhân dân thành phố với Quyết định số 113/TTg ngày 14/4/1980 của Thủ tướng Chính phủ, nay được Thanh tra thành phố làm rõ diện tích 28,7 ha (theo kết quả kiểm tra, đo đạc mốc giới sân bay ngày 21/6/2017 là 28,9 ha) chênh lệch giữa Quyết định số 5383/QĐ-UBND ngày 20/10/2014 của Ủy ban Nhân dân thành phố với Quyết định số 113/TTg ngày 14/4/1980 của Thủ tướng Chính phủ chính là diện tích 31,9ha bị ảnh hưởng của thi công thuộc địa giới hành chính huyện Chương Mỹ nằm trong quy hoạch giai đoạn 2 sân bay Miếu Môn do Nông trường quốc doanh Lương Mỹ đã bàn giao cho Bộ Tư lệnh Công binh sau khi trừ đường giao thông 2,5ha và sai số do đo đạc 0,7ha.
Đề nghị trả tiền bồi thường về đất khi giải phóng mặt bằng khu đất 14 hộ dân đang sử dụng đất quốc phòng cho nhân dân xã và Giấy kê khai đất nông nghiệp của ông Trần Văn Thục ghi ngày 29/4/2017 về việc gia đình có đất cá thể nằm trong khu đất sân bay Miếu Môn, là không có căn cứ. Nội dung kiến nghị liên quan đến diện tích đất nông nghiệp 59 ha, các thông tin mà ông Lê Đình Kình và một số công dân nêu không nhất quán (có đơn nêu là 49ha, có đơn nêu là 59ha do Ủy ban Nhân dân xã Đồng Tâm quản lý; có đơn nêu là đất bỏ hoang; có đơn nêu 59ha đất nông nghiệp của nhân dân...).
Theo kết quả chồng ghép Bản đồ hiện trạng đất sân bay Miếu Môn tỷ lệ 1/5000 lập năm 2013 và Bản đồ địa giới hành chính lập theo Chỉ thị số 364/CT-TTg ngày 6/11/1991 của Thủ tướng Chính phủ do Xí nghiệp tài nguyên và môi trường 1 – Chi nhánh Tổng Công ty Tài nguyên và Môi trường Việt Nam, Sở Tài nguyên và Môi trường, Ủy ban Nhân dân các huyện: Chương Mỹ, Mỹ Đức và Ủy ban Nhân dân các xã: Trần Phú, Mỹ Lương, Đồng Lạc, Đồng Tâm thực hiện ngày 31/5/2017 và ngày 9/6/2017, diện tích đất sân bay Miếu Môn thuộc địa giới hành chính xã Đồng Tâm chỉ có 64,03ha (theo kết quả đo đạc, kiểm tra mốc giới hiện trạng ngày 21/6/2017 là 64,11ha) có phía Tây, phía Nam tiếp giáp với đường 429, phía Bắc tiếp giáp với đất xã Trần Phú, xã Đồng Lạc huyện Chương Mỹ, phía Đông giáp đường đi xã Hữu Văn huyện Chương Mỹ.
Nhân dân xã Đồng Tâm dự buổi công bố dự thảo kết luận thanh tra hôm 7/7. (Ảnh: Nguyễn Văn Thắng/TTXVN)
Việc ông Lê Đình Kình và một số công dân cho rằng phần diện tích đất sân bay Miếu Môn thuộc địa giới hành chính xã Đồng Tâm là 106 ha (có đơn nêu là 96 ha) là không đúng. Theo hồ sơ quản lý đất nông nghiệp của Ủy ban Nhân dân xã Đồng Tâm, xã Đồng Tâm không có đất nông nghiệp diện tích 59ha hoặc 49ha xứ đồng Sênh như ông Lê Đình Kình và một số công dân nêu.
