THI ĐUA YÊU NƯỚC LÀ NHIỆM VỤ CÁCH MẠNG CỦA MỖI NGƯỜI DÂN

Ngày 11/6/1948, nhân kỷ niệm 1.000 ngày toàn quốc kháng chiến (từ 19/12/1946), Chủ tịch Hồ Chí Minh viết “Lời kêu gọi thi đua ái quốc”, chính thức phát động cuộc vận động thi đua ái quốc.

“Lời kêu gọi thi đua ái quốc” mang tính chất một lời “Hịch” để phát động một phong trào quần chúng rộng lớn, nhằm “kháng chiến và kiến quốc thành công”, nhưng đồng thời, thể hiện những quan điểm cơ bản của tư tưởng Hồ Chí Minh về tổ chức, lãnh đạo một phong trào cách mạng với ý nghĩa quan trọng. Đó là quan điểm về vai trò quyết định của quần chúng nhân dân trong sự nghiệp cách mạng, về đoàn kết toàn dân, và việc thực hiện nhiệm vụ chiến lược lâu dài với những nhiệm vụ cụ thể trước mắt... Cùng với nhiều bài nói, bài viết tiếp sau của Chủ tịch Hồ Chí Minh, các tài liệu, Chỉ thị của Đảng, cơ sở lý luận, quan điểm về thi đua yêu nước được hình thành; góp phần định hướng, chỉ đạo phong trào thi đua yêu nước trong 75 năm qua.

Từ nội dung cơ bản của “Lời kêu gọi thi đua ái quốc” và những bài nói, bài viết của Hồ Chí Minh, có thể tổng hợp một số điểm cơ bản để tìm hiểu và đẩy mạnh phong trào thi đua yêu nước ngày nay.

Thứ nhất, nhận thức đúng “Mục đích thi đua ái quốc” là để thực hiện tốt nhiệm vụ chủ yếu của mỗi thời kỳ cách mạng trong tình hình và điều kiện lịch sử cụ thể. Trong thời kỳ kháng chiến chống thực dân Pháp, Chủ tịch Hồ Chí Minh nêu rõ thi đua yêu nước là “Diệt giặc đói. Diệt giặc dốt. Diệt giặc ngoại xâm”, để: “Toàn dân đủ ăn đủ mặc, Toàn dân biết đọc, biết viết, Toàn bộ đội đầy đủ lương thực, khí giới, để diệt ngoại xâm, Toàn quốc sẽ thống nhất độc lập hoàn toàn”.

Mục tiêu này đã giành được trong hai cuộc kháng chiến giải phóng đất nước khỏi ách ngoại xâm, thì mục đích thi đua yêu nước ngày nay là xây dựng và bảo vệ Tổ quốc xã hội chủ nghĩa để xây dựng một nước Việt Nam “dân giàu, nước mạnh, dân chủ, công bằng, văn minh”. Như vậy, mục đích thi đua yêu nước bao giờ cũng có tính chính trị, nhằm giải quyết những nhiệm vụ trước mắt và để hoàn thành nhiệm vụ chiến lược lâu dài. Do đó, thực hiện thi đua yêu nước theo tư tưởng Hồ Chí Minh là một bộ phận trong cuộc đấu tranh chính trị, bao giờ cũng gay go, phức tạp; càng gần đến thắng lợi càng phải nỗ lực phấn đấu nhiều. Trong điều kiện hội nhập kinh tế quốc tế toàn diện, sâu rộng hiện nay, việc thi đua yêu nước để “sánh vai với cường quốc năm châu” đòi hỏi kết hợp nhuần nhuyễn lòng yêu nước với tinh thần quốc tế, lòng tự hào dân tộc với ý thức tiếp thu tinh hoa văn hóa nhân loại, trung thành với lý tưởng cách mạng...

Thứ hai, thi đua yêu nước phải tiến hành một cách toàn diện; bởi nhiệm vụ cách mạng ở bất cứ thời kỳ lịch sử nào cũng được thực hiện trên tất cả các lĩnh vực để hoàn thành mục tiêu chung. Trong thời kỳ kháng chiến chống thực dân Pháp, Người kêu gọi “Mỗi người dân Việt Nam, bất kỳ già, trẻ, trai, gái; bất kỳ giàu, nghèo, lớn, nhỏ, đều cần phải trở nên một chiến sĩ tranh đấu trên mặt trận: Quân sự, Kinh tế, Chính trị, Văn hóa”(1). Điều này xuất phát từ tính chất toàn diện của cuộc kháng chiến. Ngày nay, công cuộc đổi mới đất nước cũng tiến hành trên tất cả các mặt, mà mục tiêu trước mắt là hoàn thành sự nghiệp đẩy mạnh công nghiệp hoá, hiện đại hoá đất nước. Vì vậy, việc thi đua yêu nước cũng phải tiến hành một cách toàn diện để tạo nên sức mạnh to lớn trong xây dựng và bảo vệ Tổ quốc xã hội chủ nghĩa.

Thứ ba, thi đua yêu nước là nhiệm vụ cách mạng của mỗi người dân nên phong trào thi đua yêu nước phải mang tính chất toàn dân. Tính nhân dân của phong trào thi đua yêu nước được thể hiện ở việc tổ chức cho các tầng lớp nhân dân được quyền và có nghĩa vụ đóng góp vào công việc chung của đất nước, tuỳ theo sức lực của mình. Để thực hiện được mục đích thi đua, “Lời kêu gọi thi đua ái quốc” đã nêu rõ “Cách làm là: dựa vào: Lực lượng của dân, Tinh thần của dân, để gây: Hạnh phúc cho dân”(2). Lời dạy của Hồ Chí Minh được vận dụng sáng tạo trong công cuộc xây dựng chủ nghĩa xã hội để huy động sức mạnh của các tầng lớp nhân dân trong nước, của kiều bào, kể cả người nước ngoài, theo mục tiêu chung đã được xác định.

Thứ tư, văn hóa thi đua là một nội dung quan trọng trong tư tưởng Hồ Chí Minh về thi đua yêu nước. Nó thể hiện chủ nghĩa nhân văn Hồ Chí Minh, không chỉ ở xác định mục đích thi đua, cách tổ chức, quan hệ, thái độ trong thi đua yêu nước mà còn ở việc rèn luyện phẩm chất, đạo đức của mỗi người, đơn vị tham gia thi đua. Người chỉ rõ: “Thi đua chứ không phải ganh đua” nên phải thân ái, đoàn kết, giúp đỡ nhau để đạt được thành tích cao, “giúp đỡ những người và những nhóm còn kém theo kịp mức cao hiện nay”. Vì vậy, theo Người, thi đua là đoàn kết; thi đua để tăng cường đoàn kết, có đoàn kết mới đẩy mạnh thi đua. Đoàn kết ấy là đoàn kết thật sự và rất chặt chẽ. Chiến sĩ thi đua là những người mới, những người luôn cố gắng thực hành cần, kiệm, liêm, chính, là những người tôi trung của nhân dân, con hiếu của Tổ quốc.

Tư tưởng nhân văn Hồ Chí Minh trong thi đua yêu nước vẫn còn nguyên giá trị trong hiện tại. Khi chúng ta ra sức xây dựng và bảo vệ đất nước, song bị tác động không nhỏ của mặt trái cơ chế thị trường, trước những luận điệu xuyên tạc, bóp méo sự thật và âm mưu phá hoại cách mạng về mọi mặt của các thế lực phản động trong và ngoài nước, đã nảy sinh nhiều suy nghĩ và hành động sai trái như: kể công, cạnh tranh không lành mạnh, “bệnh thành tích”, gian dối, làm sai pháp luật...

Vận dụng sáng tạo tư tưởng Hồ Chí Minh, Đảng ta đặc biệt quan tâm đến công tác thi đua - khen thưởng, đã ban hành nhiều chỉ thị, hướng dẫn về công tác này, như Chỉ thị 39-CT/TW khóa IX về việc “Tiếp tục đổi mới, đẩy mạnh phong trào thi đua yêu nước, phát hiện, bồi dưỡng, tổng kết và nhân rộng điển hình tiên tiến”; Chỉ thị 34-CT/TW, ngày 7/4/2014 của Bộ Chính trị khoá XI về “Đổi mới công tác thi đua, khen thưởng”. Trong đó, đã tập trung đổi mới một số vấn đề cơ bản như: xác định rõ vị trí, vai trò quan trọng của công tác thi đua, khen thưởng trong sự nghiệp xây dựng và bảo vệ Tổ quốc trong giai đoạn mới của cách mạng; khẳng định vai trò lãnh đạo của Đảng và quản lý Nhà nước đối với công tác thi đua - khen thưởng, kiện toàn và đổi mới tổ chức cán bộ của các cơ quan tham mưu về công tác thi đua khen thưởng; đổi mới nội dung và hình thức thi đua - khen thưởng... 75 năm qua, thực hiện “Lời kêu gọi thi đua ái quốc” của Hồ Chí Minh, cả nước đã dấy lên phong trào thi đua sôi nổi, liên tục, sâu rộng với tinh thần: “Người người thi đua, Ngành ngành thi đua, Ta nhất định thắng, Địch nhất định thua”(3).

Phong trào thi đua đã tạo động lực tinh thần to lớn góp phần vào thắng lợi của công cuộc đấu tranh vì độc lập dân tộc và chủ nghĩa xã hội. Nó được phát triển mạnh mẽ trong hiện tại và trong tương lai để thực hiện những nhiệm vụ chiến lược của cách mạng nước nhà theo con đường mà Đảng, Hồ Chí Minh và nhân dân đã lựa chọn, với mục tiêu: dân giàu, nước mạnh, dân chủ, công bằng, văn minh.