Các mốc giới do công dân dẫn Đoàn thanh tra kiểm tra tại hiện trường và vẽ trên một phần sơ đồ hiện trạng đất sân bay năm 2013 là các mốc giới hạn diện tích 50,03ha do Quân chủng Phòng không Không quân cắm năm 2016 để giao đất cho Tập đoàn Viễn thông Quân đội Viettel xây dựng dự án quốc phòng nằm trong đất sân bay Miếu Môn. Thực tế không có diện tích 59ha hoặc 49ha đất mà ông Lê Đình Kình và một số công dân nêu, toàn bộ diện tích đất sân bay Miếu Môn thuộc địa giới hành chính xã Đồng Tâm là đất quốc phòng.
Từ kết quả thanh tra như trên, Thanh tra thành phố đề nghị Ủy ban Nhân dân thành phố Hà Nội có văn bản gửi Bộ Quốc phòng đề nghị chỉ đạo các đơn vị quốc phòng kiểm tra, rà soát, có biện pháp quản lý chặt chẽ đất quốc phòng, trong đó có diện tích 236,7ha đất sân bay Miếu Môn; có biện pháp thu hồi ngay những diện tích đất quốc phòng đang cho thuê, cho mượn, để bị lấn, bị chiếm, chuyển nhượng trái phép trong phạm vi đất được giao tại sân bay Miếu Môn và các địa điểm khác; rà soát các hồ sơ giao đất của các đơn vị quốc phòng đang sử dụng đất để phát hiện và xử lý ngay những tồn tại, bất cập; không để xảy ra tình trạng vi phạm, dẫn đến khiếu kiện phức tạp như thời gian qua. Nghiêm túc kiểm điểm, làm rõ trách nhiệm đối với đơn vị, cá nhân để xảy ra những sai sót nêu tại phần kết luận.
Thanh tra thành phố đề nghị Ủy ban Nhân dân thành phố Hà Nội yêu cầu Trưởng Ban Chỉ đạo giải phóng mặt bằng thành phố, Chủ tịch Ủy ban Nhân dân huyện Mỹ Đức và liên ngành kiểm điểm, rút kinh nghiệm về những thiếu sót nêu tại phần kết luận đồng thời, phối hợp với Lữ đoàn 28 Quân chủng Phòng không Không quân rà soát kỹ nguồn gốc, nguyên nhân và thời điểm tăng diện tích đất, thời điểm xây dựng công trình của các hộ dân để xây dựng lại phương án bồi thường hỗ trợ cho các hộ dân. Trường hợp phát hiện có vi phạm về đất đai thì xử lý nghiêm theo quy định pháp luật.
Thanh tra thành phố đề nghị Ủy ban Nhân dân thành phố Hà Nội chỉ đạo Công an thành phố Hà Nội phối hợp với Cơ quan điều tra hình sự Bộ Quốc phòng để điều tra làm rõ, xử lý nghiêm các vi phạm pháp luật của cán bộ, công chức và cá nhân có liên quan đối với quản lý, sử dụng đất quốc phòng xây dựng sân bay Miếu Môn thuộc địa giới hành chính xã Đồng Tâm, huyện Mỹ Đức. Cùng đó, Ủy ban Nhân dân huyện Mỹ Đức phối hợp với các đơn vị quốc phòng có biện pháp cương quyết buộc những công dân đang chiếm giữ trái phép đất quốc phòng di chuyển tài sản, hoa màu, trả lại mặt bằng cho Tập đoàn Viễn thông Quân đội Viettel để thực hiện xây dựng các công trình quốc phòng.
Thanh tra thành phố đề nghị Ủy ban Nhân dân thành phố Hà Nội giao Ủy ban Nhân dân huyện Mỹ Đức tăng cường công tác quản lý đất đai trên địa bàn, khẩn trương tổ chức thực hiện dứt điểm những vấn đề có liên quan đến quản lý đất đai đã được Ủy ban Nhân dân thành phố kết luận và chỉ đạo tại Thông báo số 83/TB-UBND ngày 25/6/2015; giao các cơ quan thông tin truyền thông, các sở, ban, ngành, quận, huyện đẩy mạnh công tác tuyên truyền, tạo sự đồng thuận trong cán bộ, đảng viên và các tầng lớp nhân dân về các quy định pháp luật đất đai, đặc biệt trên địa bàn xã Đồng Tâm, tránh để xảy ra các vụ việc phức tạp như thời gian qua./.