KHƠI DẬY KHÁT VỌNG PHÁT TRIỂN ĐẤT NƯỚC DƯỚI ÁNH SÁNG TƯ TƯỞNG HỒ CHÍ MINH VỀ THI ĐUA YÊU NƯỚC

Hơn 35 năm đổi mới đất nước, nhờ vận dụng sáng tạo tư tưởng Hồ Chí Minh về thi đua yêu nước, Việt Nam đã đạt được nhiều thành tựu to lớn trên mọi lĩnh vực đời sống. Những thành tựu đạt của đất nước trong quá trình đổi mới là kết tinh của nhiều phong trào thi đua sôi nổi, bao gồm cả những cống hiến và hy sinh thầm lặng ở mọi cấp, mọi ngành, mọi tầng lớp xã hội. Phong trào thi đua yêu nước tiếp tục hướng về cơ sở, bám sát nhiệm vụ chính trị trọng tâm của đất nước và các bộ, ban, ngành, địa phương. Các phong trào thi đua với nội dung phong phú, hình thức sinh động, có mục tiêu rõ ràng, tiêu chí cụ thể, triển khai có hiệu quả. Việc xây dựng, nhân rộng các điển hình tiên tiến trong phong trào thi đua ngày càng được quan tâm, chú trọng. Nhiều tấm gương tiêu biểu, điển hình của tập thể, cá nhân được kịp thời phát hiện, tôn vinh, khen thưởng, góp phần tạo động lực thúc đẩy các phong trào thi đua yêu nước phát triển.

Thẳng thắn nhìn nhận, phong trào thi đua yêu nước những năm qua vẫn còn một số hạn chế, yếu kém, cần được quan tâm, giải quyết như: quá trình tổ chức các phong trào thi đua ở một số cơ quan, đơn vị, địa phương có lúc, có nơi vẫn còn hình thức, chạy theo thành tích; nhiều mô hình, gương điển hình tiên tiến chưa được phát hiện kịp thời và nhân rộng có hiệu quả. Công tác khen thưởng có lúc, có việc chưa kịp thời, làm hạn chế động lực phấn đấu của tập thể và cá nhân trong sự nghiệp xây dựng và bảo vệ vững chắc Tổ quốc Việt Nam xã hội chủ nghĩa.

Đất nước ta đang đẩy mạnh công cuộc đổi mới toàn diện và hội nhập quốc tế sâu rộng trên nhiều lĩnh vực. Tình hình thế giới, khu vực và trong nước có cả những thuận lợi và thời cơ, khó khăn và thách thức đan xen, đặt ra nhiều vấn đề mới, yêu cầu mới cao hơn, phức tạp hơn đối với sự nghiệp xây dựng và bảo vệ Tổ quốc. Tác động của hậu đại dịch COVID-19, tệ quan liêu, tham nhũng, tiêu cực vẫn còn diễn biến phức tạp... Để thực hiện thắng lợi nhiệm vụ phát triển kinh tế - xã hội, các mục tiêu chiến lược vào năm 2025, 2030 và 2045 theo tinh thần Nghị quyết Đại lần thứ XIII của Đảng đề ra, từng bước hiện thực hóa khát vọng phát triển đất nước, cùng với việc tăng cường vai trò lãnh đạo của Đảng, sự quản lý của Nhà nước, cần nhận thức đầy đủ, đẩy mạnh hơn nữa việc thực hiện phong trào thi đua yêu nước, để mỗi một người dân Việt Nam, ai ai cũng vừa là đối tượng, vừa là chủ thể của các phong trào thi đua. Muốn đạt được điều này, cần khơi dậy khát vọng phát triển đất nước theo tư tưởng Hồ Chí Minh trong thực hiện phong trào thi đua yêu nước. Theo đó, chú trọng một số nội dung như sau:

Một là, thấm nhuần lời dạy của Chủ tịch Hồ Chí Minh: “Thi đua là yêu nước. Yêu nước thì phải thi đua”, “Thi đua ái quốc, hiện tại và tương lai vẻ vang của nước ta”(4). Quan tâm, coi trọng công tác tuyên truyền, giáo dục về vị trí, vai trò và tính tất yếu của phong trào thi đua yêu nước đối với sự nghiệp cách mạng dưới sự lãnh đạo của Đảng ta. Qua đó, nâng cao nhận thức, tạo sự chuyển biến trong hành động của mỗi tổ chức và cá nhân khi tham gia các phong trào thi đua yêu nước, nhất là đối với đội ngũ cán bộ lãnh đạo, quản lý, người đứng đầu cơ quan, địa phương, đơn vị gắn với thực hiện Kết luận số 01-KL/TW ngày 18/5/2021 của Bộ Chính trị về tiếp tục thực hiện Chỉ thị số 05-CT/TW ngày 15/5/2016 của Bộ Chính trị khóa XII về "Đẩy mạnh học tập và làm theo tư tưởng, đạo đức, phong cách Hồ Chí Minh", tạo sự chuyển biến mạnh mẽ trong nhận thức, tư tưởng của các cấp ủy Đảng, chính quyền, Mặt trận Tổ quốc, các đoàn thể chính trị - xã hội, cán bộ, đảng viên và các tầng lớp nhân dân về thi đua, khen thưởng trong tình hình mới. 

Hai là, đổi mới nội dung, phương thức tổ chức các phong trào thi đua với nội dung cụ thể, thiết thực, hình thức phong phú, đa đạng; bám sát nội dung định hướng, chỉ đạo của Đảng, Nhà nước gắn với thực hiện nhiệm vụ chính trị, phát triển kinh tế - xã hội của từng bộ, ban, ngành, địa phương, cơ quan, đơn vị. Bên cạnh phong trào thi đua thường xuyên, cần tổ chức thi đua theo đợt, theo chuyên đề, các nội dung thi đua tập trung theo chủ đề thi đua giai đoạn 2021 - 2025: “Đoàn kết, sáng tạo, thi đua xây dựng và bảo vệ Tổ quốc”, nhằm khơi dậy tinh thần yêu nước, khát vọng phát triển đất nước, hoàn thành thắng lợi các chỉ tiêu chủ yếu phát triển kinh - xã hội 5 năm (2021 - 2025), phấn đấu “đến năm 2025 là nước đang phát triển có công nghiệp theo hướng hiện đại, vượt qua mức thu nhập trung bình thấp”(5).

Ba là, đổi mới, nâng cao hơn nữa chất lượng công tác thi đua, khen thưởng. Khen thưởng phải kịp thời, đảm bảo đúng người, đúng việc, thực hiện dân chủ, công khai, công bằng. Chú trọng khen thưởng các tập thể nhỏ; khen thưởng công nhân, nông dân, người trực tiếp lao động, sản xuất, công tác ở vùng sâu, vùng xa, vùng biên giới, hải đảo và vùng dân tộc thiểu số; khen thưởng theo chuyên đề; khen thưởng đột xuất. Quan tâm kiện toàn, nâng cao chất lượng hoạt động của Hội đồng Thi đua - Khen thưởng và vai trò tham mưu của cơ quan chuyên trách công tác thi đua, khen thưởng các cấp. Lựa chọn cán bộ có tâm, có tài, dám nghĩ, dám nói, dám làm, dám chịu trách nhiệm, dám đổi mới sáng tạo, luôn hết mình vì công việc, đáp ứng yêu cầu đổi mới công tác thi đua, khen thưởng trong tình hình mới.

Bốn là, tiếp tục nâng cao chất lượng công tác kiểm tra, sơ kết, tổng kết, rút kinh nghiệm trong công tác thi đua, khen thưởng. Xây dựng, ban hành và từng bước hoàn thiện các quy chế, quy định về công tác này một cách thiết thực, hiệu quả. Tăng cường kiểm tra, giám sát, kịp thời phát hiện và kiên quyết khắc phục những hạn chế, khuyết điểm trong công tác thi đua, khen thưởng. Thông qua kiểm tra, đánh giá nhằm phát hiện và lựa chọn các tập thể, cá nhân có thành tích xuất sắc, dẫn đầu các phong trào thi đua để biểu dương, khen thưởng kịp thời; bảo đảm thực hiện đồng bộ ở cả bốn khâu: phát hiện, bồi dưỡng, tổng kết và nhân rộngđiển hình tiên tiến.

Năm là, thực hiện nêu gương, nhân rộng điển hình trong phong trào thi đua yêu nước với phương châm “một tấm gương sống, còn có giá trị hơn một trăm bài diễn văn tuyên truyền”. Rà soát, lựa chọn các mô hình thực sự có hiệu quả để nhân rộng. Duy trì thường xuyên, có nền nếp phong trào học tập noi gương người tốt, việc tốt, đuổi kịp và vượt các điển hình tiên tiến nhằm tạo khí thi đua thế sôi nổi, cổ vũ mọi người phát huy khả năng và phẩm chất tốt đẹp thực hiện xuất sắc các nội dung, mục tiêu thi đua; đồng thời góp phần tích cực vào việc bồi dưỡng, xây dựng con người mới phát triển toàn diện đáp ứng yêu cầu phát triển bền vững./.

Đặng Công Thành
Học viện Chính trị, Bộ Quốc phòng

-------------------

Chú thích